Zabavna muzika
Zabavna muzika je termin koji podrazumeva grupu muzičkih stilova, a karakterišu je jednostavnije harmonije i lako pamtljive melodije, kao i tekstovi obično na ljubavne teme. U Srbiji, u najnovije doba, zabavna muzika ima primesa tzv. folk muzike kao i nekih žanrova popularne muzike, najčešće popa i densa, ali nekad i elektronske muzike i hip-hopa.
Ova vrsta muzike je jednostavna i pevljiva i uz nju se može igrati. Pristupačna je velikom broju slušalaca. Dela zabavne muzike žive sa trenutnom publikom i nemaju trajnost koju ima „umetnička muzika“. Jedan hit zamenjuje se drugim.[1]
Šlager, nastao u prvoj polovini 20. veka, imao je znatan uticaj na zabavnu muziku. Šlageri su popularne vokalne kompozicije sa jednostavnom instrumentalnom pratnjom. Šlageri su bili popularne arije i pesme iz opereta izvođene van muzičke scene. Kasnije nastaju i originalne kompozicije. Otuda i izraz šlager (nemački Schlag-udar), što znači pesma čija melodija brzo, „na prepad“, osvaja ljubitelje zabavne muzike, pretežno omladinu.[2]
Poseban uticaj na zabavnu muziku izvršili su šansone, jednostavne pjesme ljubavnog sadržaja uz instrumentalnu pratnju, francuskog porekla, koja potiče još iz 11. vijeka. Među najpoznatijim šansonjerima druge polovine 20. veka su Edit Pijaf, Šarl Aznavur, Iv Montan, Žilber Beko.
Zabavna muzika u Srbiji postojala je pre Drugog svetskog rata. Poznato je da je krajem dvadesetih godina u Beogradu gostovala čuvena Džozefina Beker, pa se može zaključiti (na šta upućuje i izjava glumice Ognjenke Het date u emisiji „Kod Dva bela goluba“ Radio Beograda 1, 1986, ali i drugi direktni i indirektni izvori) da je u to vreme u Srbiji već bilo veoma mnogo distribuiranih gramofonskih ploča sa ovom vrstom muzike, i stilski srodnih pravaca (džeza, na primer). Na prostoru bivše Jugoslavije, zabavna muzika bila je široko zastupljena u Hrvatskoj, gde se javlja jedan od prvih kantautora - Vlaho Paljetak, a zatim i pevači kao što su Andrija Konc i Ivo Robić. U Srbiji, u to vreme, paralelno su egzistirale romanse, havajske i starogradske pesme, ali i narodna muzika, koje su izvodili između ostalih Edo Ljubić, Fulgencije Vucemilović, Milan Timotić, Olga Jančevecka i mnogi drugi sada potpuno zaboravljeni izvođači. Sa druge strane Mijat Mijatović, Sofka Nikolić, Bora Janjić - Šapčanin bili su gotovo isključivo naklonjeni interpretaciji narodnih pesama, sevdalinki, gradskih i varoških pesama, ali su ponekad pevali i zabavnu muziku (Bora Janjić - Šapčanin tako je snimio ploču sa domaćom obradom mađarskog šlagera „Tužna je nedelja“ iako je on gotovo ekskluzivno čitavu svoju pevačku i instrumentalnu aktivnost vezao za izvođenje sevdalinki i stilski srodnih pesama).
Među prvim nama poznatim srpskim pevačima zabavne muzike, bio je Vojin Popović, koji se pojavljuje još za vreme rata sa pesmom „Ne brini majčice mila“, mada originalno izvođenje ove pesme nije pronađeno ni na jednom sačuvanom nosaču zvuka.
Jedan od prvih kompozitora zabavne muzike bio je Darko Kraljić, sa kompozicijama „Zašto si pospan Čo“, „Čamac na Tisi“, „Hej momci mladi“, iako su dve potonje pesme pripadale posleratnom jugoslovenskom/srpskom miljeu zabavne muzike, dok precizno datiranje kompozicije „Zašto si pospan Čo“ nije do danas učinjeno - smatra se da je ova pesma nastala neposredno pre Drugog svetskog rata ili u toku same okupacije.
Sa dolaskom komunističke vlasti, zabavna muzika preživljava na marginama. Početkom pedesetih godina jedan od najpoznatijih izvođača bio je bubnjar Spasa Milutinović koji je nastupao i svirao džez, ali i zabavnu muziku sa svojim malim sastavom (u ovom sastavu pevali su Vojin Popović i Lola Novaković). Postoje retki sačuvani snimci, uglavnom na pločama od 78 obrtaja - izdanja beogradskog Jugodiska i zagrebačkog Jugotona. Prekid tesnih veza sa Sovjetskim Savezom i otvaranje ka zapadu označio je i poboljšanje položaja zabavne muzike. Krajem pedesetih godina javljaju se pevači kao što su Zorana - Lola Novaković, Dušan Jakšić, Nada Knežević, a zatim i veoma popularni Đorđe Marjanović. U isto doba, nastupa i veoma kvalitetan Vokalni kvartet Predraga Ivanovića kao i Predrag Gojković Cune, pevač veoma širokog repertoara (prvobitno interpretator meksičke muzike, a tek docnije i narodnih pesama). Tih godina veoma je bio aktivan i kompozitor, klarinetista, dirigent i aranžer Mihailo Živanović-Žuti, koji je ostavio neizbrisiv trag u zabavnoj muzici na ovim prostorima. Šezdesetih godina, u grupu popularnih pevača ulaze i Miodrag Miki Jevremović, Ljiljana Petrović, Radmila Karaklajić, Tihomir Petrović, Krsta Petrović, Zafir Hadžimanov, Leo Martin i mnogi drugi. Sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka, zabavna muzika postepeno uzmiče prvo pred rok muzikom a zatim sve više pred folkom, tom iskvarenom varijantom tradicionalne muzike. Devedesete godine, godine sveopšte krize i propasti društvene supstance srpskog društva, nisu poštedjele ni zabavnu muziku koja je potpuno marginalizovana i saterana u uzak krug obožavalaca iz osiromašene srednje klase.
Za domaću zabavnu muziku veoma su značajni festivali na kojima se izvodila. Većina festivala odigravala se van Srbije, u gradovima kao što su Opatija (zvanični radijski festival, kasnije služio za izbor domaćeg takmičara za Pesmu Evrovizije), Zagreb, Split, Sarajevo (Vaš šlager sezone). U Srbiji (Beogradu) održavani su festivali Beogradsko proleće i kasnije osamdesetih godina 20. veka MESAM (Međunarodni Sajam Muzike). Od 1967 do 1972 održava se i veliki jugoslovenski festival Pesma leta, u kome je karavan pevača obilazio, sa istim repertoarom, jugoslovenske gradove, a pobednik festivala određivan je glasovima publike. Prva tri pobednika ovog festivala bili su Lola Novaković, Đorđe Marjanović i Radmila Karaklajić.[3]
Reference uredi
- ^ „Ropular music”. Sollinsdictionary. Pristupljeno 19. 1. 2019.
- ^ „Zabavna muzika- istorija”. sites.google.com. Arhivirano iz originala 29. 10. 2020. g. Pristupljeno 24. 1. 2019.
- ^ „Zabavna muzika”. gagafakir.wordpress.com. Pristupljeno 24. 1. 2019.
