Ivo Politeo
Ivo Politeo (Split, 26. januar 1887 — Zagreb, 14. oktobar 1956), hrvatski i jugoslovenski pravnik, advokat, publicista i političar.
| Ivo Politeo | |
|---|---|
 Spomen-ploča Ivi Politeu | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 26. januar 1887. |
| Mesto rođenja | Split, Austrougarska |
| Datum smrti | 14. oktobar 1956. (69 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb,  NR Hrvatska,  FNR Jugoslavija |
| Obrazovanje | doktor prava |
Biografija uredi
Rođen je u Splitu 26. januara 1887. godine, a u Zagrebu je 1905. završio klasičnu gimnaziju. Studije u prava je započeo u Gracu, a potom je studirao u Pragu i Zagrebu. Tokom studija, radio je u Zagrebu u Prvoj hrvatskoj štedionici, ali je 1910. godine bio otpušten zbog sindikalnog organizovanja. Potom je postao sekretar Društva bankarskih činovnika i pri njemu je od 1910. do 1914. godine uređivao „Vjesnik Društva bankovnih činovnika”. U Milanu je 1911. godine bio jedan od organizatora prvog međunarodnog Kongresa bankovnih činovnika. Od 1914. godine je bio član Kraljevskog odbora za obnovu finansijskog dela Hrvatsko-ugarske nagodbe.[1]
U toku Prvog svetskog rata, bio je mobilisan kao oficir u dopunskom bataljonu sinjske 22. pešadijske pukovnije, a 1917. godine je bio pri vojnim tužilaštvima u Mostaru i Zagrebu, odakle je novembra 1918. godine bio premešten u Finansijski odsek Narodnog vijeća Slovenaca, Hrvata i Srba. Početkom 1919. godine bio je pri izaslanstvu Kraljevstva SHS na Mirovnoj konferenciji u Parizu. Od septembra do novembra 1919. godine vodio je veliki štrajk bankovnih činovnika na području Hrvatske i Slavonije. Nakon neuspeha ovog štrajka, napustio je dužnost sekretara Društva bankarskih činovnika i posvetio se adokatskom pozivu.[1]
Istakao se kao advokat u mnogim političkim sudskim procesima. Posebno se istakao u odbrani komunista pred sudovima Kraljevine Jugoslavije. Među poznatijim procesima, iz ovog perioda bili su — proces protiv Alije Alijagića, atentatora na ministra Milorada Draškovića, 1921. godine; tzv „Bombaški proces” protiv Josipa Broza Tita, 1928. godine; proces protiv Pavla Gregorića, 1932. godine i proces protiv Božidara Adžije, 1939. godine. Takođe, bio je advokat na procesu Vlatku Mačeku, 1930. godine i Savi Kosanoviću, 1932. godine i dr. Pored sudskih procesa političkim ličnostima, učestvovao je i u nizu drugih poznatih sudskih procesa povodom „Našičke afere” 1933. godine, „Kerstinačkom slučaju” 1936. godine i dr. Pokrenuo je i više akcija protiv policijskog nasilja i zastrašivanja advokata, kao i za poboljšanje uslova u zatvorima. Godine 1929. pokrenuo je ekshumaciju Đure Đakovića i Nikole Hećimovića, kojom je opovrgnut policijski izveštaj o njihovoj smrti. Krajem 1930-ih godina delovao je u Odboru za opštu amnestiju političkih kažnjenika, zalažući se za bezuslovnu repatrijaciju bivših učesnika Španskog građanskog rata.[1]
U periodu od 1921. do 1945. godine bio je sekretar Pravničkog društva u Zagrebu (od 1940. Hrvatsko pravničko društvo) i uređivao je njegov list „Mjesečnik”. Od 1924. do 1927. godine bio je sekretar, a od 1927. do 1929. godine predsednik Društva advokata Hrvatske i Slavonije, kao i prvi predsednik Advokatske komore u Zagrebu, od 1929. do 1941. godine. Od 1924. godine bio je član stalnog odbora Kongresa pravnika Kraljevine Jugoslavije, a od 1931. godine i njegov predsednik, a 1938. godine je biran i za predsedika Saveza advokatskih komora Kraljevine Jugoslavije. Na Pravnom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu, od 1940. do 1942. godine je bio honorarni nastavnik novouvedenog kolegija radno pravo.[1]
Kao nosilac nestranačke liste bio je na izborima 1920. i 1921. godine biran u Grdsko zastupništvo Zagreba, gde se bavio pretežno socijalnim i finansijskim pitanjima. Kasnije je pristupio Narodnoj socijalističkoj stranci. Godine 1923. se neuspešno kandidovao na izborima za Narodnu skupštinu, a 1925. godine se kandidovao za gradsko zastupništvo. Pošto mu 1925. godine nisu prihvatile kandidaturu, zbog sporazuma Narodne socijalističke stranke s Jugoslovenskom republikanskom strankom, nakon čega je napustio stranku. Godine 1925. inicirao je donošenje Rezolucije o slobodi novina, koju je donelo Društvo advokata. Nakon uvođenja Šestojanuarske doktature, 1929. godine, potpisao je kritički proglas „Novo stanje”, a pošto je na Osnivačkoj skupštini Advokatske komore Zagreba podržao apel kralju Aleksandru za povraćaj građanskih prava, bio je na kratko uhapšen.[1]
Godine 1934. je bio koautor tzv. „Zagrebačkom memoranduma”, koji je više javnih delatnika uputilo Kraljevskom namesništvu predlažući poštovanje zakonitosti, potpunu liberalizaciju i puštanje Vlatka Mačeka iz zatvora. Godine 1935. je bio posrednik između Vlatka Mačeka i Milana Stojadinovića. Na početku postojanja Nezavisne Države Hrvatske, pred sudovima je zastupao optužene za saradnju sa jugoslovenskim režimom i partizanskim pokretom. Marta 1942. godine pred Upravnim sudištem pokrenuo neuspeli postupak protiv odluke poverenika da mimo suda određuje branioce po službenoj dužnosti. Juna 1944. godine je uputio Advokatskoj komori predstavku o delatnosti prekih sudova. Zbog svoje delatnosti ustaški režim ga je hapsio 1942, 1943. i 1944. godine. Nakon oslobođenja Jugoslavije, zastupao je javne ličnosti iz perioda NDH — Mila Budaka, 1945. i Slavka Kvaternika, 1947. godine. Godine 1946. je bio branilac na procesu protiv nadbiskupa Alojzija Stepinca. Kasnije je bio i branilac smenjenih komunističkih funkcionera — Dušana Brkića, 1954. i Vladimira Dedijera i Milovana Đilasa, 1955. godine.[1]
U periodu od 1930. do 1938. godine i od 1952. do 1954. godine, kao jugoslovenski predstavnik prisustvovao je kongresima i sednicama Međunarodne unije advokata. Godine 1951. je bio izabran za njenog potpredsednika, a 1956. godine je izabran za doživotnoh i počasnog predsednika. Godine 1954. je u Briselu izložio nacrt kodeksa advokatske etike, koji je uz odrežene izmene prihvaćen 1959. godine u Oslu.[1]
Umro je 14. oktobra 1956. godine u Zagrebu i sahranjen je na Mirogoju.[1]
Godine 1976, povodom dvadesetogodišnjice smrti, Advokatska komora Hrvatske ustanovila je priznanje i Plaketu sa njegovim imenom, a 1987. godine, povodom stogodišnjice njegovog rođenja, Advokatska komora Hrvatske i Advokatski zbor grada Zagreba su na kući u kojoj je stanovao postavili spomen-ploču.[1]