Manastir Rudenica
Manastir Rudenica se nalazi u blizini Aleksandrovca kod sela Rudenice i pripada Eparhiji kruševačkoj Srpske pravoslavne crkve.
| Manastir Rudenica | |
|---|---|
 Manastir Rudenica | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Rudenice |
| Opština | Aleksandrovac |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | manastir |
| Vreme nastanka | kraj 14. veka, početak 15. veka |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo |
.jpg)
Istorija uredi
Podigli su ga lokalni vlastelin Vukašin i njegova supruga Vukosava, krajem XIV i početkom 15. veka, a njegov živopis je nastao između 1402. i 1405. godine troškom srpskog Despota[1] Stefana Lazarevića.[2][3]. Manastirska crkva, posvećena Svetom Iliji, ima osnovu trikonhosa sažetog oblika i pripada Moravskom stilu. Pominje se 1881. godine Rudenica kao "mala crkva u kojoj nema zapadnog upliva".[4] Tokom narednih vekova crkva je porušena i napuštena.[5] Osiguravanje manastirske crkve od odrona zemlje sa okolnih brda je izvršeno tokom 1929-1931. godine.[6] Manastir je obnovljen 1936. godine, po inicijativi episkopa Nikolaja,[7] osvećen je na Ilindan te godine.[8]
Naselio se tu u polusrušenom konaku 1940. godine monah Kalist Milunović. Sa njim su stigli monahinja Akvilina iz manastira Ljubostinje (rođena bratanica monaha Kalista ) sa jednom iskušenicom, koja je postala monahinja Evgenija.[9] Varvara Pantelić, bila je igumanija ovog manastira od 1950. do 2016. godine.
Radovi na zaštiti njenog živopisa su urađeni 1971. godine, dok joj je arhitektura konzervirana 1996. godine. Danas se nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja.[3]
Arhitektura uredi
Crkva u Rudenici ima osnovu trikonhosa sažetog tipa, sa apsidama koje su spolja petostrane, a iznutra polukružne. Na zapadnoj strani se nalazi narteks nad kojim se uzdiže niska kalota, dok se nad samom crkvom nalazi osmostrana kupola. Njena spoljašnjost je omalterisana i podeljena je na dva nejednaka dela kordonskim vencem. Kamene rozete su smeštene iznad, dok se u oblasti ispod njega nalaze prozori (bifore). Iako nema, za Moravski stil uobičajenog ukrasnog zidanja kombinacijom opeke i cigle, sama omalterisana fasada je ukrašena slikarskim oponašanjem ćelijastog načina zidanja[3].
Živopis uredi
Živopis u crkvi je očuvan samo delimično, u njenom donjem delu, pošto je dugo vremena bila porušena. Njegov autor je bio slikar Teodor [a] čije slikarstvo je usitnjenih oblika s lirskim senzibilitetom, izvedeno ikonopisačkom prefinjenošću[3]. Sačuvani su ktitorski portreti,[10] uz koje su naslikani tadašnji vladari Srbije, braća Stefan (knez 1389—1402, despot 1402—1427) i Vuk Lazarević. Lik vlastelinke Vukosave je takođe sačuvan, jer se ona smatra ktitorkom te crkve.[11] Freske svetaca su naslikane u stojećem položaju u donjoj zoni, dok se u prostoru iznad nalaze samo poprsja, koja nisu predstavljena u medaljonima. U unutrašnjosti crkve se još mogu videti scene iz Stradanja Hristovog i Velikih praznika.
Napomene uredi
- ^ Slikar Teodor se potpisao ispod freske mrtvog Hrista, koja se nalazi u niši proskomidije.
Izvori uredi
- ^ "Nova iskra", Beograd 1906. godine
- ^ Radojčić, Svetozar (1996). Portreti srpskih vladara u srednjem veku (fototipsko izdanje originala iz 1934. godine sa dopunama). Beograd. ISBN 86-80879-07-X.
- ^ a b v g „Manastir Rudenica — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Rudenica, manastir”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126. - ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1881. godine
- ^ "Politika", 16. maj 1935
- ^ "Vreme", Beograd 1931. godine
- ^ "Politika", 26. jul 1936
- ^ "Politika", 4. avg. 1936
- ^ Milivoje J. Jovanović: "Monah Kalist", Beograd 2011. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1927. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1942. godine
Literatura uredi
- „Manastir Rudenica — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Rudenica, manastir”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126. - "Srpske ilustrovane novine", Beograd 1881. godine; sa ilustracijama crkve i živopisa
Spoljašnje veze uredi
- Rudenica
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Nepokretna kulturna dobra
- Lista spomenika
- Manastir Rudenica
