Milan Zloković

Milan Zloković (Trst, 6. april 1898 — Beograd, 29. maj 1965) bio je srpski arhitekta, naučnik, univerzitetski profesor i likovni umetnik. Zloković je jedan od vodećih predstavnika modernog pokreta u regionu i Srbiji.

Milan Zloković
Lični podaci
Puno ime	Milan (Đuro) Zloković
Datum rođenja	(1898-04-06)6. april 1898.
Mesto rođenja	Trst, Austrougarska
Datum smrti	29. maj 1965.(1965-05-29) (67 god.)
Mesto smrti	Beograd, SFR Jugoslavija
Umetnički rad
Polje	Arhitekta, naučnik, profesor

Projektovao je oko 170 objekata a bavio se i slikarstvom. Smatra se jednim od najznačajnijih arhitekti Jugoslavije, na čiji je arhitektonski identitet značajno uticao kroz teorijske radove, profesuru i realizovane objekte. Njegov legat se nalazi u Muzeju grada Beograda a deo lične biblioteka u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”.

Biografija

Milan Zloković potiče iz srpske porodice koja je poreklom iz Boke Kotorske, prigradskog naselja Bijela. Otac Đuro je bio pomorski kapetan i komandant broda u trgovačkoj floti Tršćanskog Lloyd-a. Sa petnaesst godina putuje sa očevim kolegom i prijateljom na parabrodu do Sjedinjenih Američkih Država i posećuje Njujork. Pošto je u Trstu završio nemačku osnovnu školu i Realschule (srednja škola u kojoj su nauka i moderni jezici naglašeni u kurikulumu), Milan Zloković je 1915. godine otpočeo studije inženjerstva na Višoj tehničkoj školi u Gracu (Austrija). U maju naredne godine je prekinuo studije pošto je bio mobilisan u austrougarsku vojsku kada i završava školu rezervnih oficira sa činom poručnika. Milanov otac Đuro bio je lojalan Austriji, smatrajući da je ona garant prava srpseke zajednice u dvojnoj monarhiji. Tokom Prvog svestskog rata Zlokovićeva sestra i majka odlaze da žive u Grac, gde će ostati i po potpisivanju primirja. Nakon demobilizacije odbio je da prihvati italijansko državljanstvo.

U Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca stiže 1919. godine i nastavlja studije arhitekture u Beogradu. Diplomirao je na Odseku za arhitekturu Tehničkog fakulteta Univerziteta u Beogradu 1921. godine. Nakon diplomiranja 1922-23. godine odlazi u Pariz kao nosilac stipendije francuske vlade kasnije kao stipendista Ministarstva prosvete (obrazovanja) KSHS. Tamo je studirao u École Nationale Supérieure des Beaux-Arts i redovno pohađao kurseve crtanja na Académie de la Grande Chaumière. U Oktobru 1922. putuje po Italiji sa ciljem upoznavanje tamošnjeg arhitektonskog nasleđa. Zloković se 1923. godine vratio u Beograd gde počinje da radi kao asistent na Odseku za arhitekturu na Tehničkom fakultetu (kasnije Arhitektonski fakultet, Univerzitet u Beogradu). Njegova akademska karijera neprekinuto je trajala sve do smrti. U periodu od 1952-54. godine je bio dekan Arhitektonskog fakulteta.

Pored akademske karijere, aktivno se bavio praksom u sopstvenom arhitektonskom studiju do 1941. godine, a učestvovao je i na arhitektonskim konkursima na kojima je osvojio oko 20 nagrada i 16 otkupa. U svojoj privatnoj praksi Zloković je realizovao oko 40 objekata – od privatnih kuća i vila do javnih zgrada. Zajedno sa arhitektama Branislavom Kojićem, Dušanom Babićem i Janom Dubovijem osniva 1928. godine Grupu arhitekata modernog pravca u Beogradu koja je značajno doprinela uspostavljanju diskursa moderne arhitekture u Srbiji. Za vreme okupacije fakulteti u Beogradu nisu radili, te se posvetio naučnom radu a povremeno i pedagoškom kada su ga studenti posećivali. U posleratnom periodu, njegova privatna praksa prestaje sa radom usled novih socio-političkih okolnosti, iako on nastavlja da učestvuje na arhitektonskim konkursima i u periodu 1960-65. godine, sa svojim sinom Đorđem i kćerkom Milicom, takođe arhitektima, realizuje dva izuzetno značajna projekta sa primenom modularne koordinacije. U ovom periodu on se usredsređuje na teorijske radove iz oblasti proporcija i modularne koordinacije u arhitekturi, i objavljuje više naučnih radova na ovu temu, drži predavanja i učestvuje na stručnim i naučnim skupovima.

Dobitnik je Sedmojulske nagrade Republike Srbije za životno delo 1963. godine.

Pored srpskog govorio je italijanski, nemački i engleski jezik.

U Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat” nalaze se dokumenta i knjige iz lične biblioteke Milana Zlokovića, koji neće ući u legat Milana Zlokovića koji je formiran u Muzeju Grada Beograda. Zbirka se odnosi na dokumenta koja nisu iz arhitektonske struke i sadrži značajan broj predratnih publikacija iz oblasti prava. Zbirka je realizovana donacijom Nadežde Mosusove, koja je bila udata za Milanovog sina, akademika, arhitektu i građevinskog inžinjera Đorđa Zlokovića.

Fondacija Milan Zloković je osnovana 2016. godine „sa misijom da omogući puno rasvetljavanje i afirmaciju dela i ličnosti arhitekte Milana Zlokovića, kao projektanta, umetnika, naučnika i pedagoga”.

Arhitektura

Tokom četiri decenije Zlokovićevog aktivnog projektantskog delovanja nastalo je sto sedamdeset projekata za objekte različitih namena (stambena, administrativno-poslovna, zdravstvena, turistička, obrazovna, sportska, saobraćajna, izložbena, sakralna, memorijalna), uključujuću nekoliko projekata rekonstrukcija i dogradnji postojećih objekata, kao i devet urbanističkih planova za uža ili šira gradska područja. Značajan doprinos srpskoj modernoj arhitekturi je dao svojim projektima za zdravstvene, turističke i stambene objekte, ispitujući njihove tipološke karakteristike i projektantske mogućnosti. Nekoliko porodičnih vila, bolnica i drugih objekata koje su Zlokovićevo delo uživaju status spomenika kulture pod zaštitom države.

Spisak najznačajnijih projekata i realizacija

Izbor najznačajnijih Zlokovićevih projekata iz svih faza njegovog stvaralaštva obuhvata realizacije, konkursne radove, idejna rešenja i tipske projekte:

• Tipovi manjih železničkih stanica, 1926. godine, tipski projekat
• Panteon, 1926. godine, državni ispit
• Kuća Josifa Šojata, 1926–1927. godine, Beograd (Kralja Milutina 33), Srbija, realizacija
• Kosturnica na Zejtinliku, 1926. godine, Solun (groblje Zejtilnik), Grčka, konkursni rad
• Svetosavski hram, 1926–1927. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad sa A. Papkovim
• Kuća Milana Zlokovića, 1927–1928. godine, Beograd (Internacionalnih brigada 76), Srbija, realizacija (spomenik kulture)
• Dom invalida na Malom Kalemegdanu, 1928. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad
• Pomorski muzej u Splitu, 1928. godine, Split, Hrvatska, konkursni rad
• Kuća Nevene Zaborski, 1928–1930. godine, Beograd (Dalmatinska 79), Srbija, realizacija (spomenik kulture)
• Državna hipotekarna banka u Sarajevu, 1928–1931. godine, Sarajevo, Bosna i Hercegovina, realizacija (nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine)
• Terazijska terasa / Beogradski sajam, 1929–1930. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad
• Vila Bruna Mozera, 1929–1931. godine, Beograd – Zemun (Mozerova 7), Srbija, realizacija (prethodna zaštita)
• Zgrada Petra Petkovića, predstavništvo firme Opel, 1930–1931. godine, Beograd (Kraljice Natalije 64), Srbija, realizacija
• Palata Privilegovane agrarne banke, 1930–1931. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad
• Železnička stanica u Skoplju, 1931. godine, Skoplje, Severna Makedonija, konkursni rad
• Hotel Žiča, 1931–1932. godine, Mataruška Banja, Srbija, realizacija
• Vila Prendić, 1932–1933, Beograd (Osmana Đikića 20), Srbija, realizacija (spomenik kulture)
• Vila Šterić, 1933. godine, Beograd (Generala Štruma 4), Srbija, realizacija (spomenik kulture)
• Privredni dom (Dom trgovačko-industrijske komore), 1933–1935. godine, Skoplje, Severna Makedonija , realizacija
• Univerzitetska dečija klinika, 1933, 1936-1940. godine, Beograd (Tiršova 11), Srbija, realizacija (spomenik kulture)
• Vila „Rivijera“ (zgrada Andrije Franovića), 1934. godine, Herceg Novi, Crna Gora, realizacija
• Državna štamparija, 1933. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad
• Državna markarnica, 1936. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad
• Jugoslovenski paviljon u Parizu, 1937. godine, Pariz, Francuska, konkursni rad
• Beogradsko sajmište, 1937. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad
• Osnovna škola, 1937–1940. godine, Jagodina, Srbija, realizacija
• Kosturnica na ostrvu Vido, 1938. godine, Vido, Grčka, konkursni rad
• Zgrada za rentu Hipotekarne banke Trgovačkog fonda, palata „Albanija“ (H.B.T), 1938. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad
• Dom narodnog zdravlja, 1938–1941. godine, Risan, Crna Gora, realizacija
• Zgrada FIAT-a, 1939–1940. godine, Beograd (Rudnička 1), Srbija, realizacija (spomenik kulture)
• Radničko naselje kvarnerskih brodogradilišta, 1947–1948. godine, Rijeka, Hrvatska, konkursni rad
• Ginekološko-akušerska klinika Medicinskog fakulteta, 1949. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad - nagrada
• Stanovi činovnika ind. Preduzeća, oko 1950. godine, Beograd, Srbija, konkursni rad
• Montažne stambene zgrade na Novom Beogradu, oko 1955. godine, Beograd, Srbija, tipski projekat
• Turističko naselje - hotel „Mediteran“ (sa Đorđem Zlokovićem i Milicom (rođ. Zloković) Mojović), 1961–1964. godine, Ulcinj, Crna Gora, realizacija
• Školski kompleks – Učiteljska i Viša pedagoška škola (sa Đorđem Zlokovićem i Milicom (rođ. Zloković) Mojović), 1960–1962. godine, Prizren, Srbija, realizacija

Značajni projekti

Zgrada Josifa Šojata, Beograd

Među više stambenih objekata projektovanih za beogradskog investitora i sopstvenika Josifa Šojata izdvaja se višestambena interpolirana zgrada (stambena zgrada sa najamnim stanovima) u ulici Kralja Milutina 33, kojom je Zloković uneo duh mediteranske profane arhitekture u Vračarski gradski aglomerat, načinivši nekoliko oblikovnih gestova netipičnih za dotadašnju beogradsku arhitekturu. U arhitekturi fasade su zastupljeni dekorativni elementi koji stilski pripadaju romanici, ranoj italijanskoj i venecijanskoj renesansi. Likovnost fasade upotpunjuju reljefi i fasadna skulptura vajara Živojina Lukića i alegorijska fresko kompozicija slikara Mladena Josića u gornjoj zoni fasade koja prerasta u završni friz i naglašeni završni venac. Stvarana u interakciji tri umetničke discipline – arhitekture, skulpture i slikarstva – kuća Josifa Šojata predstavlja jedinstven primer beogradske stambene arhitekture prve polovine 20. veka. Eklektički oblikovana i inventivno komponovana fasada, uz osavremenjenu strukturalizaciju korpusa, upućuje na Zlokovićevu prelaznu fazu, od istoricizma prema modernizmu.

Kuća Milana Zlokovića, Beograd

Kuća Milana Zlokovića u Beogradu.

Sopstvena porodična kuća arhitekte Milana Zlokovića – Vila Kaja – izgrađena 1927. godine u vračarskom naselju Neimar označila je prodor moderne arhitekture u beogradsku sredinu. Karakteristika lokacije – ugao dve različito nivelisane ulice – uslovila je osnovnu strukturalnu koncepciju objekta zasnovanu na trodimenzionalnom rešavanju unutrašnjosti volumena u odnosu na nivelaciju terena, dok se u spoljašnjem oblikovanju može prepoznati inverzan princip Raumplana, prema kome je kontekstualnost uslovila volumetrijsku i geometrijsku postavku. U tri nivoa su raspoređena četiri stana – glavni i najveći stan arhitekte Zlokovića, u nivou prizemlja iz ulice Internacionalnih brigada (pre Prestolonaslednikova ulica, odn. ul. Kraljevića Tomislava) – središnjem nivou kuće, i dva manja stana za izdavanje na prvom spratu i jedan u prizemlju iz ulice Janka Veselinovića (pre Nova ulica). Pozicija kuće je dodatno naglašena stepenovanjem masa prema uglu ulica, umesto uobičajenim akcentovanjem ugla, tako da se celina sagledava erozijom volumena i njihovom gradacijom.

Kuća Nevene Zaborski, Beograd

Kuća Nevene Zaborski projektovana je kao jednospratna porodična kuća sa jednim stanom – dnevnim boravkom u prizemlju i spavaćim sobama na spratu. U spoljnjem oblikovanju je ulična fasada simetrična i tretirana kao glatko zidno platno. Slikarski tretman fasade naglašen je širokim okvirom. Dekorativni elementi svedeni su na dva plitka jonska pilastra koji uspostavljaju ritam prozorskih otvora i ističu vertikalnost čitave kompozicije i na ornamentalni reljef postavljen na samom vrhu u osovini kuće. Dekorativni tretman fasade ukazuje na uticaje Ar Dekoa. Zlokovićevo rešenje unutrašnjeg prostora se zasniva na analizi potrebnih visina pojedinačnih prostorija koje se tretiraju kao trodimenzionalne funkcionalne jedinice. Takav postupak izveden je na osnovu metoda Raumplana, gde je u zatvorenoj geometrijskoj formi funkcionalnost postignuta kroz manipulaciju volumena različitih unutrašnjih visina i trodimenzionalnim projektovanjem „prostornog plana“ kuće. Kuća Nevene Zaborski ukazuje na otvaranje beogradske graditeljske scene modernim idejama i označava ranu fazu razvoja Zlokovićevog i beogradskog modernizma.

Državna hipotekarna banka u Sarajevu

Narodna banka Sarajevo 1929.

Značajno ostvarenje Milana Zlokovića u Bosni i Hercegovini koje se vezuje za završetak prve faze njegovog stvaralaštva jeste zgrada Državne hipotekarne banke u Sarajevu nagrađena drugom nagradom prvog ranga. Glatka površina fasadnih zidova je preuzeta i na kasnije izmenjenom rešenju na kome više nema lučnih elemenata, dok je nešto drugačija proporcijska i dimenziona osnova volumena bila podesnija postojećoj urbanističkoj situaciji. Kamena obloga i niz od pet visokih pilastara sa stilizovanim jonskim kapitelima su dali zgradi banke naglašeniji monumentalni izraz. U arhitekturi ove bankarske palate, koja odiše odmerenošću i strogošću, Zloković je sublimirao poznavanje klasične arhitekture znalački pretočene u modernizovani akademski jezik upotpunjen umetničkim radovima skulpturalno-reljefnih kompozicija.

Hotel Žiča, Mataruška Banja

Hotel Žiča, sopstvenika Hovana Dezidera, prvi je moderni hotel u Srbiji, u čijoj je arhitekturi objedinjena zapadna modernistička praksa u projektovanju ove tipologije i Zlokovićev jedinstven prosede, tada još u fazi razvoja, usmeren istraživanju proporcijskih odnosa, koji su ovim projektom inicijalno primenjeni kroz određivanje optimalnih površina glavnih sadržaja i komponovanje osnovnih volumena. Zloković je srpsku modernu arhitekturu realizacijom hotela u Mataruškoj Banji uveo u novu deceniju tokom koje će moderna arhitektura postati glavno opredeljenja grupe istaknutih srpskih arhitekata. Skicu hotela Žiča Zloković je predstavio na Prvoj izložbi savremene Jugoslovenske arhitekture organizovanoj u Beogradu 1931. godine. U komentaru izložbe arhitekta Đurđe Bošković je za predlog hotela rekao da „svojom jednostavnošću, mirnim površinama, harmonijom proporcija i ritmom otvora, predstavlja pravi obrazac kome teži savremena arhitektura“.

Vila Prendić, Beograd

Vila Prendić u Beogradu, arhitekta Milan Zloković

U nizu modernih porodičnih kuća – vila građenih u Beogradu tokom tridesetih godina 20. veka, kod kojih su uticaji modernog pokreta bili uglavnom formalistički primenjeni, izdvaja se Zlokovićeva Vila Prendić, sopstvenika advokata Jovana Prendića, u čijoj arhitekturi su principi modernizma znatno doslednije i celovitije tretirani. Prema morfološkim karakteristikama Vila Prendić je slobodno stojeća porodična kuća postavljena na uličnu regulaciju, tako da se u kuću ulazi s ulice bez pristupnog dela parcele, ali je ostatak parcele u pozadini kuće predviđen za baštu. Pored stambenog dela u kući se nalazila i ordinacija advokatove supruge, dr Dragojle Prendić, funkcionalno i prostorno odvojene od stambene namene – s posebnim ulazom i na drugom nivou, odnosno u nivou ulice (ordinacija s čekaonicom je na nižem nivou od stambenog dela), što predstavlja vid koncepta Raumplana primenjenog na Zlokovićev svojstven način. Ova diferencijacija dve funkcije kuće je ispoljena i u spoljašnjoj strukturi, pa je lekarska ordinacija smeštena u posebnom prizemnom volumenu, u odnosu na stambeni prostor razvijen u osnovnom jednospratnom kubusu i koji je preko ulaznog hola povezan s ordinacijom. Jednostavna i kompaktna organizacija stana, grupisana oko stepenišne vertikale, ukazuje na kvalitet stambenog prostora i njegovu funkcionalnost usmerenu savremenom životu.

Univerzitetska dečja klinika u Beogradu

Maketa dečije klinike

Maketa napravljena po projektu arhitekte

Maketa napravljena po projektu arhitekte

Maketa napravljena po projektu arhitekte

Osnovana 1924. godine, odmah po formiranju Medicinskog fakulteta u Beogradu, Univerzitetska dečja klinika je predstavljala samostalnu zdravstvenu ustanovu za koju je između 1936. i 1940. godine podignuta nova namenska zgrada prema projektu Milana Zlokovića. Posle smeštaja u sopstveni prostor isključivo projektovan za zdravstvenu namenu i ugradnjom potrebne medicinske opreme dečija klinika je mogla u potpunosti da razvije svoju osnovnu funkciju. Jedinstvenim oblikovnim postupkom zgrada Univerzitetske dečije klinike se u novijoj srpskoj arhitekturi ističe doslednom primenom arhitektonskog modernizma. Integralnim tretmanom unutrašnjeg prostora i spoljašnje opne Zloković je usavršio već primenjivan princip trodimenzionalnog modelovanja prostora, s tim da je u ovom slučaju obuhvaćena i spoljašnja struktura nastala oduzimanjem i dodavanjem iz osnovnog volumena. U to vreme su modernu arhitekturu već uveliko pratile odlike osunčanih i provetrenih prostora higijenski prilagođenih korisniku, naročito kod objekata kao što su bile bolnice i sanatorijumi, pa i Zloković bolničkim sobama dodeljuje terase orijentisane prema jugoistoku.

Osnovna škola u Jagodini

Projektom osnovne škole u Jagodini Zloković se etablirao kao vodeći modernista u srpskoj međuratnoj arhitekturi, čija dela predstavljaju rafinirane domete jedinstvenog prosedea, u kome se manifestuje koherentan i racionalan odnos prema arhitekturi u svim njenim humanističkim i tehničkim aspektima. Projektovana pod evidentnim uticajem italijanskog racionalizma tridesetih godina, škola u Jagodini potvrđuje Zlokovićev istraživački pristup prema proporcijskim i modularnim odnosimau arhitekturi škole, primenjenih u rasteru prozorskih otvora. Škola je smeštena u centru Jagodine, uz hram Sv. Petra i Pavla i gradski park, stvarajući svojevrsni proscenijum toj gradskoj oazi i promenadi. U osnovi je škola ugaonog oblika koji uz prostor dvorišta formira prizmatičnu celinu. Na ovaj način su sve fasadne površine stavljene u jedinstven proporcionalni sistem prozorskih otvora koji pružaju maksimalnu insolaciju unutrašnjih prostora – učionica i hodnika. Kao zagovornik modernih stremljenja Zloković je upravo u tipovima zdravstvenih, turističkih i obrazovnih objekata unosio humanizovane postulate modernizma kojima je trebalo da se ostvare higijenski uslovi i kvaliteti za korisnike prostora (prozračnost i osunčanost).

Dom narodnog zdravlja, Risan

U Zlokovićevom arhitektonskom stvaralaštvu izdvaja se njegov znatan doprinos projektantskom razvoju tipologije zdravstvenih objekata u srpskoj modernoj arhitekturi, kako u međuratnom, tako i u posleratnom periodu, kroz nekoliko značajnih realizacija i idejnih rešenja. Jedna od tih realizacija je i Dom narodnog zdravlja u Risnu, izgrađen krajem tridesetih godina, koji ujedno predstavlja i primer modernih objekata koje je Zloković gradio u manjim mestima doprinoseći razvoju i humanizaciji lokalne zajednice. Posle projekta za Univerzitetsku dečju kliniku koja je završena u osvit Drugog svetskog rata, Zloković je do izgradnje Doma zdravlja u Risnu radio još tri projekta zdravstvenih objekata – Bolnicu Stevana Samzea u Somboru, Paviljon Univerzitetske klinike za infektivne bolesti u Beogradu i bolnicu (porodilište?) za nepoznatu lokaciju, kroz koje je tipološki unapređivao savremene projektantske aspekte. Razrađujući osnovnu arhetipnu strukturu bolnice u Risnu i vodeći se funkcionalnošću njenih sadržaja, Zloković je upotrebio sistem modularnih mera prilagođen osnovnom konstruktivnom sistemu (armirano-betonske konstrukcije) a primenjen u određivanju veličine otvora, rasporedu otvora i odnosima pojedinih delova strukture objekta (delovi i elementi fasade, pergola nad pristupnim aneksom uzdignutim na stubove). U panorami Risna, moderna geometrizovana arhitektura je kontrastirala ogoljenom planinskom masivu u zaleđu mesta, ali je njen karakter, u razmeri čovekomeran a u oblikovanju racionalan, počivao na graditeljskim vrednostima Mediterana.

Zgrada FIAT-a, Beograd

Zlokovićev projekat za zgradu, odnosno autosalon, garažu i servis FIAT-a u Beogradu s kraja tridesetih godina, zasnovan je na uticajima italijanske moderne tradicije ali prožet vlastitom stvaralačkom svojstvenošću – strukturalna racionalnost prilagođena harmonijskom i proporcijskom redu. Arhitektonske komponente ove zgrade – zaobljena zidna površina, monolitna fasada izvedena u crvenoj klinker opeci, beli kameni prozorski ramovi i krovna terasa s ogradom u vidu palube – u arhitektonskoj istoriografiji su pripisane elementima italijanskog racionalizma, ali oni u svojstvenoj Zlokovićevoj razradi dobijaju podjednako „industrijalizovani“ i „reprezentativni“ izraz usklađen s karakterom lokacije. Početkom šezdesetih godina zgrada tada „Jugoauta“ je dograđena, takođe prema Zlokovićevom rešenju, ne izgubivši na svojoj oblikovnoj celovitosti.

Turističko naselje – hotel Mediteran, Ulcinj

Naselje je podignuto na strmoj padini iznad mora što je uticalo na konturu njihovog poprečnog profila a uz to se u potpunosti težilo sačuvati postojeće drveće koje je značajan element autentičnog ambijenta. Stoga je jedna od osnovih odlika ovog naselja urbanistička dispozicija hotelskih objekata. Uz naselje prolazi put koji ga povezuje sa povučenim centrom Ulcinja. Uređenje terena – partera između objekata je prilagođeno pozicijama zgrada, tako da je deo partera delimičnom kaskadno uređen pomoću kamenih međa i podzida i zemljanih nasipa. Stepeništa koja su iz korpusa hotelskih objekata izvučena spolja, pored pristupa apartmanima omogućuju istovremeno i komunikaciju oko zgrada, pa je na taj način kreiran jedinstven sistem kretanja kroz naselje. Naselje se sastoji od sedam trospratnih objekata ukupnog kapaciteta 480 postelja. U šest objekata su projektovani jednosobni apartmani s kupatilima i lođama koje su orijentisane prema obali i staroj Ulcinjskoj tvrđavi, u sedmom hotelske sobe. Konstruktivni sklop zgrada je tipiziran s usvojenom poprečnom postavkom nosećih zidova. U sva tri prostorna pravca je sprovedena modularna koordinacija mera primenom projektnog modula od 6 M = 60 cm, preko diskontinualne projektne mreže. Ovaj sistem je omogućio i brzu izgradnju, pa je ceo kompleks izveden za nepunih sedam meseci, uprkos tada slabim saobraćajnim vezama.

Školski kompleks (Učiteljska i Viša pedagoška škola), Prizren

Nakon poziva lokalne uprave grada Prizrena 1959. godine za izradu projekta nove zgrade Učiteljske škole, Zloković je predložio da se škola projektuje montažno uz doslednu primenu modularne koordinacije mera, predočivši investitoru da će nova zgrada biti svakako racionalnija u odnosu na tradicionalni način gradnje, bez smetnji na funkcionalnu organizaciju. Ovaj predlog je bio prihvaćen pa je Prizren dobio prvu tako građenu zgradu u Jugoslaviji. Zloković je projekat škole uradio u saradnji sa arhitektima, sinom Đorđem Zlokovićem i ćerkom Milicom Mojović, prema programu koji je predviđao kapacitet škole od oko 300 učenika u jednoj smeni. Lokacija je imala teren u padu preko koje je postavljen zamišljeni urbanistički raster gustine 90 M (modula), odnosno 9 metara, uz vezivanje ovog ortogonalnog sistema za određenu repernu tačku. Potom je u ovaj raster smešten dvospratni blok škole koji je projektovan preko kontinualne projektne mreže gustine 18 M, što iznosi 1,8 metara u podužnom konstruktivnom sistemu montažnog tipa (prema tadašnjem standardu bazični modul 1M je iznosio 10 cm, odnosno 1 dm). Uz školu je izgrađen aneks, povezan natkrivenim tremom sa školom, u kome je smeštena fiskulturna (višenameska) sala, dve radionice i dva manja stana. Unutrašnja organizacija škole je zasnovana na holskom sistemu koji je podrazumevao da se umesto dugačkih hodnika učionice grupišu oko prostranog hola u kome su mogle da se organizuju i izložbe. U prizemlju su smeštene uprava, biblioteka sa čitaonicom, sala za bioskopske projekcije, prostorije za društvene aktivnosti i kuhinja, dok se na prvom i drugom spratu nalaze učionice i kabineti. Zgrada je konstruisana u skeletnom sistemu s montažnim stubovima i ošupljenim tavanicama.

Slikarstvo

Po smrti arhitekte, u njegovom ateljeu je pronađeno oko 2700 crteža i akvarela. Smatra se da je uradio oko 3000 radova, pošto je mnoge poklanjao. Neki njegovi radovi objavljivani su u časopisu „Crteži” Arhitektonskog fakulteta. Radove je izlagao u Paviljonu Cvijeta Zuzorić.

Zlokovićevi radovi izloženi su 2019. na izložbi „Tragovi putovanja - akvareli Milana Zlokovića” kao deo manifestacije „Dani evropske baštine”.

Nagrade

• 1923. - druga nagrada za Paviljon "Cvijeta Zuzorić" u Beogradu
• 1963. - Sedmojulska nagrada Republike Srbije za životno delo

Vidi još

• Fondacija Milan Zloković

Spoljašnje veze

• Alfirević, Đorđe. Ekspresionizam u srpskoj arhitekturi. Beograd: Orionart, 2016.
• Architecture in Serbia
• Fondacija Milan Zloković