Википедија

Milan Savić

Dr Milan Mica Savić (Turska Kanjiža (danas Novi Kneževac), 4. oktobar 1845 — Beograd, 21. februar 1930) bio je srpski književnik, pozorišni kritičar, prevodilac, profesor gimnazije i sekretar Matice srpske.

Milan Savić
Milan Savić
Lični podaci
Datum rođenja(1845-10-04)4. oktobar 1845.
Mesto rođenjaTurska Kanjiža (danas Novi Kneževac), Austrijsko carstvo
Datum smrti21. februar 1930.(1930-02-21) (84 god.)
Mesto smrtiBeograd, Kraljevina Jugoslavija

Biografija uredi

Detinjstvo i školovanje uredi

Milan Savić je rođen 1845. godine u Turskoj Kanjiži, od roditelja Riste Savića i Ane Desančić. U Kanjiži (potonjem Kneževcu) je otac Rista bio upravitelj dobara narodnog dobrotvora Georgija Servickog. Rista Savić se proslavio 1846. godine kada je zauzimanjem i velikim trudom spasao Banat od poplave. Za taj poduhvat nagradio ga je Servicki sa 100 jutara zemlje[1] a Torontalska županija imenovala za počasnog člana. Za vreme Mađarske bune 1849. godine Rista Savić umire od kolere. Udovica Ana se sa sinom preselila u Novi Sad da bi svom jedincu pružila više.

Milan je osnovnu školu i četiri razreda gimnazije završio u Novom Sadu, a višu gimnaziju u Segedinu i Pečuju. Potom upisao studije medicine u Beču, pa prešao na filozofiju (istorija i geografija). Dok se bavio studiranjem u Nemačkoj živeo je burno kao „burž”, mlad čovek zanet svakodnevnim bavljenjem sa društvom po pivnicama. U Lajpcigu je 1876. godine stekao zvanje doktora filozofije.[2]

Privatni život uredi

Godine 1890. oženio je Julku Davidovac, kćerku velikog srpskog rodoljuba kapetana Ise Davidovca. U braku su imali samo kćerku, poznatu naučnicu Anicu.

Profesorska karijera uredi

Po završetku studija kratko je radio kao profesor gimnazije u Gornjem Karlovcu. Ubrzo prelazi u Novi Sad, gde je od 1876. do 1881. godine bio profesor Srpske pravoslavne velike gimnazije. Prema izveštaju iz 1880. godine Savić je novosadskim gimnazijalcima predavao više predmeta: latinski, srpski i mađarski jezik, istoriju i filozofiju.[3] Prosvetni savet Kraljevine Srbije je septembra 1887. godine ustanovio da dr Savić ima propisanu kvalifikaciju za nastavnika srednje škole i to predmeta istorijsko-filološke grupe.[4] To je bio preduslov da zaposli kao profesor gimnazije u Zaječaru (1887-88), a školske 1890/91. godine bio je na zameni u Višoj ženskoj školi u Novom Sadu.[5]

Matica srpska uredi

Za člana Književnog odeljenja Matice srpske izabran je prvi put 1874. godine. U periodu 1877—1910. godine svake godine je biran u ovo Matičino telo. Dužnost sekretara Matice poverena mu je 1895, i od tada pa sve do 1911. i dolaska dr Tihomira Ostojića na to mesto mandat mu je stalno produžavan. Penzionisan je 1. januara 1912. godine.

Milan Savić je bio jedan od najviđenijih ljudi u Novom Sadu pre Prvog svetskog rata. Iz tog vremena potiče veliko prijateljstvo, lično i porodično, između njega i orlovatskog slikara Uroša Predića. Radi raznih dogovora oko Matičinog rada viđali su se Savić i Predić i u Novom Sadu i Orlovatu.[6] Predić je decenijama bio angažovan, upravo zahvaljujući Saviću, na izradi portreta srpskih dobrotvora i zadužbinara pri Matici srpskoj. Modernizovao je korice Matičinog kalendara, i činio druge usluge ustanovi čiji je pitomac nekada bio.

Kao sekretar Savić je bio i književni referent i kritičar. Uređivao je i Letopis Matice srpske (1896[7]-1911), a u ovom glasilu objavljivao je prikaze novih knjiga i članaka u časopisima, rasprave, nekrologe, ocene rukopisa za Matičina izdanja. Uređivao je i Rad i imenik Matice srpske, a pod njegovim uredništvom izašla je i spomenica Život i rad dr Jovana Hadžića Svetića (1899). Još pre nego što mu je istekao mandat sekretara preselio se sa porodicom u Beč, gde mu je kći Anica studirala, a zamenjivao ga je Arkadije Varađanin. Pre izbijanja Prvog svetskog rata Savići su se vratili u Novi Sad. Pošto je Tihomir Ostojić interniran u logor na početku rata jedno vreme ga je menjao Antonije Hadžić. Nakon Hadžićeve smrti 1916. vršilac dužnosti sekretara postao je Savić. Na toj funkciji ostao je sve do oslobođenja 1918. godine.

Srpsko narodno pozorište uredi

Bio je član Upravnog odbora Društva za Srpsko narodno pozorište (DSNP) u više navrata (1878-1905; 1909-1910; 1920-1921), kao i Pozorišnog (od 1878) i Ekonomskog odseka (1901) SNP. U listu Pozorište objavljivao je kritike o predstavama, tekstove o glumi i glumcima, kao i priloge o pozorištu i umetnosti. Na sceni SNP igrani su mu sa manje ili više uspeha pozorišni komadi: Dojčin Petar, Dobre volje, Car provodadžija, Ksenije i Ksenija, Na dobrotvornu cel, Marija, Naživio se, Poslednja volja, Odsudni trenuci, Na stanici, Melanija, Đurđevići, Poseta, Provodadžije, Socijalne demokrate i Friše fire.[5]

Književni i prevodilački rad uredi

Savić je ušao u književnost od 1877. godine, dok je živeo profesorskim životom u Novom Sadu. Te godine je na nemačkom jeziku objavio knjigu pod naslovom: Der Serbisch ungarische Aufstand vom jahre 1735.

Opus mu je neobično raznovrstan i obiman; pisao je pesme, pripovetke, novele, romane, putopise, pozorišne komade, feljtone, referati i biografije i drugo. Od većih dela su romani: Za načelo i Daša Đonić, (objavljeni u listu "Stražilovo) te Razni putevi i Nevesta nisu ostavili većeg traga kod čitalačke publike. Sarađivao je u brojnim časopisima i listovima svog vremena. Zajedno sa Jovanom Grčićem uređivao je novosadski časopis Stražilovo (1885). Kolega Grčić piše o njemu 1892. godine: "Dar, vrednoća, spremljenost i obrazovanost Milana Savića garantuju srpskoj književnosti još mnog i mnog sladak plod."[8] Ponekad je koristio pseudonim Kosta Ristić.

Značajnija su mu dela iz istorije srpske književnosti (o Steriji, Ignjatoviću, Zmaju, Kostiću, Milici Stojadinović Srpkinji, Trifkoviću, Lazareviću, Matavulju). Pisao je i o političarima: Miletiću, Politu i Miši Dimitrijeviću. Na nemačkom je izdao dve sveske: Blau - Rot - Gold (Plavo-crveno-zlatno) i Froh und frei (Veseo i slobodan). Na nemački je prevodio srpske pesnike, najviše Zmaja. Značajni su i njegovi prevodi Geteovih dela Faust i Ifigenija na srpski jezik.[2]

Posthumno je objavljena njegova autobiografija Prilike iz moga života (2009).

Smrt uredi

Umro je 1930. godine u Beogradu, a sahranjen je na Almaškom groblju u Novom Sadu.[9]

Bibliografija uredi

  • Istorija bugarskog naroda do prošlosti mu (1878)
  • Pripovetke Milana Savića I-II (1887)
  • Iz srpske književnosti I-II (1898)
  • Na raznim krajevima - Slike s puta (1900)
  • Iz prošlih dana (1902)
  • Odsudni trenuci, drame (1904)
  • Iz staroga Dubrovnika (1918)
  • Jovan Đorđević (1923)
  • Stevan Vladislav Kaćanski (1927)
  • Laza Kostić (1929)

Galerija uredi

  •  
    Naslovna strana dramskog speva Dojčin Petar (1891)
  •  
    Naslovna strana knjige Iz srpske književnosti - slike i rasprave (1898)
  •  
    Naslovna strana knjige kratke proze na nemačkom Froh und Frei! Studenten- und Philistergeschichten (1906)

Reference uredi

  1. ^ "Stražilovo", Novi Sad 1892. godine
  2. ^ a b Enciklopedija Novog Sada. Knjiga 24, Rod-Ser. Novi Sad: Novosadski klub "Dobra vest". 2004. str. 143—145. 
  3. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1880. godine
  4. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1887. godine
  5. ^ a b „Biografija Milana Savića na sajtu Enciklopedije Srpskog narodnog pozorišta”. www.snp.org.rs. 
  6. ^ Radoje Drašković: "Čika Uroš", Orlovat 2013. godine
  7. ^ "Zora", Mostar 1896. godine
  8. ^ "Stražilovo", Nivi Sad 1885—1882. godine
  9. ^ „Pretraga pokojnika”. www.lisje.com. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Милан_Савић&oldid=26938997”