Miloš Masalović
Miloš Masalović (Beograd, 21. maj/3. jun 1894 — Beograd, 8. mart 1944[1]) je bio srpski i jugoslovenski pešadijski i obaveštajni oficir, vojni diplomata, pukovnik Jugoslovenske vojske, šef kabineta ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva Kraljevine Jugoslavije, komandant pešadijskog puka Kraljeve garde i šef kabineta predsednika Vlade narodnog spasa Milana Nedića. Bio je i kum Dimitrija Ljotića. Ubijen je od strane pripadnika Jugoslovenske vojske u Otadžbini i posthumno unapređen u čin brigadnog generala.
| Miloš Masalović | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Pukovnik Miloš Masalović | |||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||
| Datum rođenja | 3. jun 1894. | ||||||||||||||
| Mesto rođenja | Beograd, Kraljevina Srbija | ||||||||||||||
| Datum smrti | 8. mart 1944. (49 god.) | ||||||||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Treći rajh | ||||||||||||||
| Narodnost | Srbin | ||||||||||||||
| Poreklo | srpsko | ||||||||||||||
| Religija | Pravoslavni hrišćanin | ||||||||||||||
| Profesija | Vojno lice (pukovnik) | ||||||||||||||
| Porodica | |||||||||||||||
| Porodica | Miladin Masalović (otac) | ||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||
| Politička stranka | Jugoslovenski narodni pokret Zbor | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Biografija uredi
Obrazovanje i vojna karijera uredi
Rođen je 21. maja, odnosno 3. jun 1894. godine u Beogradu, kao najstariji sin pešadijskog pukovnika Miladina Masalovića (1859-1936)[2] i učiteljice Sofije Popović (1870-1942) iz Paraćina. Njegov mlađi brat Milorad Sena Masalović, rođen dve godine kasnije, poginuo je kao jedan od 1300 kaplara u Kolubarskoj bici 1914. godine, a najmlađi brat Vladimir Masalović (1900-1926) je bio sudski poručnik.[3]
U Beogradu je završio osnovnu školu i gimnaziju, a zatim se upisao na Nižu školu Vojne akademije u Beogradu, koju je završio 20. jula 1914. godine kao pitomac 44. klase. Učestvovao je u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu. Iz vremena Prvog svetskog rata, potiče njegovo poznanstvo, a kasnije i kumstvo sa Dimitrijem Ljotićem, jer su zajedno služili u 5. pešadijskom puku.
Nakon rata se oženio i sa suprugom Katarinom (devojačko: Nikolić) dobio sinove Miladina, Milorada i Momčila. U Parizu je završio Višu ratnu školu 1922. godine.[4]
U međuratnom periodu je obavljao najrazličitije dužnosti. Između ostalog, bio je na službi u Obaveštajnom odeljenju Glavnog đeneralštaba, zatim je obavljao dužnost vojnog atašea u Tirani i ordonans kralja Aleksandra I Karađorđevića.
Kada je 26. avgusta 1939. godine za ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva u drugoj vladi Dragiše Cvetkovića izabran armijski general Milan Nedić, Masalović je postao načelnik ministarstva. Kao najbliži saradnik generala Nedića, zaustavio je premeštaj pukovnika Dragoljuba Draže Mihailovića sa mesta vojnog atašea u Pragu na poziciju načelnika Obaveštajnog odeljenja Glavnog generalštaba 1940. godine.[5][6][7] Ubrzo je penzionisan i pridružio se Jugoslovenskom narodnom pokretu Zbor.
Drugi svetski rat uredi
Aprilski rat uredi
Kao predstavnik Zbora, Masalović je nakon puča 27. marta 1941. godine otišao u zgradu Ministarskog saveta, kako bi novom predsedniku generalu Dušanu Simoviću preneo ličnu poruku Dimitrija Ljotića i čestitke povodom stupanja na presto kralja Petra II Karađorđevića. Da bi uverili Treći rajh kako je puč unutrašnje pitanje koje ne utiče na potpisano pristupanje Trojnom paktu, nova vlada je pokušala da u svoje redove uvuče proosovinske elemente, te je tako reaktiviran pukovnik Masalović i imenovan za komandanta pešadijskog puka Kraljeve garde.
Aprilski rat je proveo na mestu komandanta pešadije Cerske divizije. Prema izvesnim navodima, Masalović je nakon kapitulacije bio zapovednik Dobrovoljačke radne službe koja je čistila ruševine u Beogradu posle bombardovanja.[4]
Po dolasku iz Zagreba u aprilu 1941. godine, pukovnik Kosta Mušicki stupa u kontakt sa pukovnikom Masalovićem, koji ga kasnije povezuje sa generalom Nedićem.
Šef kabineta Milana Nedića uredi
Kada je 29. avgusta 1941. godine osnovana Vlada narodnog spasa, njen predsednik Milan Nedić je za šefa kabineta uzeo pukovnika Masalovića, svog predratnog šefa kabineta iz vremena mandata na mestu ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva.
Na predlog ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva brigadnog generala Dragoljuba Draže Mihailovića, predsednik Vlade Kraljevine Jugoslavije u egzilu prof. dr Slobodan Jovanović je 31. marta 1942. godine potpisao rešenje kojim je Masalović oglašen za vojnog begunca i lišen čina.[8]
U pokušajima da likvidiraju generala Mihailovića, SS general August Majsner je naredio pukovniku Masaloviću da organizuje likvidaciju komandanta Požeškog četničkog korpusa artiljerijskog kapetana Vučka Ignjatovića, jednog od najsposobnijih Mihailovićevih ljudi, koji se u novembru 1941. legalizovao i formalno stavio pod komandu Vlade narodnog spasa. Njegovoj likvidaciji se pribeglo pošto se saznalo da Ignjatović koristi resurse dobijene od Vlade narodnog spasa, kako bi pomagao Mihailovića. Po instrukcijama pukovnika Masalovića, grupa pripadnika Srpskog dobrovoljačkog korpusa je 26. juna 1942. godine u Novoj Varoši ubila kapetana Ignjatovića.
Atentat uredi
Komandant Beograda kapetan Aleksandar Mihajlović Vili je od Vrhovne komande JVuO dobio odobrenje da organizuje atentat na Masalovića. Ova akcija nije nosila bojazan od odmazde, budući da su represivne mere primenjivane samo za ubistva ili ranjavanja nemačkih okupacionih vojnika, ali ne i kolaboracionista. Kapetan Mihajlović je organizaciju atentata poverio Drugom beogradskom korpusu, a za obezbeđivanje logističke podrške u pogledu praćenja kretanja Masalovića, kao i pripreme skrovišta na periferiji grada za atentatore, poverio je poručniku Miodragu Stojanoviću.[4]
Masalović je 8. marta 1944. godine oko 7.45 sati ujutru, napustio svoju kuću na Vračaru i kretao se Braničevskom ulicom. Za njim su krenuli kapetan Dragutin Milivojević, poručnik Miroslav Nikolić i još jedan omladinac, beogradski ilegalci Jugoslovenske vojske u Otadžbini. Na raskrsnici sa Ulicom kraljevića Tomislava, poručnik Nikolić mu je prišao i ispalio jedan metak u leđa, a zatim još jedan u glavu.[4] Odmah zatim, atentatori su uspeli da pobegnu.
Milan Nedić je posthumno unapredio Masalovića u čin brigadnog generala. Stanislav Krakov je u listu „Novo vreme“ objavio nekrolog povodom smrti Masalovića. Atentat je ozbiljno uplašio vodeće kolaboracioniste u gradu, poput Tanasija Dinića i Nikole Gubareva, koji su počeli da strahuju za sopstvene živote.
Sahrana Masalovića je bila jedan od najmasovnijih događaja u okupiranom Beogradu. Opelo nad odrom je održano u Sabornoj crkvi, a vence i Masalovićeva odlikovanja su nosili pripadnici Srpske državne straže i Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Pred spuštanja kovčega u grobnicu na Novom groblju, govor nad odrom je održao Dimitrije Ljotić. Sahrani je prisustvovao i Nedić.
Odmah potom, novi šef kabineta Milana Nedića je postao general Miodrag Damjanović, koji je za tu funkciju vraćen iz nemačkog zarobljeništva u kojem se nalazio od Aprilskog rata. Za razliku od Masalovića, general Damjanović je bio zagovornik saradnje generala Nedića i generala Dragoljuba Mihailovića.
Zanimljivost uredi
Snimci sa sahrane Miloša Masalovića su prikazani 1968. godine u filmu Nevinost bez zaštite.
Unapređenja u činove uredi
| Pitomac Kaplar | Pitomac Podnarednik | Pitomac Narednik | Potporučnik | Poručnik |
|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
| 1911. | 1912. | 1913. | 20. jul 1914. | 1917. |
| Kapetan Druge klase | Kapetan Prve klase | Major | Potpukovnik | Pukovnik |
|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
| 1919. | 28. jun 1920. | 28. jun 1923. | 17. decembar 1927. | 17. decembar 1934. |
Neregularno unapređenje uredi
| Čin |   Brigadni general |
| Posthumno unapređenje | 1944.[a] |
Odlikovanja uredi
Srebrna medalja za hrabrost (1914)
Zlatna medalja za hrabrost (1918)
Orden Belog orla sa mačevima V reda (1920)
Orden Svetog Save V reda (1923)
Orden Krune III (Kraljevina Rumunija, 1923)
Orden Belog orla sa mačevima IV reda (1928)
Orden Svetog Spasa III reda (Kraljevina Grčka, 1929)
Orden Jugoslovenske krune IV (1933)
Orden Jugoslovenske krune III reda (1936)
Orden Karađorđeve zvezde sa mačevima
Albanska spomenica
_-_ribbon_bar.png){kind=small}
_-_ribbon_bar.png){kind=small}
Vidi još uredi
Napomene uredi
- ^ Unapređen posthumno u čin pešadijskog brigadnog generala ali neregularno od strane Milana Nedića jer on nije bio vrhovni komandant.
Reference uredi
- ^ Branislav O. Popović: „Masalović, Miloš M.”, strana 257, Srpski biografski rečnik, tom 6, Novi Sad, 2014. godine
- ^ „Politika”, 13. jul 1936
- ^ „Miladin S. Masalović”. Prvi svetski rat.
- ^ a b v g Ristanović, Rade (2021). Beogradski ravnogorci: Jugoslovenska vojska u otadžbini i Ravnogorski pokret u okupiranom Beogradu 1941-1944. Beograd: Institut za savremenu istoriju - Catena Mundi. ISBN 978-86-7403-240-4.
- ^ Kazimirović, Vasa (1995). Srbija i Jugoslavija 1914-19145. Beograd. str. 904—905.
- ^ Srbija i Požarevac u Drugom svetskom ratu 1941-1944: okupaciona uprava, izbeglice i prosveta (PDF). Požarevac: Istorijski arhiv Požarevac. 2015. str. 98.
- ^ „Susret sa istorijom: Jugoslovenska vlada tvrdila da je Draža u zarobljeništvu”. Večernje novosti. 28. 05. 2017.
- ^ Terzić, Milan (2017). „Jugoslovenska kraljevska vlada i oduzimanje činova oficirima 1941-1944” (PDF). Vojnoistorijski glasnik. Institut za strategijska istraživanja - Odeljenje za vojnu istoriju Ministarstva odbrane Republike Srbije. 1—2: 118.
