Miholjska prevlaka
Miholjska prevlaka, Ostrvo Sveti Mihailo, ili u skorije vreme Ostrvo cvijeća, je prvo od tri ostrva u jedinstvenom nizu ostrva u Tivatskom zalivu Boke kotorske, poznatijih kao Krtoljski arhipelag. Na njemu je srpski pravoslavni manastir arhangela Mihaila, moguće sjedište zetskog vladičanstva. Ovo ostrvo se posle pet metara širokog i plitkog moreuza nadovezuje na poluostrvo Brda. Stotinak metara dalje je školj Stradioti ili ostrvo Svetog Marka, a još toliko je udaljeno Bogorodičino ostrvo, Otok ili Gospa od Milosti.
Istorija uredi
Na ovaj deo zaliva prostirala se metohija manastira Svetog arhangela Mihaila. Ove oblasti podno Lovćena, okupljene oko manastira, prastaro su srpsko uporište. Istočna strana Boke kotorske (od rta Oštra do Perasta) bila je deo Travunije, odnosno Hercegovine, a grad Kotor sa Bokom kotorskom i Grbljem, u srednjem veku poznat kao „kraljevski grad”, bio je posebna oblast sa dvorcima srpskih vladara. Miholjska prevlaka je imenovana po manastiru Svetog arhangela Mihaila, danas u ruševinama, koji je Sveti Sava Nemanjić 1219. ustanovio kao sedište Zetske episkopije. Dugo vremena jezgro Miholjskog zbora je bila Miholjska prevlaka. Po Domentijanu, na kojeg se poziva Ivan Jastrebov, vladičanstvo Zete, Sveti Sava je osnovao pri crkvi Arhangela Mihaila blizu Drima. Zetske vladike su živele u Skadru u prestonici Dioklejske oblasti, potom na Vranjini, a zatim na Cetinju i imale su u svom nadleštvu pravoslavne hrišćane u Albaniji sve do 1215. godine (po muslimanskom kalendaru) kad je arnautska Skenderija bila potčinjena mitropolitu prizrenskom Joanikiju. [1]
Sredinom 15. veka manastir je srušen, a lokalno predanje, pomenuto i u Istorijama Crne Gore Vasilija Petrovića [2], Petra I Petrovića Njegoša [3] kao i u prozi Stefana Mitrova Ljubiše, svedoči da su monasi, njih sedamdesetak (72), u političkoj zaveri potrovani i da je mletačka mornarica topovima i miniranjem uništila manastir kao kolevku pravoslavlja u Primorju, što je potvrđeno brojnim arheološkim istraživanjima. Mošti ovih 70 miholjskih mučenika su sačuvane.
Na Miholjskoj prevlaci se nalazi crkva Svete Trojice. To je jednobrodna građevina sa polukružnom apsidom i trodelnim zvonikom na preslicu. Na zapadnoj fasadi, iznad portala nalazi se rozeta, a ispod nje fragmenti plastike. Sagradila je 1833. godine Katarina Vlastelinović.
Čedomir Marjanović navodi podatak da Ivan Jastrebov i Pavle Rovinski smatraju da svetosavsko vladičanstvo (hram Svetog Mihaila) nije bilo na Miholjskoj prevlaci nego ga treba tražiti u okolini Podgorice. [4]
Lazar Tomanović o uništenju pravoslavnog manastira piše kao o sramotnim i groznim sredstvima rimske propagande, varvarske nepravde mletačke vlade i mučeništvu primorskih Srba. Veliki i lijepi manastir sa tri oltara i velikim zvonikom je smetao katolicima. Otrovali su velike ribe i donijeli monasima na dar. Da bi se otklonila sumnja, došao je i jedan vlastelin kotorski sa protivotrovom, s namjerom da se nakon večere vrati. Ali i on se otrovao i umro zajedno sa 72 srpska pravoslavna kaluđera. Nakon toga se okolni narod i dalje tu skupljao na velike praznike, ali ih neprijatelji oklevetaše mletačkoj vladi da se tu skupljaju zbog organizovanja rušenja mletačke vlasti. Odmah je poslana jedna galija koja je razorila manastir.[5] Johan Georg Kol je zapisao da da su na mjesto pravoslavnih kaluđera dovedeni katolički, u vrijeme mletačke vlasti. Kada je u novije vrijeme udario grom u manastir i razorio jednu kulu i crkvu manastirsku, pri čemu je stradalo i nekoliko katoličkih monaha, žitelji oko manastira su u tome vidjeli božiju kaznu za nepravdu koja im je ranije bila nanesena. Crkva tada još nije bila podignuta.[6] O trovanju 70-ak monaha na ručku je pisao i Rovinski.[7]
Galerija uredi
-
Crkva Svete Trojice -
Ruševine manastira Svetog arhangela Mihaila -
Ruševine manastira Svetog arhangela Mihaila -
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 522. - 523. Beograd: Službeni glasnik.
- ^ Petrović, Vasilije (1754). ISTORIJA O CRNOJ GORI. Moskva.
- ^ Petrović, Petar Prvi. KRATKA ISTORIJA CRNE GORE.
- ^ Marjanović, Čedomir (1930). Istorija srpske crkve, knjiga 2., Srpska crkva u ropstvu od 1462-1920, pp. 55. Beograd: Sveti Sava.
- ^ Tomanović 2007, str. 49, 50.
- ^ Kol 2005, str. 211.
- ^ Rovinski 2004, str. 7.
Literatura uredi
- Politika: Ranohrišćanske grobnice na Miholjskoj prevlaci (1. oktobar 2009)
- Tomanović, Lazar (2007). Putopisna proza. Gradska biblioteka i čitaonica Herceg Novi.
- Kol, Johan Georg (2005). Putovanje u Crnu Goru. CID, Podgorica.
- Rovinski, Pavle (2004). Studije o Crnoj Gori. Podgorica: CID.
- Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.