Nenad Grujičić

Nenad Grujičić
Nenad Grujičić
	Fotografija Grujičića
Datum rođenja	12. septembar 1954.
Mesto rođenja	Pančevo, FNR Jugoslavija

Nenad Grujičić (Pančevo, 12. septembar 1954) srpski je književnik i urednik..

Život i delo

Rođen je 12. septembra 1954. godine u Pančevu. U čestim porodičnim selidbama, najranije godine proveo u Šajkašu, odakle 1960. godine odlazi u Gomjenicu i Prijedor, mesto roditeljskog zavičaja, gde živi do 1974. godine pohađajući osnovnu i srednju školu. Na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu diplomirao je na grupi jugoslovenska i opšta književnost. Bio je glavni i odgovorni urednik studentskog književnog lista To jest (1978-1980) i urednik poezije u Glasu omladine (1980-1981). Predavao je književnost u Vojnoj gimnaziji u Beogradu 1982. godine. Bio je predsednik Društva književnika Vojvodine (1993-1997) i predsednik Saveta Međunarodnog salona knjiga i Dana Laze Kostića u Novom Sadu(2000-2004). Živi u Novom Sadu i radi kao direktor Brankovog kola u Sremskim Karlovcima.

Objavio je dvadesetak knjiga poezije, proze, eseja, kritika i polemika. Pesme su mu prevođene na ruski, engleski, nemački, francuski, italijanski, španski, jermenski, poljski, gruzijski, arapski, rumunski, švedski, češki, slovački, ukrajinski, mađarski, makedonski, rusinski i slovenački jezik.

Grujičićev pesnički opus ispisan je podjednako u slobodnom i vezanom stihu. Piše i eseje na tu temu. Prvom knjigom pesama Maternji jezik (dva izdanja), otvorio je metapoetske slike jezika i svesti o činu stvaranja pesme i pozicije pesnika u svetu. U drugim knjigama nalaze se i prizori urbane i socijalne svaodnevice, zemne i božanske ljubavi, univerzalnih tema, krajiškog miljea i vremena. Grujičićeva poezija poseduje ironična i humorna senčenja atmosfere. Po širini tema i motiva, upotrebi jezika i primeni raznovrsnih pesničkih oblika i formi, nazivaju ga „pesnikom razlike“. Osim katrena i distiha, Grujičić je obnovio i unapredio pesničke oblike: sonet i sonetni venac, tercina i venac tercina, sestina lirika (velika sestina), kvinta, malajski pantun... Četiri sonetna venca (Žižak, Vihor, Tajac i Cvast) posvećena su Mariji Balkovoj (ime u akrostihovima), od kojih tri čine knjigu Pusta sreća, koja se pojavila u tri izdanja i ovenčala nagradom Milan Rakić za knjigu godine. Napisao je, pored ostalog, devet sonetnih venaca koji redovno poseduju završni akrostih od imena osobe ili neke pojave.

Knjiga pesama Nenada Grujičića Svetlica, u izdanju beogradske Prosvete, donosi 88 pesama, u osam ciklusa. Pre svega, tu su dva venca tercina (’’Svetlica’’ i ’’Vilinske tercine’’), koji, kao pesnički obik, predstavljaju novost u srpskoj poeziji (i šire) s obzirom da dosad nisu postojali u praksi naših pesnika. Venac tercina Svetlica (po kojem knjiga nosi naziv), kao pesnička forma, predstavljao je iznenađenje na našoj književnoj sceni već pojavom u Kulturnom dodatku Politike 10. janura 2015. godine. Ukazao se kao tematsko-motivski i zanatski besprekorna celina od 11 pesama. Knjiga Nenada Grujičića donosi i ciklus Deset malih zapovesti, deset duhovnih pesama sa hrišćanskim reminiscencijama. Ciklus je napisan u retkoj formi – pantun, koja takođe nije korišćena u našoj poeziji. U ovom ciklusu, svaka pesma ima moto, jednu od pregršti misli monaha Simeona Dajbapskog.

Grujičić je dosad napisao devet sonetnih venaca, od kojih su najpoznatija tri u knjizi Pusta sreća (1994), koja je pre dve decenije, takođe objavljena u Prosveti, doživela tri izdanja (1994, 1995. i 1996) i bila ovenčana nagradom Milan Rakić za knjigu godine. Knjiga Svetlica Nenada Grujičića sadrži i petnaest nezavisnih soneta. Značajno mesto u knjizi zauzima pesma Životni manifest, ispisana u pesničkoj formi zvanoj velika sestina ili sestina lirica. Ovo je Grujičićeva dosad druga po redu pesma sačinjena u pomenutom retkom pesničkom obliku koji ima osoben sistem građenja strofa sačinjen od trostruke rime (dva puta) u svakoj od šest sekstina, i u završnom tercetu, gde se rimovane reči nalaze i na sredini stiha. Svom pesničkom majstorstvu, Grujičić je u novoj knjizi dodao i pesme u oblicima koje zatičemo u francuskom, španskom, italijanskom i ruskom jeziku i pesništvu: rondo, rondel, triolet, glosa, kancona i častuška. Zatim, tu je tercina s akrostihom, sonet s akrostihom, katren u petercu, distih u šesnaestercu, kao i u jedna originalna varijanta - moto u sonetu.^{[traži se izvor]}

U knjizi Svetlica, na tematsko-motivskom planu, nalaze se ljubavne i duhovne (religiozne) pesme, sa osvetljavanjem pozicije pesnika u činu pevanja i u svetu. Nenad Grujičić slika ambivalentni odnos muškog i ženskog principa, kao i arkadijske objave i paslike detinjstva i zavičaja. Tu su i pesme koje pokazuju svest o metatekstualnoj dimenziji stiha i jezika, često sa duhovitim, ironijskim, grotesknim i satiričnim senčenjima i zasecima. Izražena je i autorova moć da animira obilje leksičkog materijala (blaga) i oživi zaboravljene i nove reči. Knjiga Svetlica Nenada Grujičića pojavljuje se kao pravo osveženja na našoj pesničkoj sceni i predstavlja kreativnu priliku za nove istraživače i tumače. Ona proširuje čitalački doživljaj i otvara nove uvide pokazujući, u svim vremenima, nepredvidive moći poezije kao neuništive duhovne discipline i najvišeg oblika književne pismenosti.^{[traži se izvor]}

U Grujičićevoj selektivnoj bibliografiji koja broji preko hiljadu jedinica, 280 se odnosi na zastupljenost u antologijama. O njegovom pesništvu pisali su kritičari i pesnici: Miroslav Egerić, Slavko Gordić, Bogdan A. Popović, Jovan Delić, Draško Ređep, Momir Vojvodić, Čedomir Mirković, Pavle Popović, Miodrag Perišić, Nikolaj Timčenko, Vladimir Kopicl, Mihajlo Pantić, Zlatko Krasni, Vasa Pavković, Ivan Negrišorac, Dušica Potić, Želidrag Nikčević, Milivoj Nenin, Aleksandar Jerkov, Saša Radojčić, Miloš Petrović, Dragoljub Stojadinović, Vujica Rešin Tucić, Ranko Risojević, Radmila Popović, Momčilo Popadić, Dragomir Brajković, Stevan Tontić, Živko Maletić, Vladimir Jagličić, Milica Jeftimijević Lilić, Zoran M. Mandić, Hadži Dragan Todorović, Milka Božić, Predrag Bjelošević, Zoran Đerić, Nenad Šaponja, Aleksandar B. Laković, Branko Brđanin Bajović, Laslo Blašković, Mileta Aćimović Ivkov, Dragan Jovanović Danilov, Damir Malešev, Dejan Tadić, Milenko Stojičić, Mirko Vuković, Radomir D. Mitrić, Maja Belegišanin, Ivan Despotović, Irena Bera, Aleksandra Marilović, Srđan Orsić i drugi.

Napisao je dramu Čitaj Trakla, koja je emitovana na Radio Novom Sadu, 1983. godine. Autor je dokumentarno-umetničkih emisija: Ojkača – vekovna pesma Potkozarja, TV Novi Sad, 1990; Ojkača – ljuta milošta krajiška, RTRS, 2003; Ojkača – i otac i mati, RTRS; 2003. i Ojkača – lirska pozlata krajiške duše, TV Novi Sad. Zvučni primeri ovog izvornog pevanja arhivirani su u Radio Novom Sadu. Knjiga Ojkača doživela je pet izdanja. Reagovao je na postavljanje ojkanja i bećarca na liste Uneska za svetsku nematerijalnu kulturnu baštinu.

Autor je umetničko-dokumentarne emisije Tragom Branka Radičevića, TV Novi Sad, 1986. U serijalu Pesničke vedrine TV Beograd, 1998, urađena je emisija ''Tajni dah'' posvećena njegovom pesništvu. U okviru serijala Reč i delo TV Novi Sad, 1998. godine, jedna je emisija posvećena je njegovoj poeziji. Povodom knjige Šajkaški soneti, RTV je 2008. godine uradila dokumentarno-umetničku emisiju Šajkaške milošte, posvećenu najranijem pesnikovom detinjstvu. U serijalu RTV Kroz odškrinuta vrata književne radionice, 2011. godine, urađena je dokumentarno-umetnička emisija Meni svaka reč je nevina prvina, u kojoj su, po konceptu serije, predstavljeni stvaralaštvo i život oca pesnika i kćerke glumice, Nenada i Milice Grujičić. U serijalu Spomenici Vojvodine, autor je dokumentarno-umetničke emisije Brankov grob na Stražilovu, RTV, 2011.

Nagrade

Brankova nagrada Matice srpske
Nagrada „Milan Rakić”
Vukova nagrada
Nagrada „Pečat varoši sremskokarlovačke”, za pesmu „Putovanje i Poezija”, 1979.
Nagrada „Skender Kulenović”
Nagrada „Stražilovo”
Nagrada „Pavle Marković Adamov”
Nagrada „Kondir Kosovke devojke”
Pjesma nad pjesmama
Nagrada Kočićevo pero
Grb Sremskih Karlovaca
Nagrada „Lazar Vučković”
Nagrada Šušnjar
Dnevnikova nagrada
Zlatna značka KPZ
Prva nagrada na Smotri jugoslovenskih radija u Ohridu za emisiju Od bećarca do ojkače
Zahvalnica Srpskog filozofskog društva
Braća Micić
Internacionalna nagrada Akademije Ivo Andrić za životno delo
Gajkov pjesnički šešir
Međunarodna nagrada "Zlatni prsten", za ukupni stvaralački opus^[1]
Sava Mrkalj^[2]
Pelagićev runolist (za celokupno delo)
Povelja grada Sremskih Karlovaca (za izuzetne rezultate i dugogodišnju afirmaciju Sremskih Karlovaca u zemlji, okruženju i svetu)
Zlatni Orfej (za svevremeni pečat i trajno prisustvo u srpskoj kulturnoj baštini)
Kočićeva nagrada Grada Banjaluka (za svekupuno književno delo)
Velika bazjaška povelja (2021)^[3]

Dela

Knjige poezije

Maternji jezik, Književna Omladina Srbije, Beograd, 1978, 1995.
Linije na dlanu, Prosveta, Beograd, 1980.
Vrvež, Matica srpska, Novi Sad, 1985.
Carska namiguša, BIGZ, Beograd, 1990.
Jadac, Srpska književna zadruga, Beograd, 1993.
Pusta sreća, Prosveta, Beograd, 1994, 1995, 1996.
Pesme pri ruci, KOS, Beograd,1995.
Log, Vreme knjige, Beograd, 1995.
Cvast, Prosveta, Beograd, 1996, 1997.
Čistac, Izabrane pesme, Prosveta, Beograd, 1997.
Snovilje, Glas srpski, Banja Luka, 1998.
Živa duša, Prosveta, Beograd, 1999.
I otac i mati, Izabrane pesme , Matica srpska, Novi Sad, 2002.
Mleč, Izabrane pesme, Glas srpski, Banja Luka,2004.
Svetlost i zvuci, Izabrane i nove pesme, Srpska književna zadruga, Beograd, 2005.
Šajkaški soneti, Prometej, Novi Sad, 2008.
Darovi, Orfeus, Novi Sad, 2009.
Vijadukt (poeme), Prometej, Novi Sad, 2011
Neko mi uze reč, Matica makedonska, Skopje i Arka, Smederevo, 2014.
Svetlica, Prosveta, Beograd, 2015.
Nadisati se duše, SKC, Modriča, 2016.
Pesme o mladosti, Brankovo kolo, 2019.
Sremskokarlovačke tercine, Brankovo kolo, 2020.
Lija pandemija, Institut za dečju književnost, 2023.
Kozaro, sejo i pramajko (poema), Besjeda, Banjaluka, 2023.

Druge knjige

Prokrustova postelja(eseji i kritike), Stražilovo, Novi Sad,1989.
Auh, što život ušima striže(almanah), Stražilovo, Novi Sad, 1990.
Branko - pesnik mladosti (monografija o Branku Radičeviću), Književna zajednica Novog Sada,1984, 1985, 1990. i Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1992.
Ojkača (studija i antologija), Književna zajednica Novog Sada, 1988, Dnevnik, Novi Sad, 1992, Zadužbina Petar Kočić, Banja Luka,1996, Verzal, Novi Sad 2004. i Muzej Kozare, Prijedor, 2004.
Ples u negvama (eseji i kritike), Prosveta, Beograd, 1998.
Polemike i odušci, Oslobođenje, Srpsko Sarajevo, 2004.
Priče iz potaje, Prometej, Novi Sad, 2007.
Živi zvuci Nenada Grujičića, (Miloš Jevtić, kolekcija Odgovori), Beogradska knjiga, Beograd, 2008.
Muža duša(roman), Prometej, Novi Sad, 2009.
Antologija srpske poezije, Brankovo kolo, Sremski Karlovci, 2012.
Panorama poezije Da dopletem venac započeti, Brankovo kolo, Sremski Karlovci, 2013.
Ruku na srce, Službeni glasnik, Beograd, 2014.
Prognani Orfeji (antologija srpske izbegličke poezije), Brankovo kolo, Sremski Karlovci, 2015.
Pjevaj. ori, prozore otvori (antologija krajiških ojkača), RTS i Brankovo kolo, 2017.
Stvaralaštvo Nenada Grujičića (zbornik radova sa Okruglog stola), Brankovo kolo, 2023.
Ao, danče, ala si mi beo, priređivač, Brankovo kolo, 2024.^[4]
Kolo, kolo, naokolo, Brankovo kolo, 2024.^[4]

Reference

^ „Zlatni prsten” Nenadu Grujičiću („Politika“, 7. april 2016)
^ Nenadu Grujičiću nagrada „Sava Mrkalj” („Politika”, 1. decembar 2017)
^ „Nenadu Grujičiću „Velika bazjaška povelja””. Politika. 5. 8. 2021. Pristupljeno 9. 8. 2021.
^ ^a ^b „RTS :: Vest :: Cvetnik pesama koje su pesnici posvetili Branku Radičeviću”. rts.rs. Pristupljeno 2024-05-01.

Literatura

Jevtić, Miloš. Živi zvuci Nenada Grujičića. Beograd: Beogradska knjiga; 2008.
Grujičić. N. Darovi. Novi Sad: Orfeus; 2009.
Grujičić, N. Vijadukt. Novi Sad: Prometej; 2011.

Spoljašnje veze

[1] „Zlatni prsten” Nenadu Grujičiću („Politika“, 7. april 2016)

[2] Nenadu Grujičiću nagrada „Sava Mrkalj” („Politika”, 1. decembar 2017)

[3] „Nenadu Grujičiću „Velika bazjaška povelja””. Politika. 5. 8. 2021. Pristupljeno 9. 8. 2021.

[:0-4] „RTS :: Vest :: Cvetnik pesama koje su pesnici posvetili Branku Radičeviću”. rts.rs. Pristupljeno 2024-05-01.

[1]

[2]

[3]

[4]

Nenad Grujičić
Fotografija Grujičića
Datum rođenja	(1954-09-12)12. septembar 1954.
Mesto rođenja	Pančevo, FNR Jugoslavija