Nikolaj Buharin
Nikolaj Ivanovič Buharin (rus. Никола́й Ива́нович Буха́рин; Moskva, 9. oktobar 1888 — Moskva, 15. mart 1938) je bio ruski marksist i revolucionar[1] , član sovjetskog Politbiroa (1924—1929), Centralnog komiteta (1917—1937), predsedavajući Kominterne (1926—1929), tvorac Nove ekonomske politike, glavni urednik Pravde (1918—1929), Izvjestja (1934—1936), Velike Sovjetske enciklopedije, jedan od autora Azbuke komunizma (1919) i drugih dela.
| Nikolaj Buharin | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 9. oktobar 1888. |
| Mesto rođenja | Moskva, Ruska Imperija |
| Datum smrti | 15. mart 1938. (49 god.) |
| Mesto smrti | Moskva, Sovjetski Savez |
| Književni rad | |
| Najvažnija dela | Imperijalizam i svetska ekonomija, Velika Sovjetska enciklopedija, Azbuka komunizma |
Biografija uredi
Rođen je 1888. godine u Moskvi.[2] Političku karijeru je započeo tokom studija na Moskovskom univerzitetu kada se sprijateljio s kasnijim poznatim sovjetskim piscem Iljom Erenburgom i postao član Ruske socijaldemokratske radničke partije 1906. godine. Pridružio se boljševičkoj frakciji.
Nakratko je bio uhapšen 1911, ali je ubrzo deportovan u Onjegu kod Arhangelska. Od tamo je uspeo da pobegne i smestio se u Hanover, a zatim u Krakov 1912, gde se po prvi put upoznao s Lenjinom. Godine 1916, se nalazio u Njujorku gde je sarađivao s Trockim.
Oktobarska revolucija uredi
Nakon izbijanja Februarske revolucije 1917, Buharin se vratio u Rusiju[3] i delovao u moskovskom partijskom komitetu. Dana 10. oktobra 1917. bio je izabran u Centralni komitet RSDRP.[4] Tokom Oktobarske revolucije, Buharin je izradio nacrte dekreta moskovskog sovjeta, koje je zatim predstavio petrogradskom sovjetu.[5] Nakon revolucije, postao je glavni urednik partijskog glasila Pravda.[6]
Istinski je verovao u svetsku revoluciju, te je bio protivnik potpisivanja mirovnog sporazuma sa Centralnim silama, verujući da će nastavak rata dovesti do ustanka radničke klase širom Evrope.[7] Do 1921. je napustio ova radikalna uverenja i prihvatio Lenjinovu tezu o Rusiji kao bastionu diktature proletarijata za neku buduću svetsku revoluciju.
Frakcijske borbe uredi
Nakon Lenjinove smrti 1924. godine, Buharin je postao punopravni član Politbiroa SKP(b). U prvobitnim frakcijskim borbama se svrstao uz Staljina koji se postavio kao centrist u Partiji i zalagao se za nastavak NEP-a. Buharin je bio taj koji je formulisao tezu o izgradnji „socijalizma u jednoj zemlji“, a koju je kasnije propagirao Staljin. Međutim, Staljin nije bio zadovoljan sporim napredovanjem NEP-a te se zalagao za ubrzanu industrijalizaciju i kolektivizaciju. Buharinu se nije dopadala njegova koncepcija, te je više bio za umerenu industrijaliizaciju u kojoj bi seljacima bio ponuđen način da steknu dovoljno hrane za sebe i za prodaju.
Buharin je s vremenom sve više gubio potporu u zalaganju za NEP, te ga je javno prvo napao Grigorij Zinovjev, a zatim i Staljin. Staljin ga je ubrzo potpuno izolovao, te je Buharin ostao bez svake potpore.
Pogubljenje uredi
Tokom Staljinove Velike čistke Buharin je bio osuđen na Moskovskim suđenjima kao poslednji značajni sovjetski komunistički lider. Smrtna presuda bila je izvršena 15. marta 1938. godine u doba anšlusa Austrije pa je vest o njegovom pogubljenju prošla gotovo nezapaženo u medijima.
Nasleđe i rehabilitacija uredi
Zbog političkog značaja pre svega njegove Nove ekonomske politike koja je bila dogmatski zabranjena u Sovjetskom Savezu, Buharin nije bio rehabilitovan nakon Staljinove smrti nego tek 1988. godine na stotu godišnjicu rođenja.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 196. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ Stephen Cohen, Bukharin and the Bolshevik Revolution (Oxford, England: Oxford University Press, 1971) pp. 6.
- ^ Stephen Cohen, Bukharin and the Bolshevik Revolution: A Political Biography, 1888–1938, pp. 44.
- ^ Leonard Shapiro, The Communist Party of the Soviet Union (Vintage Books: New York, 1971) pp. 175 and 647.
- ^ Stephen Cohen, Bukharin and the Bolshevik Revolution: A Political Biography 1888–1938, pp. 53.
- ^ Stephen Cohen, Bukharin and the Bolshevik Revolution: A Political Biography 1888–1938, pp. 43–44.
- ^ Ulam, Adam Bruno (1998). The Bolsheviks: The Intellectual and Political History of the Triumph of Communism in Russia. Cambridge, MA: Harvard University Press. str. 410—412. ISBN 978-0-674-07830-7. Pristupljeno 8. 7. 2013.
