Pavle Bihali
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Pavle Bihali (mađ. Bihali Pál; Zemun, 8. avgust 1898 — Beograd, 17. jul 1941) bio je srpski izdavač, književnik i prevodilac jevrejsko-mađarskog porekla.
| Pavle Bihali | |
|---|---|
 Braća Bihali | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 8. avgust 1898. |
| Mesto rođenja | Zemun, Austrougarska |
| Datum smrti | 17. jul 1941. (42 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Srbija |
Biografija uredi
Rođen je 8. avgusta 1898. godine u Zemunu.[1]
U svojim ranim dvadesetim godinama već je preuzeo očev privatni posao vezan za uređenje enterijera i moleraj. Iako se time bavio predano i širio je posao, Pavle se potajno zanimao za umetnost, naročito književnost i slikarstvo. Iz toga je proizašao 1928. godine časopis „Nova Literatura“, koji je bio pravo osveženje za siromašan kulturni život Beograda ali i regiona. Posle časopisa koji je gradio zajedno sa svojim bratom Otom, Pavle osniva danas već uveliko poznatu izdavačku kuću „Nolit“ i postiže veliki uspeh. Ne samo da je bio glavni i odgovorni urednik, već i grafički dizajner, prevodilac, pisac mnogobrojnih eseja, stvaralac legendarnih intervjua. Bio je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) od 1920.[2]
Mladi tog vremena bili su fascinirani magazinima, knjigama, slikama i reportažama koje je Pavle donosio iz Evrope, a uz saradnju mnogih prijatelja iz sveta umetnosti. Ipak, to je sa sobom nosilo i breme vremena i netrpeljivost tadašnje vlasti koja nimalo nije bila naklonjena literarnim delima zapadnog sveta a naročito Austrije-Nemačke. Uz uticaj koji je imao na zapadu Pavle je napravio čvrsta prijateljstva i poslove sa nekim od najpoznatijih svetskih imena kao što su: Džek London, Pablo Pikaso, Albert Ajnštajn, Bertolt Breht, Gustav Krklec, Teodor Drajzer, Maksim Gorki, Egon Ervin Kiš, Erih Marija Remark i mnogim drugima.
Oženio se Bečlijkom Marijom Fingstl sa kojom 1938. godine dobio sina Ivana. Sin Ivana Bihalija je Pavle Bihali, aktivni srpski političar i aktivista.
Njegov unuk Pavle je aktivni srpski političar i politički aktivista.
Smrt uredi
Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije i početka progona Jevreja, 1941. godine, sklonio se u Gornji Milanovac, ali tamo nije ostao neuočljiv. Kao poznatog kulturnog radnika, levičara i antifašistu, Gestapo ga je uhapsio 17. maja 1941. godine i odveo u Beograd. Gestapo ga je streljao 17. jula 1941. godine u Marinkovoj Bari, u Beogradu, u prvoj grupi streljanih zatočenika Banjičkog logora.[3]
Reference uredi
- ^ Tekst Roksande Njeguš, književnice iu Beograda u Enciklopediji Jugoslavije JLZ. Zagreb 1980. tom pp. 1691.
- ^ Jaša Romano, 1980, str. 336
- ^ Jovanovic, Nebojša (2023). Beogradski Jevreji: život u senci istorije. Beograd: Laguna. ISBN 978-86-521-4644-4.
Literatura uredi
- Bihali, Pavle (1978). Izdavač. Nolit.
- Romano, Jaša (1980). Jevreji Jugoslavije 1941—1945. Žrtve genocida i učesnici Narodnooslobodilačkog rata. Beograd.
