Privremene institucije samouprave
Privremene institucije samouprave (engl. Provisional Institutions of Self-Government; alb. Institucionet e Përkohshme të Vetëqeverisjes; skraćeno PIS) organi su regionalne i lokalne samouprave na Kosovu i Metohiji, koje je uspostavio UNMIK donošenjem Ustavnog okvira za privremenu samoupravu od 15. maja 2001. godine.[1]
| Privremene institucije samouprave | |
|---|---|
| engl. Provisional Institutions of Self-Government | |
 | |
| Pregled | |
| Uspostavljena | 15. maj 2001. |
| Država | Srbija |
| Veb-sajt | Arhivirani veb-sajt |
Istorija uredi
Prema Rezoluciji 1244 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija (1999), područje Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija stavljeno je, po završetku rata na Kosovu i Metohiji, pod upravu Ujedinjenih nacija.
Rezolucijom 1244 ustanovljena je Privremena administrativna misija Ujedinjenih nacija na Kosovu (UNMIK) sa zadatkom da nadgleda razvoj „privremenih, demokratskih institucija samouprave” na Kosovu i Metohiji. UNMIK je već 1999. godine uspostavio Policiju Kosova, pod nadzorom međunarodne zajednice. Zajednička privremena administrativna struktura (ZPAS) uspostavljena je u maju 2000. godine. U maju 2001. godine UNMIK je proglasio Ustavni okvir za privremenu samoupravu kojim su uspostavljene privremene institucije samouprave (PIS). Iste godine su održani i prvi izbori za predstavnike u privremenim institucijama. Posle izbora, UNMIK je počeo da prenosi razne administrativne nadležnosti na PIS.
Rezolucija 1244 iz 1999. godine definisala je Kosovo[a] kao deo teritorije Savezne Republike Jugoslavije, koja je 2003. godine transformisana u Državnu zajednicu Srbije i Crne Gore, a čiji je kontinuitet 2006. godine nasledila Republika Srbija. Iste godine otpočeli su i novi međunarodni pregovori o političkom statusu Kosova i Metohije.
U periodu od 2001. do 2008. godine, pitanje o učestvovanju ili neučestvovanju u izborima i radu organa PIS bilo je jedno od najznačajnijih političkih pitanja za kosovsko-metohijske Srbe. Uprkos obavezama KFOR-a, UNMIK-a i raznim formalno proglašenim pravima, Srbi su na tom području bili izloženi konstantnom nasilju i sistematskom progonu, što je kulminirao martovskim pogromom (2004).[2]
Poslanici albanske narodnosti u Skupštini Kosova jednostrano su 17. februara 2008. godine proglasili nezavisnost i stvaranje Republike Kosovo,[b] a potom je usvojen i Ustav Republike Kosovo koji je stupio na snagu 15. juna 2008. godine, čime je albanska strana prestala da primenjuje prvobitni Ustavni okvir iz 2001. godine.[3]
Iako su pomenute odluke bile u suprotnosti sa Ustavnim okvirom, reakcija UNMIK-a je izostala. Uprkos transformaciji organa PIS u organe samoproglašene Republike Kosovo, državne vlasti Srbije su nastavile da tretiraju novostvorene organe kao deo prethodno uspostavljenog pravnog poretka koji je definisan Ustavnim okvirom.[4]
Struktura uredi
Prema Ustavnom okviru iz 2001. godine, privremene institucije samouprave su činile:
- Predsednik Kosova (engl. President of Kosovo), jedini organ PIS u čijem se zvaničnom nazivu pominje Kosovo.
- Skupština (engl. Assembly), koju čini 120 poslanika, od kojih je 10 mandata namenjeno za Srbe i 10 za druge etničke manjine.
- Vlada (engl. Government), sa predsednikom Vlade koga imenuje Predsednik i odobrava Skupština.
- Sudovi, odnosno pravosudni sistem čiji sastav imenuje šef UNMIK-a sa liste koju je usvojila Skupština nakon što je predloži Sudski i Tužilački savet.[5]
Izbori uredi
Na osnovu Ustavnog okvira iz 2001. godine održana su tri izborna ciklusa za privremene institucije samouprave:
Vidi još uredi
Napomene uredi
- ^ Ujedinjene nacije su izbacile reč „Metohija” iz naziva, ostavivši samo „Kosovo”
- ^ Republika Kosovo (alb. Republika e Kosovës) jednostrano je proglašena država na teritoriji Republike Srbije, protivno Ustavu Srbije i Rezoluciji 1244 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija. Prema Rezoluciji 1244, cela teritorija Kosova i Metohije, pravno gledano, nalazi se u sastavu Srbije dok ne bude postignuto konačno rešenje. Srbija ne priznaje jednostrano otcepljenje, po međunarodnom pravu, njene teritorije, preciznije autonomne pokrajine pod privremenom upravom Ujedinjenih nacija (UNMIK). Vlada sa sedištem u Prištini ima defakto vlast nad većinom teritorije, dok pojedine strukture Srbije funkcionišu na severu i u srpskim enklavama.
Reference uredi
- ^ Ustavni okvir za privremenu samoupravu na Kosovu (2001)
- ^ Bataković 2008, str. 227-243.
- ^ „Archived copy” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 2010-08-21. g. Pristupljeno 2012-08-19.
- ^ Izveštaj o pregovaračkom procesu sa privremenim institucijama samouprave u Prištini (2023)
- ^ „UNMIK – Civil Administration”. 2008. Arhivirano iz originala 2008-03-11. g. Pristupljeno 2008-02-20.
Literatura uredi
- Anđelković, Zoran (2006). Godina istine: Privremeno izvršno veće AP Kosovo i Metohija: oktobar 1998-oktobar 1999. godine. Beograd: AS Medija.
- Bataković, Dušan T. (2008). „Srpska zajednica na Kosovu i Metohiji 1999-2005: Od konstitutivnog naroda do nametnute minorizacije”. Položaj nacionalnih manjina u Srbiji. Beograd: SANU. str. 227—243.
- Bataković, Dušan T. (2014). A Turbulent Decade: The Serbs in Post-1999 Kosovo: Destruction of Cultural Heritage, Ethnic Cleansing, and Marginalization (1999-2009). Paris: Dialogue.
- Bataković, Dušan T. (2015). „The Serbs of Kosovo and Metohija 1999-2007: Surviving in Ghetto-like Enclaves”. The Christian Heritage of Kosovo and Metohija: the Historical and Spiritual Heartland of the Serbian People. Los Angeles: Sebastian Press. str. 935—945.