Prolom

Prolom
Prolom;
	Prolom banja
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Toplički
Opština	Kuršumlija
Stanovništvo
— 2011.	111
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 02′ 10″ S; 21° 24′ 03″ I / 43.036166° S; 21.400833° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	717 m
	Prolom Prolom na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	18433
Pozivni broj	027
Registarska oznaka	PK

Prolom je naselje u Srbiji u opštini Kuršumlija u Topličkom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 111 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 92 stanovnika). Poznato je po lekovitim izvorima. Kroz banju protiče Prolomska reka.

Geografski položaj uredi

Prolom se nalazi na jugu Srbije 11 kilometara levo od mesta Rudare, na putu Niš—Podujevo—Priština, 85km od Niša i 23,1 km jugoistočno od Kuršumlije.Nalazi se na severozapadnim obroncima planine Radan , na 550 do 668 m nadmorske visine.

Tabla sa kartom Prolom banje sa okolinom

Klima uredi

Panorama januara 2023. godine

Na lokalnu klimu utiče to što su oko naselja šumovite planine prosečne visine oko 1.000 m. Klima je umereno kontinentalna sa osobinama subalpske. Leta su umereno topla sa manje padavina i svežim noćima. Zime su duge i hladne sa dosta snega.

Istorija uredi

Posle Prvog svetskog rata počinje ozbiljnije korišćenje toplih izvora. Prolom i osobine lekovitih voda se pominju u novinama 1940. godine kada se navodi brojka od oko 2000 posetilaca godišnje. Od 1956. godine broj gostiju se znatno povećava, a od 1961. godine organizaciju prihvata i lečenja gostiju preuzima Planinka iz Kuršumlije. Hotel Radan podignut je 1968. godine i imao je 28 ležaja. Već 1976. godine se dograđuje depandans sa još 128 ležaja. Godine 1982. hotel je proširen i dograđen, a u to vreme je geoistražnim bušenjem dobijeno oko 11 litara lekovite vode u sekundi (temperature 29 °C). Godine 1989. sagrađen je drugi depandans sa 270 ležaja i terapijski blok kao i deo sa bazenom. Sada je hotel opremljen savremenom opremom za smeštaj, dijagnostiku, lečenje, terapiju i rekreaciju. Pored hotela sa restoranom u banji postoji veći broj kuća sa privatnim smeštajem za goste, nekoliko prodavnica mešovite robe i više restorana.

Demografija uredi

U naselju Prolom živi 98 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 50,2 godina (48,3 kod muškaraca i 52,3 kod žena). U naselju ima 48 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,31.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[1]
Godina	Stanovnika
1948.	172
1953.	248
1961.	225
1971.	180
1981.	200
1991.	92	92
2002.	111	111

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[2]

Srbi	108	97,29%
Crnogorci	2	1,80%
nepoznato	1	0,90%

Stanovništvo prema polu i starosti^[3]


	m	ž
?	0	2
80+	2	1
75—79	4	3
70—74	3	7
65—69	10	10
60—64	9	2
55—59	3	4
50—54	1	4
45—49	2	5
40—44	1	1
35—39	6	2
30—34	2	3
25—29	3	3
20—24	2	1
15—19	1	2
10—14	2	1
5—9	4	2
0—4	3	0
Prosek :	48,3	52,3

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	22	32	38	48	79	43	48

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	15	21	2	5	2	3	0	0	0	0	2,31

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	49	8	35	4	1	1
Ženski	50	5	34	10	1	0
UKUPNO	99	13	69	14	2	1

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	13	3	0	0	3
Ženski	7	1	0	0	0
UKUPNO	20	4	0	0	3
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	0	0	0	5	1
Ženski	0	0	1	3	0
UKUPNO	0	0	1	8	1
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	0	0	0	0
Ženski	0	1	1	0	0
UKUPNO	0	1	1	0	0
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	0	0	0	1
Ženski	0	0	0	0
UKUPNO	0	0	0	1

Prolom banja uredi

Izvor mineralne vode u Prolom banji

Banja je poznata ne samo kao lečilište već i kao mesto za: rehabilitaciju, rekreaciju, odmor i kongresni turizam.

Prema zvaničnim podacima Prolom voda se koristi za lečenje:

Bolesti bubrega i mokraćnih puteva
Bolesti organa za varenje
Bolesti kože
Bolesti krvnih sudova
Vanzglobnog reumatizma

Ranije su posetioci Prolom banje koristili blato iz okoline lekovitih izvora i njime mazali delove tela u cilju lečenja reumatskih i kožnih bolesti. Danas se lekovito blato dobija mešanjem lekovite vode sa zemljom iz okoline termalnog (lekovitog) izvora Pupavci. Ovo blato se koristi u blatnim kadama za lečenje: kožnih bolesti, bolesti krvnih sudova, reumatskih oboljenja i nekih oboljenja prostate.

Privreda uredi

Crkva brvnara Lazarica

Prolom voda se od 1989. godine pakuje i flašira za potrebe tržišta u zemlji i inostranstvu. Nova fabrika vode puštena je u rad 2005. g. Voda se sa dubine od 220 metara bez fizičkih i bez hemijskih promena pakuje u PET ambalažu. Prolom voda pripada vodama visokih balneoloških vrednosti. Takve vode su: azotne, visokoalkalne, niskomineralizovane, natrijum hidro-karbonatne, silicijumske hipoterme. Glavne balneološke vrednosti vode su alkalitet, prisustvo ozona i silicijumske kiseline uz malo učešće fluora.

Znamenitosti uredi

Crkva brvnara Lazarica udaljena 2,5 km od hotela Radan.
Crkva Svete Petke udaljena je 1,5 km od Prolom banje
Crkva Preobraženja Gospodnjeg u Prolom banji
Đavolja varoš je planinarskom stazom udaljena od Prolom banje desetak kilometara dok je obilazni put za automobile dužine 27 km.
Za motorizovane goste mogući su izleti (preko 40 km) do Lukovske banje i Kuršumlijske banje