Википедија

Republika Đenova

Republika Đenova, odnosno Presvetla Republika Đenova (ital. Repubblica di Genova, lig. Repúbrica de Zêna), je bila pomorska republika na području današnje severozapadne Italije čije je središte bio današnji italijanski grad Đenova, a koja je postojala od 11. do 18. veka, tačnije do 1797. godine. Republika je nastala u 11. veku, kada je Đenova postala samostalna gradska komuna.[2]

Presvetla Republika Đenova
Republika Đenova
Zastava
Zastava
Grb Đenove
Grb
Republika Đenova
Republika Đenova pred pad
Geografija
Kontinent Evropa
Regija Apeninsko poluostrvo
Zemlja Italija
Prestonica Đenova
Društvo
Službeni jezik ligurski, latinski i italijanski
Religija katolicizam
Politika
Oblik države republika
 — Dužd Simone Bokanegra (prvi)
Đakopo Marija Brignole (poslednji)
Istorija
Istorijsko doba srednji vek, novi vek
 — Osnivanje 1005.
 — Ukidanje 1797.
 — Status bivša država
Geografske i druge karakteristike
Stanovništvo 650.000 u ranom 17. veku[1]
Valuta đenovino

Tokom kasnog srednjeg veka bila je velika trgovačka sila na Sredozemnom i Crnom moru, a između 16. i 17. veka je bila jedan od glavnih finansijskih centara u Evropi. Tokom svoje istorije, Republika Đenova je uspostavila brojne kolonije širom Sredozemnog i Crnog mora, uključujući Korziku od 1347. do 1768. godine, Monako, Južni Krim od 1266. do 1475. i ostrva Lezbos i Hios do 1462. godine. Dolaskom ranog novog veka izgubila je mnoge svoje kolonije i morala je da promeni svoje interese, nakon čega se fokusirala na bankarstvo čime je postala finansijski centar Evrope. Vladar republike je bio dužd koji je biran na svake dve godine, ali je u suštini bila oligarhija kojom je vladala mala grupa trgovačkih porodica, iz kojih su i birani duždovi.[3]

Đenova je bila poznata kao „la Superba” („Vrhunska”), „la Dominante” („dominantna”), „la Dominante dei mari” („Dominant mora”) i „la Repubblica dei magnifici” („Republika Veličanstvenih“). Od 11. veka do 1528. bila je zvanično poznata kao „Compagna Communis Ianuensis”, a od 1580. kao „Serenìscima Repùbrica de Zêna” (Najmirnija Republika Đenova).

Godine 1797., posle unutrašnjih nemira i pod Napoleonovim pritiskom, Đenova postaje francuski protektorat pod imenom Ligurska republika, koju je Francuska anektirala 1805. Iako su se Đenovljani pobunili protiv Francuske 1814. godine i sami oslobodili grad, kao rezultat Bečkog kongresa Đenova je uključena u Kraljevinu Sardiniju.

Đenovljanska mornarica je igrala fundamentalnu ulogu u bogatstvu i moći Republike tokom vekova i njen značaj je prepoznat širom Evrope.[4][5] Do danas se njeno nasleđe, kao ključni faktor u trijumfu Đenovljanske Republike, i dalje priznaje, a njen grb je prikazan na zastavi Italijanske mornarice. Đenova se 1284. godine pobednički borila protiv Republike Pize u bici kod Melorije za prevlast nad Tirenskim morem i bila je večiti rival Veneciji za prevlast u Sredozemnom moru.

Republika je počela kada je Đenova postala samoupravna komuna u 11. veku, a okončala se kada ju je osvojila Francuska Prva republika pod Napoleonom i zamenjena je Ligurskom Republikom. Ligurska republika je pripojena Prvom francuskom carstvu 1805. godine; njena obnova je nakratko proglašena 1814. nakon poraza Napoleona, ali je na kraju pripojena Kraljevini Sardiniji 1815. godine.

Ime uredi

Zvanično je bila poznata kao Republika Đenova (latinski: Res Publica Ianuensis, ligurski: Repúbrica de Zêna), a Petrarka joj je dao nadimak La Superba, zbog njene slave i impresivnih znamenitosti. Više od osam vekova republika je bila poznata i kao la Dominante (Dominantna), la Dominante dei mari (Dominant mora) i la Repubblica dei magnifici (Republika veličanstvenih).[6][7]

Istorija uredi

Zaleđina uredi

Nakon pada Zapadnog rimskog carstva, na grad Đenovu su izvršila invaziju germanska plemena, a oko 643. godine Genovu i druge ligurske gradove zauzelo je Lombardsko kraljevstvo pod kraljem Rotarijem. Godine 773, Kraljevstvo je pripojeno Franačkom carstvu; prvi karolinški grof Đenove bio je Ademarus, koji je dobio titulu praefectus civitatis Genuensis.[8] Tokom ovog i sledećeg veka Đenova je bila malo više od malog centra, i polako je gradila svoju trgovačku flotu, koja je trebalo da postane vodeći komercijalni prevoznik zapadnog Mediterana. Godine 934–35 grad je temeljno opljačkala i spalila Fatimidska flota pod Jakubom ibn Išakom al-Tamimijem.[9] Ovo je dovelo do rasprave o tome da li je Đenova ranog desetog veka bila „teško više od ribarskog sela“ ili živopisnog trgovačkog grada vrednog napada.[10]

Godine 958, povelja koju je dao Berengar II od Italije dala je punu zakonsku slobodu gradu Đenovi, garantujući posedovanje njegove zemlje u obliku zemljoposeda.[11] Krajem 11. veka opština je usvojila ustav, na sastanku koji su činili gradska trgovačka udruženja (compagnie) i gospodari okolnih dolina i obala. Novi grad-država nazvan je Compagna Communis. Lokalna organizacija je vekovima ostala politički i društveno značajna. Još 1382. godine, članovi Velikog veća su klasifikovani kako po pratiocu kome su pripadali, tako i po njihovoj političkoj frakciji („plemeniti“ naspram „narodni“).[12]

Uspon uredi

 
Opsada Antiohije, 1098.

Pre 1100, Đenova se pojavila kao nezavisna grad-država, jedna od brojnih italijanskih gradova-država tokom ovog perioda, nominalno, car Svetog rimskog carstva je bio gospodar, a biskup Đenove je bio predsednik grada; međutim, stvarnu vlast je imao određeni broj „konzula“ koje je birala narodna skupština godišnje. U to vreme muslimanski jurišnici su napadali obalske gradove na Tirenskom moru. Muslimani su izvršili raciju u Pizi 1004. godine, a 1015. su eskalirali svoje napade, izvršivši prepad na Luni, a Mudžahid al-Siklabi, emir Taife iz Denije, napao je Sardiniju sa flotom od 125 brodova.[13] Godine 1016, savezničke trupe Đenove i Pize branile su Sardiniju. Godine 1066, izbio je rat između Đenove i Pize – verovatno zbog kontrole nad Sardinijom.[14]

Reference uredi

  1. ^ Smith, Preserved (1920). The Social Background of the Reformation. str. 19. 
  2. ^ Đenovska republika
  3. ^ „Republika Đenova”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2022. g. Pristupljeno 11. 07. 2022. 
  4. ^ „England owes arrears over St George's Cross, claims Genoa mayor”. the Guardian. 2018-07-05. Pristupljeno 2021-09-16. 
  5. ^ „Una flotta di galee per la repubblica di Genova”. Galata Museo del Mare (na jeziku: italijanski). 2017-02-07. Arhivirano iz originala 16. 09. 2021. g. Pristupljeno 2021-09-16. 
  6. ^ „Genova "la Superba": l'origine del soprannome”. GenovaToday (na jeziku: italijanski). Pristupljeno 2020-07-22. 
  7. ^ Ruzzenenti, Eleonora (2018-05-23). „Genova, the Superba”. itinari. Pristupljeno 2021-05-11. 
  8. ^ Paul the Deacon. Historia Langobardorum. IV.45. 
  9. ^ Epstein, Steven A. (2002). Genoa and the Genoese, 958–1528. The University of North Carolina Press. str. 14. 
  10. ^ Stanton, Charles D. (2015). Medieval Maritime Warfare. Pen and Sword Maritime. str. 112. 
  11. ^ „RM Strumenti - La città medievale italiana - Testimonianze, 13”. www.rm.unina.it. Arhivirano iz originala 2022-04-16. g. Pristupljeno 2020-08-15. 
  12. ^ Mallone Di Novi, Cesare Cattaneo (1987). I "Politici" del Medioevo genovese: il Liber Civilitatis del 1528 (na jeziku: italijanski). str. 184—193. 
  13. ^ Kirk, Thomas Allison (2005). Genoa and the Sea: Policy and Power in an Early Modern Maritime Republic. Johns Hopkins University Press. str. 8. ISBN 0-8018-8083-1. 
  14. ^ Kirk, Thomas Allison (2005). Genoa and the Sea: Policy and Power in an Early Modern Maritime Republic. Johns Hopkins University Press. str. 188. ISBN 0-8018-8083-1. 

Literatura uredi

  • Airaldi, Gabriella (2006). Blu come il mare - Guglielmo e la saga degli Embriaci. Genoa: Fratelli Frilli Editori. ISBN 88-7563-174-3. 
  • Chirikba, Viacheslav (2020). Abkhazia and Italian City-States (XIII—XV centuries). Essays on Relationships. Foreword by V.S. Tomelleri. – Sankt Petersburg: Aleteya, – 212 p., ill. ISBN 978-5-00165-119-2
  • Ossian De Negri, Teofilo (2003). Storia di Genova: Mediterraneo, Europa, Atlantico. Florence: Giunti Editore. ISBN 978-88-09-02932-3. 
  • Lopez, R.S. (1964). „Market Expansion. The Case of Genoa”. Journal of Economic History (24). 
  • Gavrilenko O. A., Sіvalьnьov O. M., Cibulьkіn V. V. Genuezьka spadщina na terenah Ukraїni; etnoderžavoznavčiй vimіr. — Harkіv: Točka, 2017.— 260 s. — ISBN 978-617-669-209-6
  • Khvalkov E. The colonies of Genoa in the Black Sea region: evolution and transformation. L., New York : Routledge, 2017[1]
  • Khvalkov E. "Evoluzione della struttura della migrazione dei liguri e dei corsi nelle colonie genovesi tra Trecento e Quattrocento", in Atti della Società Ligure di Storia Patria, Nuova Serie'. 2017. Vol. 57 / 131 . -pp. 67–79.
  • Khvalkov E. I piemontesi nelle colonie genovesi sul Mar Nero: popolazione del Piemonte a Caffa secondo i dati delle Massariae Caffae ad annum del 1423 e del 1461. In: Studi Piemontesi. 2017. No. 2. pp. 623–628.
  • Khvalkov E. Campania, Puglia e Basilicata nella colonizzazione genovese dell'Oltremare nei secoli XIV – XV: Caffa genovese secondo i dati dei libri contabili. In: Rassegna Storica Salernitana. 2016. Vol. 65. pp. 11–16.
  • Khvalkov E. Italia settentrionale e centrale nel progetto coloniale genovese sul Mar Nero: gente di Padania e Toscana a Caffa genovese nei secoli XIII – XV secondo i dati delle Massariae Caffae ad annum 1423 e 1461. In: Studi veneziani. Vol. LXXIII, 2016. - pp. 237–240.[2]
  • Khvalkov E. Il progetto coloniale genovese sul Mar Nero, la dinamica della migrazione Latina a Caffa e la gente catalanoaragonese, siciliana e sarda nel Medio Evo. In: Archivio Storico Sardo. 2015. Vol. 50. No. 1. pp. 265–279.[3][4]
  • Khvalkov E. Il Mezzogiorno italiano nella colonizzazione genovese del Mar Nero a Caffa genovese nei secoli XIII – XV (secondo i dati delle Massariae Caffae) (pdf). In: Archivio Storico Messinese. 2015. Vol. 96 . - pp. 7–11.[5]
  • Khvalkov E. Trading Diasporas in the Venetian and Genoese Trading Stations in Tana, 1430 – 1440. In: Union in Separation. Diasporic Groups and Identities in the Eastern Mediterranean (1100–1800). Heidelberg : Springer, 2015. pp. 311–327.
  • Khvalkov E. "Everyday Life and Material Culture in the Venetian and Genoese Trading Stations of Tana in the 1430s (Based on the Study of Notarial Documents)", in Medium Aevum Quotidianum. 2012. Vol. 64. pp. 84–93.

Spoljašnje veze uredi

 
Republika Đenova na Vikimedijinoj ostavi.
  1. ^ Khvalkov, Evgeny (2017). The Colonies of Genoa in the Black Sea Region: Evolution and Transformation. Routledge Research in Medieval Studies. L, NY: Routledge Taylor & Francis Group. str. 444. ISBN 9781138081604. LCCN 2017028228. 
  2. ^ Khvalkov, Evgeny (2019). „Italia settentrionale e centrale nel progetto coloniale genovese sul Mar Nero: gente di Padania e Toscana a Caffa genovese nei secoli XIII – XV secondo i dati delle Massariae Caffae ad annum 1423 e 1461. In: Studi veneziani. 2016. Vol. 73. P. 237-240. Khvalkov E.”. SPb HSE (na jeziku: italijanski). Pristupljeno 2019-10-19. 
  3. ^ Khvalkov, Evgeny A. (2015). „Il progetto coloniale genovese sul Mar Nero, la dinamica della migrazione latina a Caffa e la gente catalanoaragonese, siciliana e sarda nel Medio Evo” (PDF). Archivio storico sardo (na jeziku: italijanski). Deputazione di Storia Patria per la Sardegna. www.deputazionestoriapatriasardegna.it. 50 (1): 265—279. ISSN 2037-5514 — preko Deputazione di Storia Patria per la Sardegna. www.deputazionestoriapatriasardegna.it. 
  4. ^ „KVK-Volltitel”. kvk.bibliothek.kit.edu. Pristupljeno 2019-10-16. 
  5. ^ „Società Messinese di Storia Patria. Archivio Storico Messinese, Volume 96”. www.societamessinesedistoriapatria.it. 2015. Pristupljeno 2019-10-21. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Република_Ђенова&oldid=27551090”