Википедија

Rogatica

градско насеље

Rogatica je gradsko naselje i sjedište istoimene opštine koja se nalazi u istočnom dijelu Republike Srpske, BiH. Prema preliminarnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u naseljenom mjestu Rogatica ukupno je popisano 6.522 lica.[1]

Rogatica
Pogled na Rogaticu
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaBosna i Hercegovina
EntitetRepublika Srpska
OpštinaRogatica
Stanovništvo
 — 2013.Pad 6.522
Geografske karakteristike
Koordinate43° 47′ 55″ S; 19° 00′ 14″ I / 43.79868° S; 19.00378° I / 43.79868; 19.00378
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Rogatica na karti Bosne i Hercegovine
Rogatica
Rogatica
Rogatica na karti Bosne i Hercegovine
Ostali podaci
Poštanski broj73220
Pozivni broj058
Veb-sajtwww.rogatica.com

Geografija uredi

Smeštena je u kotlini duž leve i desne obale rijeke Rakitnice i leži na nadmorskoj visini od 525 metara. Njenu kotlinu sa sjeverozapada zatvara brdo Lunj, a sa istoka i jugoistoka brda Crven, Tmor i Zasada. Rogatica je središte sliva rijeke Rakitnice, a u širem smislu i srednjeg toka rijeke Prače.

Ovaj kraj je pretežno srednjoplaninski. Od čitave površine rogatičke opštine, koja zauzima 66.437 hektara, 20% zemljišta otpada na visinu od 500 m, dok je 80% planinsko zemljište sa visinom između 800 i 1.900 m. Planine su na istočnoj, jugozapadnoj i sjevernoj strani, a među njima su najveće Devetak 1.417 m, Sjemeć, Tmor, Bokšanica 1.254 m i dr.

Srednja godišnja temperatura je 11 °C. Maksimalna temperatura u mesecu julu dostiže 35 °C, a minimalna u januaru do -28 °C. Godišnja količina padavina kreće se od 700 do 800 mm u samom mjestu, dok na susednim planinama dostiže i do 1.500 mm.

Susedne opštine Rogatici su: Rudo, Višegrad, Srebrenica, Vlasenica, Novo Goražde, Goražde, Han Pijesak, Sokolac i Pale.[2]

Istorija uredi

Rogatica se prvi put pominje u ugovoru od 15. avgusta 1425. kada se kramar Hlapac Stanković obavezao da će Andriji Bobaljeviću prevesti 11 tovara tkanine i ostale robe do Rogatice ili Glasinca, do tamošnje Glasinačke crkve. Iz čega se zaključuje da je Rogatica već tada bila uveliko poznata kao trgovačko naselje u karavanskoj trgovini Dubrovčana sa zaleđem. Trgovačkim poslovima bavili su se domaći ljudi, koji su poslovno bili povezani sa Dubrovnikom. Dubrovčani su na području Rogatice kupovali stoku i vosak, a potom prodavali Mletačkoj republici. Za razliku od drugih gradova Zemlje Pavlovića, Olova i Borača, Rogatica se nije razvila u veliko naselje.[3] Bila je u posjedu vlastele Pavlovića, a na području grada očuvano je više lokaliteta iz srednjeg vijeka: Dvorska voda, Carina, Vijenac, Gradac i Gračanica.

Padom pod Turke stanovništvo je započelo seobe na jug u Hercegovinu i Crnu Goru, „Poslije kosovske bitke i prvih turskih osvajanja u Bosni, od 1415, takve su seobe bile česte i u njima učestvovala vlastela i masa naroda".[4] Stanovništvo koje je ostalo na imanjima prihvatilo je otomansku upravu. Tako su u Rogatici u timarskom sistemu bili i hrišćani spahije. U Rogatici je bila poznata srpska plemićka spahijska porodica Balčaković, koji su čuvali pravoslavno stanovništvo od turske tiranije.[5]

Nakon uspostavljanja osmanske uprave 1462. godine, na području stare župe Borač formirana je nahija Borač. U nahiju je spadao trg Rogatica, varoš Višegrad i Prača; za prvog vilajetskog namjesnika te nahije postavljen je Mehmed Čelebija, sin osnivača Sarajeva Isa-bega Ishakovića. Po Mehmedu Čelebiji Rogatica je dobila naziv Čelebi Pazar.

Nakon okupacije Bosne od strane Austrougarske 1878. godine, kada su nove okupacione vlasti preuzele Sarajevo, poslednji otpor Austrougarskoj desio se na Glasincu 21. septembra, kada su pobunjenici poraženi, te su Austrougari ušli u Rogaticu bez borbe, sutradan, odnosno 22. septembra. Otpor novim okupatorima trajao je do 1881. godine, a vodili su ga hajdučke harambaše Jovo Tandarić iz Han Pijeska i Đuro Zekanović iz Rogatice kada su ubijeni. Nova uprava je započela izgradnju ergele arapskih konja na Borikama 1903. godine, za potrebe austrougarske vojske. Tokom 1905. godine izgrađen je gradski vodovod, te kanalizaciona mreža 1908. Dok se pruga za eksploataciju šume gradila u periodu 1902–1906.

Tokom borbe za vjersko-prosvjetnu autonomiju saradnja muslimana i pravoslavnog stanovništva u rogatičkoj sredini nije mogla doći do punog izražaja. U sijanju razdora i mržnje među stanovništvom okupatorski upravljači upotrebljavali su sva sredstva; tako su organizovali mučka ubistva uglednih Srba, Đorđa Pereulu, Tanasija Draškovića i Mila Bajčetića.[6]

Prvi svjetski rat uredi

Sa početkom rata, austrougarske vlasti započele su masovne egzekucije srpskog stanovništva u Bosni. Tako je bilo i na Romaniji i Rogatici.

U toku borbi u istočnoj Bosni, Rogaticu su oslobodile srpske trupe Kraljevine Crne Gore i Kraljevine Srbije, oslobodile su varoš 27. septembra 1914. godine[7][8] pod komandom serdara Janka Vukotića.

Tokom septembra i oktobra na Glasincu i Romaniji vođene su teške borbe između crnogorske vojske Sandžačkog odreda i austrougarske vojske. Austrougarska protivofanziva išla je na prodor između srpske i crnogorske vojske, na mjestima gdje su se one povezivale. Srpska vojska je svako nadiranje austrougarske vojske na Glasincu uspješno odbijala i u protivnapadima nanosila velike gubitke.

Rogatica je bila slobodna dva mjeseca i u njoj su se u to vrijeme, u velikoj kasarni smjestila vojna bolnica. Komandant srpske Vojne komande u Rogatici bio je pukovnik Konstantinović vojske Kraljevine Srbije; dok je Vojnocivilna vlast u Rogatici bila pod zaduženjem crnogorske vojske, kapetana Blaža Anđelića sa pisarom Komnenom Dragovićem. U to vrijeme dužnost predsjednika opštine vršio je Josif Kojić iz Rogatice, a za sekretara opštine bio je postavljen oficir Mile Peruničić.[9]

Rogatica je oslobođenje od austrougarskog okupatora dočekala 4. novembra 1918. godine.[10][11]

Obrazovanje uredi

U centralnoj osnovnoj školi „Sveti Sava“ sa pet četvororazrednih i jednom osmorazrednom područnom školom na Borikama obrazuje se oko 900 učenika, a srednju školu u Rogatici pohađa oko 400 učenika različitih profila obrazovanja. U gradu postoje dva obdaništa koja obezbeđuju uslove za boravak i vaspitanje 180 dece.

Sport uredi

Rogatica je sjedište fudbalskog kluba Mladost. U okviru Sportskog društva „Mladost“ deluje nekoliko klubova. Tako se rukometašice takmiče u Zajedničkoj ligi BiH, košarkaši i šahisti su članovi Prve lige Republike Srpske, dok se fudbaleri i odbojkašice takmiče u Drugoj ligi Republike Srpske.

Stanovništvo uredi

U posleratnom periodu došlo je do velikih etničkih pomeranja stanovništva, tako da danas Srbi čine apsolutnu većinu u Rogatici. Većina mladih stanovnika studira u Istočnom Sarajevu.

Nacionalnost[12] 2013. 1991. 1981. 1971. 1961.
Srbi 6.390 (97,98%) 2.971 (33,32%) 1.998 (30,76%) 1.524 (31,80%)
Muslimani [a] 82 (1,25%) 5.681 (63,72%) 3.855 (59,34%) 3.172 (66,19%)
Hrvati 13 (0,20%) 16 (0,18%) 21 (0,32%) 25 (0,52%)
Jugosloveni 3 (0,04%) 140 (1,57%) 584 (8,99%) 41 (0,85%)
Crnogorci 4 (0,06%) 15 (0,23%) 10 (0,21%)
ostali i nepoznato 30 (0,47%) 108 (1,21%) 23 (0,35%) 20 (0,42%)
Ukupno 6.522 8.916 6.496 4.792 '

Galerija uredi

Vidi još uredi

Napomene uredi

  1. ^ Za sadašnji status Muslimana vidi članak Muslimani.

Reference uredi

  1. ^ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 na teritoriji Republike Srpske — Preliminarni rezultati, Republički zavod za statistiku, Banja Luka, 2013.
  2. ^ Grupa autora (2009). Rogatica, monografija. Sarajevo: Sarajevo ,Šahinpašić. str. 101—104. ISBN 978-9958-41-357-5. 
  3. ^ Grupa autora 2009, str. 55.
  4. ^ Filipović 2000, str. 94.
  5. ^ Kosanović 1889, str. 247.
  6. ^ Grupa autora 2009.
  7. ^ Politika, br. 3.815 od subote 6. septembra 1914, naslovna strana
  8. ^ Politika, br. 3.812 od nedelje 27. septembra 1914, naslovna strana
  9. ^ Grupa autora 2009, str. 108.
  10. ^ Grupa autora 2009, str. 119.
  11. ^ Grupa autora (2009). Rogatica, monografija. Sarajevo: Sarajevo,Šahinpašić. str. 186—192. ISBN 978-9958-41-357-5. 
  12. ^ Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

Literatura uredi

  • Grupa autora (2009). Rogatica. Sarajevo: Šahinspahić. 
  • Filipović, Milenko S. (2000). Glasinac : antropogeografsko-etnološka rasprava. Heres. 
  • Kosanović, Sava (1889). Glasnik srpskog učenog društva: Crte iz Bosne od mitropolit hadži-Save Kosanovića, O srpskim spahijama pod turskom vladom. Beograd: Štamparija Kraljevine Srbije. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Рогатица&oldid=27696747”