Saobraćaj u Holandiji
Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. |
Holandija spada u najrazvijenije zemlje Evrope, koje se pružaju kroz više važnih evropskih geografskih oblasti (Severna evropska nizija, dolina Rajne, veliki izlaz na Severno more). Posebno je značajna oblast Randstat, na ušću najprometnije evropske reke Rajne u Severno more. Saobraćaj u Holandiji je veoma razvijen i gust, pa su mnoge prirodne prepreke, poput brojnih zaliva, već odavno savladane saobraćajnom mrežom.
Holandija ima razvijen drumski, železnički, vazdušni i vodni saobraćaj. Najvažnije saobraćajno čvorište je već spomenuta oblast Randstat, koju svojim kružnim razmeštajem obrazuju gradovi poput Amsterdama, Roterdama, Haga, Lajdena i Utrehta.
U Holandiji nema velikog državnog preduzeća, nadležnog za upravu nad železnicom, već umesto toga postoji veliki veliki broj železničkih preduzeća u privatnom vlasništu, koje nadgleda državna agencija Prorejl.
Ukupna dužina železničke mreže standardnog koloseka u Nizozemskoj je 2.809 km (2001), od čega je elektrifikovano 2.061 km železnice ili 73% celokupne mreže. Takođe, celokupna mreža je standardnog koloseka. Postojeće pruge dvostrukog ili višestrukog koloseka su preovlađujuće, odnosno na jednokolosečne pruge otpada svega 1/3 mreže ili 931 km.
Ovo znači da najveći broj mesta ima pristup železnici, a da svaki grad ima pristup brzim linijama. Tokom 2007. godine prevezeno je 438 miliona putnika. U Holandiji postoji 4500 železničkih mostova, od kojih su njih 86 pokretni. I železnička mreža i vozovi su savremeni i dobro iskorišćeni, zahvaljujući velikoj učestalosti vozova, koja ide i do 8 do 10 polazaka u toku jednog časa. Postoje dve glavne podele vozova:
- Mesni vozovi (tzv. stoptreinen) - staju na svim stanicama
- Brzi vozovi (tzv. sneltreinen) - staju na skoro svim stanicama (uskoro će biti ukinuti)
- Međugradski vozovi (intercity ili IC) - staju samo na stanicama velikih gradova
Najznačajnije pruge su one kojima se kreću međugradski vozovi ili IC vozovi. Neke pruge i vozovi su prilagođeni velikim brzinama. To su sledeće pruge:
- Betuweroute pruga, Roterdam - Utreht - Arnem - granica sa Nemačkom, pruga u korišćenju
- Hemboog pruga, Amsterdam-Shiphol - Amsterdam-centar - Alkmar, pruga u korišćenju
- Gooiboog pruga, Hilversum - Narden - Almere, pruga u korišćenju
- Utrechtboog pruga, Amsterdam-Shiphol - Utreht, pruga u korišćenju
- Zuid pruga, Amsterdam-Shiphol - Roterdam - Breda - granica sa Belgijom, pruga u izgradnji
- Hanzelijn pruga, Lelistad - Dronten - Kampen - Zvole, pruga u izgradnji
- Maastricht pruga, Mastriht - granica sa Belgijom
Najveća železnička čvorišta su veliki gradovi, naročito Utreht, Amsterdam i Roterdam. Ovi gradovi imaju metro sistem (pogledati: Amsterdamski metro, Roterdamski metro), a takođe i tramvajski sistem i prigradsku železnicu. Prevoz tramvajima i prigradskom železnicom postoji i u Hagu, Utrehtu, Delftu i Hautenu.
Pored toga, postoji i tzv. „noćni voz“ koji saobraća velikom učestalošću kroz značajne gradove Randstata (Roterdam, Delft, Hag, Lajden, aerodrom Shiphol, Amsterdam, Utreht), da bi vikendom ova linija produžila i do udaljenijih gradova na jugu (Dordreht, Breda, Tilburg, Ajndhoven).
Železnička veza sa susednim zemljama:
Pored toga, postoje direktni vozovi do odredišta u Belgiji, Nemačkoj, Francuskoj, Švajcarskoj i Austriji.
Drumski saobraćaj
uredi
Ukupna dužina drumskih puteva u Nizozemskoj je 125.575 km, od toga 113.018 km (90%) sa čvrstom podlogom (1998. godina). Dužina auto-puteva je znatna, 2.235 km, što je i osobeno za gusto naseljene zemlje poput Nizozemske. Nizozemska je bila među prvim državama, koje su gradile auto-puteve, a danas ih ima „u svakom kutku“ države. Česti su i auto-putevi sa tri kolovozne trake u jednom smeru. U prilog razvoju auto-putne mreže ide i podatak da je običnim automobilima korišćenje auto-puteva besplatno, čime se sa druge strane znatno rasterećuje saobraćajna drumska mreža po naseljenim mestima.
Današnji državni auto-putevi povezuju sve važnije gradove u državi i okruženju. Mnogi auto-putevi prate linije glavnih železnica. Oni se uglavnom pružaju trasama Evropskih koridora, a nose dvoznačne nazive „A+broj“. Postoji mnogo auto-puteva, a neki od njih su kraći i od 20 km. U auto-puteve se ubrajaju i auto-putni prsteni oko velegrada, kao i veze između bliskih važnih i dugačkih auto-puteva. I putna mreža nižeg ranga je veoma savremena.
Najvažniji državni auto-putevi su:
- Auto-put A1, Amsterdam - Hilversum - Amersfort - Apeldorn - Deveter - Hengelo - granica sa Nemačkom, ukupna dužina 157 km.
- Auto-put A2, Amsterdam - Utreht - Hertogenbos - Ajndhoven - Mastriht - granica sa Belgijom, ukupna dužina 213 km.
- Auto-put A4, Amsterdam - Aerodrom Shiphol - Lajden - Hag - Delft - Flardingen - Hogflit - Bergen op Zom - granica sa Belgijom, ukupna dužina 119 km iz nekoliko deonica podeljenih morskim zalivima.
- Auto-put A6, Almere - Lelistad - Emelord - Joure, ukupna dužina 101 km.
- Auto-put A7, Amsterdam - Harlingen - Leverden - Groningen - granica sa Nemačkom, ukupna dužina 253 km.
- Auto-put A9, Amsterdam - Harlem - Alkmar, ukupna dužina 96km.
- Auto-put A10, auto-putni „prsten“ oko Amsterdama, ukupna dužina 32 km.
- Auto-put A11, Hag - Hauda - Utreht - Arnem - granica sa Nemačkom, ukupna dužina 137 km.
- Auto-put A13, Hag - Delft - Roterdam, ukupna dužina 17 km.
- Auto-put A15, Roterdam - Dordreht - Najmegen - granica sa Nemačkom, ukupna dužina 203 km.
- Auto-put A16, Roterdam - Dordreht - Breda - granica sa Belgijom, ukupna dužina 56 km.
- Auto-put A20, auto-putni „prsten“ (kružni put) oko Roterdama, ukupna dužina 39 km.
- Auto-put A27, Breda - Utreht - Hilversum - Almere, ukupna dužina 109 km.
- Auto-put A28, Utreht - Amersfort - Zvole - Asen - Hroningen, ukupna dužina 187 km.
- Auto-put A31, Harlingen - Leverden, ukupna dužina 67 km.
- Auto-put A32, Leverden - Mepel, ukupna dužina 63 km.
- Auto-put A35, Enshede - Hengelo - Almelo, ukupna dužina 119 km.
- Auto-put A50, Ajdhoven - Arnem - Apeldorn - Zvole, ukupna dužina 151 km.
- Auto-put A58, Ajdhoven - Tilburg - Breda - Berhen op Zoum - Flisingen, ukupna dužina 146 km.
- Auto-put A59, Vilemstad (Holandija) - Hertogenbos - Os, ukupna dužina 121 km.
- Auto-put A59, granica sa Belgijom - Ajndhoven - Venlo - granica sa Nemačkom, ukupna dužina 75 km.
- Auto-put A73, Najmegen - Venlo - Mastriht, ukupna dužina 114 km.
Nizozemska je primorska zemlja, koja izlazi velikom dužinom na Severno more i poseduje velike luke, najčešće smeštene na proširena ušća većih reka u more. Najvažnija luka je Roterdam, najveća luka Evrope, nalazi se na mestu gde Rajna utiče u Severno more. Ova luka se pruža dužinom od 20-25 km od samog ušća reke do gradskog jezgra Roterdama i poslednjih decenija se svojim rastom ka slobodnom prostoru postepeno udaljava od grada. Najnoviji deo luke i najdalji od grada se naziva Evroport, što simboliše važnost roterdamske luke za celu Evropu.
Pored luke u Roterdamu, postoji više značajnih luka na moru ili na ušćima reka. Njihov značaj je više oslonjen na uslove u Nizozemskoj. To su: Amsterdam, Den Helder, Dordreht, Hroningen, Harlem, Flisigen.
Pored pomorskog saobraćaja Nizozemska se može istom merom pohvaliti veoma razvijenim rečnim i kanalskim saobraćajem. Svaka nizozemska reka koja je imala uslove da postane plovna postala je ljudskih radom, a tamo gde to nije bilo moguće prokopavani su veštački kanali i građeni nasipi. Po poslednjim procenama dužina unutarkopnenih plovnih puteva u Nizozemskoj je čak 5046 km, od čega je 47% može primiti brodove srednje veličine.
Nizozemski kanali se kao nigde drugde u svetu koriste za mesni i međugradski prevoz feribotima različitih veličina. Mreža kanala u Nizozemskoj povezana je i sa mrežama kanala u Belgiji i Nemačkoj. Značajno je i to što kanali obično prolaze kroz istorisjka jezgra gradova, pa je moguć veoma lak prevoz iz središta jednog grad u središte drugog. Posebno su poznati kanali Amsterdama, Lajdena, Harlema, Alkmara, Hroningena. Najpoznatiji kanali u državi su:
- Kanal Amsterdam - Utreht - Rajna
- Julijanin kanal - Mastriht - donja Meza
- Harlemski kanal - između Harlema i Amsterdama, kojim se holandska prestonica vezuje za more
- Kanali Amsterdama - turistički i prevozni značaj
Reka Rajna smatra se „kičmom“ Nizozemske, jer prolazi kroz najnaseljeniji i privredno najbitniji deo zemlje i kroz nekoliko najvažnijih gradova i gradskih područja (Randstat sa Roterdamom pri ušću reke, gradsko područje Utrehta, dvograđe Arnem - Najmegen). Danas je teško razlikovati stari tok reke od mnogobrojnih kanala, koji polaze od nje.
Druga reka Meza, važna je za južni deo Nizozemske, posebno za pokrajinu Limburg i grad Mastriht, a kanalima je povezana i sa gradovima u Belgiji i južnoj Nizozemskoj (Ajndhoven, Sertohenbos).
Saobraćaj po veštački nastalom Zojderskom jezeru i drugim manjim veštačkim jezerima ima manji značaj, ali je stalno u razvoju, budući da se sve više stanovništva naseljava pored jezera. Najbrže rastući grad u državi, Almere, upravo se nalazi na ovom jezeru.
Gasovodi i naftovodi
uredi
Pogledati: Aerodromi u Holandiji
U Holandiji postoji mnogo avio-kompanija, od kojih je najpoznatija KLM, u prevodu Kraljevsko Vazduhoplovno Društvo, jedna od najvećih na svetu.
U državi postoji 32 zvanično upisana aerodroma sa tvrdom podlogom. Ukupno 14 aerodroma ima IATA kod (IATA Airport Code) i, samim tim, međunarodni značaj. Postoji i 5 aerodroma međunarodnog značaja i to su:
- Aerodrom „Shiphol“ u Amsterdamu - AMS
- Međunarodni Aerodrom „Roterdam“, nekada poznat i kao „Flihveld“, u Roterdamu - RTM
- Međunarodni Aerodrom „Ajndhoven“ u Ajdhovenu - EIN
- Međunarodni Aerodrom „Elde“ u Hroningenu - GRQ
- Međunarodni Aerodrom „Mastriht-Ahen“ u Mastrihtu - MST
Najveći i najvažniji aerodrom u zemlji je amsterdamski Aerodrom „Shiphol“, koji se nalazi 11 km jugozapadno od grada. Zbog svog izvarednog položaja u Evropi on je peti evropski aerodrom po prometu. Rakođe, Aerodrom „Shiphol“ ostvaruje više od polovine avionskog prometa u samoj Nizozemskoj. Razlog tome je njegov izvanrean položaj u središtu Randstata, pa iako je aerodrom poznat kao aerodrom grada Amsterdama, zbog malog rastojanja on obslužuje i Roterdam, Hag, Utreht i Lajden. Svi ovi gradovi nalaze se na manje od 50 km od Shiphola i sa njima je aerodrom povezan stalnim i čestim vezama. Shiphol ima 3 terminala.
Posle njega najznačajniji je Aerodrom Ajndhoven.
U Holandiji postoji i 4 heliodroma.