Википедија

Sijera Leone

држава у западној Африци

Sijera Leone (engl. Sierra Leone), ili zvanično Republika Sijera Leone (engl. Republic of Sierra Leone), država je u zapadnoj Africi na obali Atlantskog okeana. Na severu i istoku graniči sa Gvinejom, a na jugu sa Liberijom na obali Atlantskog okeana.[2] Površina države iznosi 71.740 km²[3] na kojoj živi 7.075.641 stanovnik, prema podacima popisa iz 2015. godine.[1] Ime Sijera Leone (španski Sierra León prema izvornom portugalskom Serra Leoa) znači „planine lavice”. U istoriji je poznata kao centar trgovine robljem. U Sijera Leonu vlada tropska klima, sa raznolikim okolinom od savana do kišnih šuma. Glavni grad je Fritaun, koji je ujedno i najveći grad, ekonomski, obrazovni i finansijski centar. Drugi po veličini grad je Bo, a ostali veći gradovi su Kenema, Makeni i Koidu Taun.

Republika Sijera Leone
Republic of Sierra Leone  (engleski)
Krilatica: Јединство, слобода, правда
(engl. Unity, Freedom, Justice)
Himna: Величамо те, о царство слободе
(engl. High We Exalt Thee, Realm of the Free)
Položaj Sijera Leonea
Glavni gradFritaun
Službeni jezikengleski
Vladavina
Oblik državeUnitarna predsednička ustavna republika
 — PredsednikJulijus Mada Bio
 — PotpredsednikMohamed Juldeh Džaloh
 — Šef VladeDavid Džon Fransis
 — Predsednik ParlamentaAbas Bundu
 — Glavni sudijaDezmond Babatunde Edvards
Istorija
NezavisnostOd Ujedinjenog Kraljevstva
27. aprila 1961.
Geografija
Površina‍
 — ukupno71.740 km2 (117)
 — voda (%)1,1
Stanovništvo‍
 — 2015.[1]7.075.641 (103)
 — gustina98,63 st./km2
Ekonomija
ValutaLeone
 — stoti deo valute‍100 центи‍
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC 0
Internet domen‍.sl‍
Pozivni broj+232

Sijera Leone je podeljen u 4 zemljopisne oblasti ili regije: Severna, Istočna, Južna i Zapadna pokrajina, koje su dalje podeljene u 14 oblasti ili okruga.[4][5] Svaki okrug ima svoju direktno izabranu lokalnu vladu, poznatu kao okružno veće. Sijera Leone ima 6 opština: Fritaun, Bo, Kenema, Makeni, Koidu Taun i Bonte, koje direktno biraju svoje opštinsko veće, koje predvodi gradonačelnik. Sijera Leone je parlamentarna republika, članica Britanske zajednice naroda (eng. Commonwealth of Nations, ili kraće Komonvelt), kojoj je na čelu predsednik države, koji je ujedno i predsednik vlade Sijera Leonea. Zakonodavna vlast je nezavisna i na čelu joj je Vrhovni sud. Od nezavisnosti 1961. u Sijera Leonu prevladavaju dve glavne političke stranke: Narodna stranka Sijera Leonea (engl. Sierra Leone People's Party ili SLPP) i Svenarodni kongres (engl. All People's Congress ili APC). Postoje i druge političke stranke, ali su bez većeg uticaja na politiku.

Glavna privredna grana je rudarstvo, posebno vezano uz dijamante, a Sijera Leone spada u 10 najvećih proizvođača dijamanata u svetu. Osim dijamanta, izvoz ruda ili mineralnih sirovina je njihov glavni dohodak, jer Sijera Leone spada među najveće proizvođače titanijuma i boksita, a značajan je proizvođač i zlata u svetu. Sijera Leone ima neka od najvećih nalazišta na svijetu minerala rutila, koji se koristi kao snažni beli pigment u bojama i kao zaštitna obloga kod elektroda za zavarivanje. Uprkos prirodnih bogatstava, 70% stanovnika živi u siromaštvu.

U pogledu religije u Sijera Leonu prevladavaju muslimani (preko 60%), ali postoji i snažna hrišćanska manjina. Sijera Leone se smatra među najtolerantnijim verskim nacijama u svetu, budući su prisutni brojni brakovi između različitih verskih pripadnika. Muslimani i hrišćani veoma dobro sarađuju, a verski sukobi su vrlo retki. U Sijera Leonu postoji 16 etničkih grupa, sa vlastitim jezicima i običajima. Dve najveće grupe su Mende (prevladavaju u jugoistočnom Sijera Leonu) i Temne (prevladavaju u severnom Sijera Leonu). Iako je engleski jezik službeni jezik, kojim se priča u školama i državnim ustanovama, glavni jezik za sporazumevanje i trgovinu između različitih etničkih grupa je krio jezik (mešavina engleskog i nekoliko domorodačkih afričkih jezika).

Između 1991. i 2002. je vladao oružani sukob između Vlade i gerilskog pokreta Revolucionarnog Ujedinjenog Fronta (RUF), u kojem je poginulo preko 50 000 ljudi, glavnina infrastrukture u državi je bila uništena, a preko 2 miliona ljudi je bilo u izbeglištvu (uglavnom u Gvineji je bilo preko milion izbeglica iz Sijera Leone). Rat je bio obeležen brutalnostima, unakazivanjem civila i trgovinom decom, zbog čega je gerilski vođa Fodaj Sankoh optužen za ratne zločine, a okončan je vojnom intervencijom Ujedinjenog Kraljevstva i Gvineje 2000. Nakon što je 18. januara 2002. predsednik države Ahmad Tejan Kabah službeno objavio završetak građanskog rata, u Sijera Leoneu je zavladala demokratija.

Vađenje dijamanata u okrugu Kono.
Fritaun je glavni grad i treća najveća prirodna luku na svetu.
Afrički divlji pas je gotovo istrebljen u Sijera Leonu.

Ime uredi

Ime Sijera Leone (španski Sierra León prema izvornom portugalskom Serra-Leão) znači „planine lavice“.

Geografija uredi

Glavni članak: Geografija Sijera Leonea

Položaj uredi

Države sa kojima se Sijera Leone graniči su Gvineja i Liberija. Površina države iznosi 71.740 km².

Geologija i reljef uredi

 
Karta Sijera Leonea

Duž obale prostire se do 100 km široka močvarna nizija, prekinuta planinskim poluostrvom Sijera Leone na kom se nalazi glavni grad Fritaun. U unutrašnjosti se izdižu područja savana na severu i brežuljkastih šuma na jugu, a na istoku se nalaze planine od kojih je najviša Bintimani (1.948 m) u lancu Loma.

Vode uredi

Flora i fauna uredi

Klima uredi

Istorija uredi

Glavni članak: Istorija Sijera Leonea

Godine 1462. Portugalac Pedro de Sintra došao je do obala današnjeg Sijera Leonea. Uskoro je na ovom području osnovan veći broj evropskih trgovačkih stanica. 1787. Britanci su osnovali naselje Fritaun za oslobođene robove koje je 1808. postalo britanska krunska kolonija. Dana 27. aprila 1961. zemlja je dobila nezavisnost i postala članica Komonvelta. Nakon vojnih udara 1967. i 1968. proglašena je republika.

 
Sijera Leone 1732. godine

Godine 1991. započeo je oružani sukob Vlade i gerilskog pokreta Revolucionarnog ujedinjenog fronta (RUF) koji se borio, uz podršku liberijskog predsednika Čarls Tejlora, za pravedniju raspodelu prihoda dobijenih prodajom dijamanata. Rat je bio obeležen brutalnostima, unakazivanjem civila i regrutovanjem dece, zbog čega je gerilski vođa Fodej Sankoh optužen za ratne zločine, a okončan je vojnom intervencijom Ujedinjenog Kraljevstva i Gvineje 2000.

Stanovništvo uredi

Glavni članak: Demografija Sijera Leonea

Najveće etničke grupe su Mende (34,6%), Temne (31,7%), Limba (8,4%) i Kono (5,2%). Većina stanovnika su muslimani (60%), slede pripadnici domaćih religija (30%) i hrišćani (10%).

Administrativna podela uredi

Privreda uredi

 
Fritaun - glavni grad
Glavni članak: Privreda Sijera Leonea

Sijera Leone je krajnje siromašna zemlja s velikom nejednakošću u raspodeli nacionalnog bogatstva. Poseduje značajna mineralna bogatstva i poljoprivredne resurse, ali nedostatak privredne i društvene infrastrukture koči razvoj. Dve trećine stanovništva bavi se nekomercijalnom poljoprivredom. Glavni izvozni proizvod su naplavni dijamanti, a zemlja zavisi i od inostrane pomoći koja je u 2004. iznosila preko 600 miliona USD.

BDP je za 2004. procenjen na 600 USD po stanovniku (mereno po PPP-u).

Deo stanovništva zemlje praktikuje ritual sakaćenja ženskih genitalija, od čega je preminulo nekoliko devojčica.[6]

Reference uredi

  1. ^ a b Nacionalna agencija za statistiku [1]
  2. ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 11. 04. 2014. 
  3. ^ Encyclopedia, Encarta. Sierra Leone (country). Arhivirano iz originala 28. 2. 2008. g. Pristupljeno 19. 2. 2008. 
  4. ^ „National Electoral Commission – Press Release” (PDF). 6. 9. 2017. Arhivirano iz originala (PDF) 14. 11. 2017. g. Pristupljeno 1. 2. 2018. 
  5. ^ „Sierra Leone unveils new geographical map”. Africa Review. Arhivirano iz originala 21. 02. 2018. g. Pristupljeno 1. 2. 2018. 
  6. ^ „Tri devojčice umrle posle rituala sakaćenja u Sijera Leoneu”. Politika Online. Pristupljeno 2024-02-02. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

Vlada
Opšte informacije
Novinarstvo
Trgovina
Turizam
Telekomunikacije
Drugo
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сијера_Леоне&oldid=27736063”