Википедија

Spomenik prirode Rogot

Spomenik prirode Rogot je zaštićeno šumsko područje u Srbiji. Administrativno pripada opštini Batočina, a nalazi se na teritoriji naseljenih mesta Batočine, Brzana i Dobrovodice. Prostire se između reke Lepenice i Kijevskog potoka.[1] Obuhvata površinu od 290,95 hektara. Šumski kompleks Rogot je poznato izletište i lovište na pernatu i visoku divljač.[2]

Spomenik prirode Rogot
Opšte informacije
MestoBatočina, Brzan, Dobrovodica
OpštinaOpština Batočina
Država Srbija
Koordinate44° 08′ 27″ S; 21° 05′ 14″ I / 44.1409434° S; 21.0872295° I / 44.1409434; 21.0872295
Spomenik prirode Rogot na karti Srbije
Spomenik prirode Rogot
Spomenik prirode Rogot
Spomenik prirode Rogot na karti Srbije
Godina zaštite1971.
Stepen zaštiteIII
Površina6,7 ha
StarateljSrbijašume
Zvanični veb-sajt

Gazdinska jedinica Rogot u sastavu je Šumadijskog šumskog područja kojim, kao deo Javnog preduzeća Srbijašume, gazduje Šumsko gazdinstvo Kraguejvac.[3]

Istorija uredi

Prostor koji je obuhvaćen granicom zaštite predstavlja poslednje ostatke nekada široko rasprostranjenih i moćnih lužnjakovih šuma jugozapadnog dela Velikog Pomoravlja. Ova retka i jedinstvena šumska zajednica hrasta lužnjaka Genisto elatae-Quercetum roboris zapravo je veštački podignuta sastojina, nastala krajem 30-ih godina 20. veka.[4] Nakon seče autohtone šume za vreme Prvog svetskog rata, ovo područje je tada ponovo pošumljeno setvom žira „pod plug“. Ovakav način setve podrazumeva setvu u otvorene brazde, koja se primenjivala na malim površinama seoskih gazdinstava. Prilikom setve žira u otvorenu brazdu, plugom se otvaraju redovi u koje se ubacuje seme. U tu svrhu ovde je korišćeno seme hrasta lužnjaka, a kasnije je za pošumljavanje pojedinih delova i manjih površina korišćen sadni materijal poljskog jasena (Fraxinus angustifolia Vahl), bagrema (Robinia pseudoacacia L.), crnog bora (Pinus nigra Arnold), crnog oraha (Juglans nigra L.) i američkog jasena (Fraxinus americana L.).[5]

Lov u Rogotu uredi

U ataru sela Brzan, 13. oktobra 1896. godine počela je da se piše istorija lova u Srbiji. U Rogotu, koji je tada bio privatno vlasništvo Milana Obrenovića osnovan je Savez lovačkih udruženja Kraljevine Srbije (danas Lovački savez Srbije) i usvojena su Pravila Saveza. U jednom od svojih prvih akata, Uprava Saveza traži od udruženja da se Predstavništvu Saveza šalju izveštaji o ulovljenoj divljači. Na osnivačkoj skupštini se diskutovalo o neophodnosti „Zakona o lovstvu” i načina da ga Narodna Skupština što pre usvoji.[6]

Lovačko udruženje Rogot je osnovano 1936. godine. U ovom kraju su se lovile razne životinje (vuk, lisica, kuna, divlja mačka, zec) i ptice (jarebica, prepelica, orao, jastreb, kobac).[2]

Rogot je kroz istoriju bilo odlično mesto za održavanje raznih tečajeva, pa je tako Šumadijska pčelarska družina održala nekoliko tečajeva, a 1933. godine i godišnju skupštinu pčelara u Batočini. Kroz istoriju je bio glavno izletište koje su posećivala školska deca, a tu su održavani i dečiji krosovi.[2]

Položaj uredi

Spomenik prirode Rogot nalazi se 15 km severoistočno od Kragujevca, a na 3 km od Batočine, na raskršću železničke pruge Lapovo – Kragujevac i auto-puta Beograd – Niš. Od autoputa je udaljen je oko 1 km, a od toka Velike Morave oko 4 km. To je ravničarsko, gusto naseljeno područje. Šumski kompleks okružuju naselja: Lapovo, Brzan, Dobrovodica, Badnjevac, Prnjavor, Žirovnica i Batočina.

Šumski kompleks nalazi se na nadmorskoj visini od 107 do 111 m.[7]

Zaštita uredi

Spomenik prirode Rogot zaštićen je rešenjem iz 1971. godine. Ova veštački podignuta sastojina hrasta lužnjaka, ukupne površine 339,14 ha,[7] stavljena je pod zaštitu radi očuvanja za područje Republike Srbije vrlo retke šumske sastojine, jedinstvene veštački podignute kulture hrasta lužnjaka, omogućavanja razvoja sastojine, kao i očuvanja staništa lužnjaka i ukupnog biodiverziteta zaštićenog područja. Danas ovaj Spomenik prirode botaničkog karaktera zahvata površinu od 290,95 ha i administrativno pripada opštini Batočina.[2]

Na području Spomenika prirode ustanovljen je režim zaštite III stepena, kojim je utvrđeno „selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih bogatstava i kontrolisane intervencije i aktivnosti u prostoru, ukoliko su usklađene sa funkcijama zaštićenog prirodnog dobra ili su vezane za nasleđene tradicionalne oblike obavljanja privrednih delatnosti i stanovanja, uključujući i turističku izgradnju”. Staranje o Spomeniku prirode povereno je Javnom preduzeću Srbijašume,[1] a upravljanje se ostvaruje preko Šumskog gazdinstva Kragujevac.[7]

S obzirom da je cela sastojina približno iste starosti, sprovodi se prevremeno prirodno obnavljanje, pomognuto veštačkim intervencijama kakva je podsejavanje žira. Cilj ove mere je da se obnavljanje proširi na duži vremenski period, sa dugoročnim ciljem osiguravanja trajnosti sastojine, odnosno lužnjakove šume.[3] U akcijama obnavljanja sastojine često učestvuju planinarska, ekološka i druga građanska udruženja.[8]

Flora i fauna uredi

Danas je šuma po florističkom sastavu pretežno lišćarska, sa procentualno malom zastupljenošću četinara. Veći deo zaštićene površine, 314,85 ha, je pod kulturom hrasta lužnjaka (Quercus robur), sa prisustvom stabala cera (Quercus cerris) i manjim grupama stabla belog bora (Pinus silvestris) i bagrema (Robinia pseudoacacia).[4] Najčešće se kao prateće vrste javljaju: vez (Ulmus effusa), poljski brest (Ulmus minor), bela topola (Populus alba), poljski jasen (Fraxinus angustifolia), grab (Carpinus betulus'), crvena kalina (Viburnum opulus) i svib (Cornus sanguinea).

Polovinom 20. veka u Rogotu su se gnezdile vrste ptica koje su danas veoma retke i ugrožene na prostoru Srbije. Pre svega se tu radi o orlu krstašu (Aquila heliaca), orlu kliktašu (Aquila pomarina) i dugorepoj sovi (Strix uralensis). Danas na području Rogota ovih vrsta nema, pre svega zbog urbanizacije okolnog područja i zbog uništavanja prirodnih staništa u okolini, ali ga i danas naseljavaju neke zaštićene vrste ptica koje su vezane za šumska staništa i koje su od značaja za zaštitu s obzirom na ugroženost njihovih populacija u Srbiji. Kao takve treba izdvojiti osičara (Pernis apivorus), crnu rodu (Ciconia nigra), šumsku sovu (Strix aluco) i srednjeg detlića (Dendrocopos medius).[7]

Rasadnik šumskih sadnica uredi

Rasadnik Rogot posluje u sastavu ŠU „Kragujevac“. Nalazi se na nadmorskoj visini od 115 m, na blago nagnutom terenu severozapadne ekspozicije, na 2 km od autoputa. Ukupna površina rasadnika iznosi 7 ha, od čega je 5 ha produktivna površina. Rasadnik se bavi proizvodnjom četinarskih i lišćarskih sadnica u običnim lejama.[9]

Turistički potencijal uredi

Spomenik prirode Rogot predstavlja značajan turistički potencijal Opštine Batočina. Iako se na­sla­nja na va­roš, a kroz nju ili u neposrednoj blizini pro­la­ze va­žne sa­o­bra­ćaj­ni­ce (dva auto-pu­ta i dve pru­ge), sa­ču­va­o je svo­ju pri­rod­nost. Ne­po­sred­na blizina auto-puta Beograd-Niš či­ni ga vr­lo pri­stu­pač­nim. Za posetioce je uređen mali deo oko lovačkog doma, u kom su postavljene klupe za izletnike, ljuljaške i klackalice za decu. Kako je mesto u neposrednoj blizini grada ovde se organizuju razne manifestacije: moto skupovi, izložbe pasa, pravljenje gulaša i slične.[2] Osim toga po­se­ti­lac u Ro­go­tu mo­že po­se­ti­ti ra­sad­nik šum­skih sad­ni­ca i objek­te fa­za­ne­ri­je (tre­nut­no pra­zne).

Od istorijskog značaja je i stara me­nzu­la­na koja se tu nalazi, sa­gra­đe­na 1858. go­di­ne, u ko­joj je 1896. osno­van Lo­vač­ki sa­vez Sr­bi­je. Kod Ro­go­ta je u mar­tu 1804. Ka­ra­đor­đe po­ra­zio voj­sku da­hi­je Ku­čuk Ali­je. Knez Mi­loš je u ovoj šu­mi ži­rio svo­je svi­nje, mla­di Obre­no­vi­ći lo­vi­li, lju­bi­te­lji glji­va tra­ga­li za tar­tu­fi­ma.[10]

Galerija uredi

  •  
    Levo deo Batočine, desno Rogot
  •  
    Spomenik prirode Rogot
  •  
    Park u Rogotu
  •  
    Park u Rogotu
  •  
    Park u Rogotu
  •  
    Lovački dom
  •  
  •  
  •  
  •  

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b „ODLUKA O ZAŠTITI SPOMENIKA PRIRODE „ROGOT“” (PDF). Skupština opštine Batočina. 12. 6. 2009. Pristupljeno 25. 3. 2024. 
  2. ^ a b v g d „Spomenik prirode Rogot”. batocina.info. Pristupljeno 18. 7. 2021. 
  3. ^ a b Joka, Ljubomir (2018). „IZVOD IZ OSNOVE GAZDOVANjA ŠUMAMA za GJ "Rogot" (2018 - 2027)” (PDF). JP Srbijašume. Pristupljeno 26. 3. 2024. 
  4. ^ a b Ostojić i dr. 2021, str. 110
  5. ^ Ostojić i dr. 2021, str. 114-115
  6. ^ „Istorija Lovačkog saveza”. Arhivirano iz originala 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 15. 03. 2018. 
  7. ^ a b v g „Spomenici prirode”. Javno preduzeće „Srbijašume“. Pristupljeno 2024-03-25. 
  8. ^ „Podsejavanje žira”. "GORA" - Planinarsko-ekološki klub, Kragujevac (na jeziku: srpski). 2011-03-29. Pristupljeno 2024-03-26. 
  9. ^ „Rasadnici šumskih sadnica”. Javno preduzeće „Srbijašume“ (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-03-25. 
  10. ^ Arežina, Nikola (27. 6. 2017). „Turističku ponudu Batočine nema ko da vidi”. Politika Online. Pristupljeno 2024-03-25. 

Literatura uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Споменик_природе_Рогот&oldid=27683540”