Srpsko pitanje
Srpsko pitanje je politički pojam koji obuhvata istorijske, državno-pravne, etnopolitičke i kulturološke aspekte rešavanja raznih pitanja koja se odnose na položaj srpskog naroda u celini, ili na položaj pojedinih delova srpskog naroda u raznim državama ili oblastima.
Pojam se može odnositi na nekoliko pojava i procesa u istoriji srpskog naroda.
- Pitanje o priznavanju srpskih privilegija i položaju srpskog naroda u Habzburškoj monarhiji.
- Pitanje o oslobođenju srpskog naroda od turske vlasti i obnovi srpske državnosti, što je dovelo do izbijanja srpske revolucije (1804).[1]
- Pitanje o zvaničnom priznanju ustaničke Srbije (1804−1813) i Kneževine Srbije, nakon 1815. godine.
- Pitanje o položaju oslobođenih i neoslobođenih delova srpskog naroda u Velikoj istočnoj krizi.
- Pitanje o odnosu između srpstva i jugoslovenstva, odnosno panslavizma u Kraljevini Srbiji i među Srbima u Austrougarskoj.
- Pitanje o oslobođenju i ujedinjenju Srba u balkanskim ratovima i Prvom svjetskom ratu, kao i austrijsko suprostavljanje srpskoj ekspanziji i uticaju.[2]
- Pitanje o položaju srpskog naroda u Kraljevini SHS/Jugoslaviji, uključujući i pitanje o stvaranju Srpske banovine nakon 1939. godine.[3]
- Pitanje o očuvanju državnog jedinstva Srba u vreme raspada Jugoslavije i tokom Jugoslovenskih ratova.[4]
- Pitanje o položaju srpskog naroda u državama-naslednicama bivše Jugoslavije.
- Pitanje o budućnosti srpskog naroda u celini, posmatrano iz ugla političkih, demografskih, ekonomskih i drugih globalnih procesa.
- Pitanje o očuvanju statusa srpskog jezika i srpske jezičke zajednice (populacija četiri bivše jugoslovenske republike koje su danas samostalne države: Srbija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina i Crna Gora) prema pravilima koja važe svuda u Evropi.[5]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Mitev 2010, str. 145.
- ^ Mitrović 2007, str. 9.
- ^ Bazić 2003, str. 221.
- ^ B. G. Ramcharan (1997). The International Conference on the Former Yugoslavia: Official Papers. BRILL. str. 1316. ISBN 978-90-411-0436-6.
- ^ „SVEVLAD – P. Milosavljevic: Obnova svesti o srpskoj jezickoj zajednici”. www.svevlad.org.rs. Pristupljeno 2020-10-13.
Literatura uredi
- Berić, Dušan M. (2000). Srpsko pitanje i politika Austrougarske i Rusije (1848—1878). Beograd: Gutenbergova galaksija.
- Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Mitrović, Andrej (1981). Prodor na Balkan: Srbija u planovima Austro-Ugarske i Nemačke 1908—1918. Beograd: Nolit.
- Mitrović, Andrej (1984). Srbija u Prvom svetskom ratu. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Mitrović, Andrej (2007). Serbia's Great War 1914—1918. West Lafayette: Purdue University Press.
- Mitev, Plamen (2010). Empires and Peninsulas: Southeastern Europe Between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699—1829. LIT Verlag Münster. str. 145. ISBN 978-3-643-10611-7.
- Bazić, Jovan (2003). Srpsko pitanje: političke koncepcije rešavanja srpskog nacionalnog pitanja. Službeni list Srbije i Crne Gore.
- Ćosić, Dobrica (2009). Srpsko pitanje u XX veku: lična istorija jednog doba. Službeni glasnik. ISBN 978-86-519-0371-0.
- Djokić, Dejan (januar 2003). Yugoslavism: Histories of a Failed Idea, 1918—1992. C. Hurst & Co. Publishers. str. 42. ISBN 978-1-85065-663-0.
- Gligorijević, Branislav (1992). Kominterna jugoslovensko i srpsko pitanje. Institut za savremenu istoriju.
- Ilić, Jovan (1995). The Serbian question in the Balkans. Faculty of Geography, University of Belgrade.
- Jovanović, Vladimir (1863). The Serbian Nation and the Eastern Question. Bell and Daldy. str. 16.
- Komatina, Milija (1999). Crna Gora i srpsko pitanje. Zavet.
- Milosavljević, Petar (2007). Srpsko pitanje i srbistika. Logos.
- Novaković, Stojan (1910). Najnovija Balkanska kriza i Srpsko pitanje: beleške, razmišljanja, razgovori i politički članci iz 1908—1909. Štamparija „Štampe” St. M. Ivkovića i Komp.
- Ocić, Đorđe (1989). I Srbi su Crnogorci: Kosovo i srpsko pitanje. Nar. knj.
- Petranović, Branko (2002). The Yugoslav Experience of Serbian National Integration. East European Monographs. ISBN 978-0-88033-484-6.
- Popović, Vasilj (1940). Evropa i srpsko pitanje u periodu oslobođenja (1804—1918). Geca Kon.
- B. G. Ramcharan (1997). The International Conference on the Former Yugoslavia: Official Papers. BRILL. str. 1316. ISBN 978-90-411-0436-6.
- Subotić, Momčilo Lj. (2008). Srpsko pitanje danas. In-t za političke studije.
- Terzić, Slavenko (1992). „Benjamin Kalaj i srpsko pitanje”. Catena mundi. 1. Beograd: Matica Srba i iseljenika Srbije. str. 351—357.
- Terzić, Slavenko (2010). „Evroatlantski prodor na Istok i srpsko pitanje”. Srbija i NATO - za i protiv: Mišljenja i rasprave. Beograd: Akademija za diplomatiju i bezbednost. str. 42—52.
- Terzić, Slavenko (2011). „Ruski slovenofili i srpsko pitanje (1856—1878)”. Srpsko-ruski odnosi od početka XVIII do kraja XX veka. Beograd: SANU. str. 95—107.
- Terzić, Slavenko (2012). Rusija i srpsko pitanje 1804—1815. Novi Sad: Pravoslavna reč.
- Trbovich, Ana S. (2008). A Legal Geography of Yugoslavia's Disintegration. Oxford University Press, USA. str. 68. ISBN 978-0-19-533343-5.
