Stolac
Stolac je grad i sjedište istoimene opštine smešten u jugoistočnom dijelu Bosne i Hercegovine, na krajnjem istoku Hercegovačko-neretvanskog kantona, na samoj granici sa Republikom Srpskom. Grad je nastao na obalama rijeke Bregave, okružuju ga planina Hrgud i Vidovo polje. Sam prilaz Stocu sa zapadne strane je Dubravska visoravan, koja je specifična i poznata po breskvi i nadasve dubravskom vinogradarstvu po kojem su poznata stolačka vina. Na istoku su Dabarsko polje i opština Berkovići (Republika Srpska), područje poznato po kvalitetnim prerađevinama od mesa, a na jugoistoku gradić i opština Ljubinje (takođe u Republici Srpskoj), nadaleko čuveno po najkvalitetnijem duvanu u svetu — „hercegovačkoj škiji”. U Stocu postoje tragovi života od pre 3.500 godina, koliko su stari poslednji poznati nalazi ilirskog grada Daorsona.
Stolac | |
|---|---|
 Panorama grada | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine |
| Kanton | Hercegovačko-neretvanski kanton |
| Opština | Stolac |
| Stanovništvo | |
| — 2013. |  3.957 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 04′ 57″ S; 17° 57′ 23″ I / 43.082437° S; 17.956333° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Stolac Stolac na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 88360 |
| Pozivni broj | (+387) 036 |
| Veb-sajt | www |
Prema preliminarnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u naseljenom mestu Stolac popisano je 3.957 lica.[1]
Istorija uredi
Naziv Stolac dobio je relativno kasno — prvi poznati podatak je iz XV veka, te se razvoj Stoca prati kroz nekoliko naziva. Najstariji naziv je Daorsoi, odnosno Daorson, ilirski grad u selu Ošanjići iznad Stoca (IV-III vijek p. n. e.). Sledi rimski Dillintum, zatim castrum Vidoskij i loco dicto Stolaz, pa Vidosich, Vidoski grad, osmansko Ilce i Istolce, potom Vidoska i konačno Stolac. Pošto se kraj nalazi u mediteranskom podneblju uspevale su sve vrste voća, a najviše grožđa.
Za vrijeme građanskog rata u Bosni i Hercegovini grad je pretrpeo dosta štete. Srušena je pravoslavna crkva iz 1870. godine, jedna od najstarijih džamija sultana Selima iz 1519, a uništeni su i mnogi drugi spomenici. Skoro celokupna populacija Srba, kojih je do 1992. u Stocu bilo skoro kao i Bošnjaka, a daleko više nego Hrvata, izbegla je na početku rata. Srbi su doživeli pogrom i za vrijeme Drugog svjetskog rata od strane ustaša. U blizini se nalazi selo Prebilovci koje je sinonim za srpska stradanja u Drugom svetskom ratu.
Drugi svjetski rat uredi
Maja i juna 1941. u Stocu i u mnogim drugim mestima Hercegovine masovno su odvođeni Srbi.
Odbrambeno-otadžbinski rat uredi
Hrvatske snage (HVO i vojska RH) izvršile su napad na srpska sela u istočnoj Hercegovini, na teritoriji opštine Srpski Stolac 2. decembra 1992.
Stanovništvo uredi
| Sastav stanovništvo – naseljeno mjesto Stolac | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[2] | 1991. | 1981.[3] | 1971.[4] | ||||
| Ukupno | 3 816 (100,0%) | 5 530 (100,0%) | 5 210 (100,0%) | 3 809 (100,0%) | |||
| Bošnjaci | 2 647 (69,37%) | 3 426 (61,95%)1 | 3 113 (59,75%)1 | 2 437 (63,98%)1 | |||
| Hrvati | 892 (23,38%) | 653 (11,81%) | 586 (11,25%) | 421 (11,05%) | |||
| Srbi | 144 (3,774%) | 1 111 (20,09%) | 982 (18,85%) | 846 (22,21%) | |||
| Nepoznato | 84 (2,201%) | – | – | – | |||
| Ostali | 16 (0,419%) | 101 (1,826%) | 8 (0,154%) | 22 (0,578%) | |||
| Neizjašnjeni | 13 (0,341%) | – | – | – | |||
| Bosanci i Hercegovci | 6 (0,157%) | – | – | – | |||
| Bosanci | 5 (0,131%) | – | – | – | |||
| Muslimani | 4 (0,105%) | – | – | – | |||
| Jugosloveni | 2 (0,052%) | 239 (4,322%) | 486 (9,328%) | 43 (1,129%) | |||
| Crnogorci | 1 (0,026%) | – | 28 (0,537%) | 35 (0,919%) | |||
| Albanci | 1 (0,026%) | – | 5 (0,096%) | 5 (0,131%) | |||
| Turci | 1 (0,026%) | – | – | – | |||
| Makedonci | – | – | 2 (0,038%) | – | |||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
Znamenite ličnosti uredi
- Muhamed Mehmedbašić, revolucionar[5]
- Mustafa Golubić, revolucionar[5]
- Mahmud Alihodžić[5]
- Simeon Biberdžić, arhimandrit
- Mak Dizdar, pesnik
- Salko Repak, glumac
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Preliminarni rezultati Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013, Agencija za statistiku BiH, Sarajevo, 5. 11. 2013.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 23. 11. 2018. g. Pristupljeno 9. 5. 2016.
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 07. 04. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 22. 10. 2015.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 22. 10. 2015.
- ^ a b v Muhamed, Mustafa i Mahmud — tri Srbina iz Stoca („Politika“, 13. septembar 2014)
