Floridski moreuz
Floridski moreuz ili prolaz je moreuz koji se nalazi između poluostrva Florida, ostrva Kuba i Bahamskih ostrva. Povezuje Meksički zaliv i Atlantski okean. Dug je 480km, a širok prosečno 150km.[1] Kroz moreuz teče Golfska struja[2][3][4] koja se u početnom delu naziva Floridska struja. Važan je za povezivanje velikih luka na jugu Sjedinjenih Američkih Država (Nju Orleans, Hjuston) sa lukama na atlantskom primorju (Njujork).[5]
| Floridski prolaz Straits of Florida | |
|---|---|
 | |
| Geografski položaj | |
| Koordinate | 23° 34′ S; 80° 33′ Z / 23.56° S; 80.55° Z |
| Lokacija | Severna Amerika |
| Spaja | Meksički zaliv i Atlantski okean |
| Razdvaja | Floridu, Kubu i Bahame |
| Države |  Florida Kuba Bahami
|
| Fizičke karakteristike | |
| Dužina | 480 km |
| Širina | 150 km |
| Geografske karakteristike | |
 | |
Saobraćaj kroz moreuz, počevši od španskih flota, je uvek bio težak i značajan. Do devetnaestog veka, ovim regionom je plovilo mnoštvo piratskih brodova.[6]
Floridska struja uredi
Floridski moreuz je područje u kome se pruža Floridska struja koja se smatra početkom sistema Golfske struje.[7][8] Teče istočno od Meksičkog zaliva srednjom brzinom od 6.5km do 9.5km na sat.[9] Potiče iz Karipskog mora. Teče prema severu, duž istočne obale Floride i hrani Golfsku struju.[10]
Nosi oko 25.000.000m3 vode po sekundi.[11][12][13][14] Salinitet joj je nizak, a temperatura u proseku iznad 6.5°C.[15] Pojavu Floridske struje zabeležio je španski istraživač Ponce de Leon kada je 1513. godine prvi plovio kroz Floridski zaliv i otkrio Floridu. Najjača je u julu, a najslabija u oktobru.[16]
Prirodna bogatstva uredi
Nafta i gas uredi
Značajna nalazišta nafte i prirodnog gasa locirana su na prostoru Floridskog moreuza, posebno u blizini obalskog područja Kube, Bahamskih ostrva i Floride. U državnim vodama južno od Floride izbušeno je pet bušotina od 1947. do 1962. i tri u toku 1960. i 1961. godine. Pravo na eksploatisanje podeljeno je između Kube i Sjedinjenih Američkih Država sporazumom iz 1977. godine. [17]
Kuba uredi
Kuba poseduje 3 naftna polja 5km od svoje severne obale. Prema procenama Američkog geološkog instituta basen severno od Kube poseduje 870.000.000 m3 neotkrivene nafte i još veću količinu prirodnog gasa i to na prostoru u neposrednoj blizini obale. Španska naftna kompanija Repsol-YPF naišla je na nalazište nafte pri kopanju bušotina u Kubanskim vodama 2004. godine.[18]
Kuba potpisuje sporazum sa brazilskom naftnom kompanijom Petrobras omogućivši joj kopanje nafte i gasa u dubokim vodama oko severne obale Kube.[19] Pravo na eksploataciju nafte na ovim prostorima dobila je i ruska kompanija Zarubezhneft potpisivanjem sporazuma sa Rusijom 2009. godine.[20]
Bahami uredi
Godine 2009. došlo je do ujedinjenja kompanija sa Folklandskih ostrva i iz Norveške u procesu formiranja bušotina nafte u bahamskim vodama severno od Kube i jugoistočno od Floride.[21]
Glavni turistički centri uredi
Vode Floridskog moreuza zapljuskuju obale Kube, Bahama i Floride na kojima su smešteni veoma značajni turistički centri.
Floridski arhipelag sačinjava niz od 1700 ostrva koja se nastavljaju na južnu obalu Floride i predstavljaju najjužniji kontinentalni deo Sjedinjenih Američkih Država. Prostiru se duž Floridskog moreuza razdvajajući Atlantski okean na istoku od Meksičkog zaliva na zapadu. [22]
Majami je drugi najveći grad na Floridi smešten u njenom jugoistočnom delu. Zahvaljujući svom položaju na samoj obali koju zapljuskuju vode Floridskog moreuza, luka Majamija ima veliki saobraćajni značaj, a istovremeno je i centar noćnog provoda, šopinga, uživanja, raskošnih plaža i zabave. [23]
Havana je glavni grad Kube. Njen položaj na samom kontaktu obale i Floridskog moreuza je imao veliki značaj kroz istoriju. Bila je važna trgovačka luka i glavni grad španske kolonije Kube, te obiluje baroknom arhitekturom iz kolonijalne epohe. [24]
Andros predstavlja arhipelag manjih bahamskih ostrva, koji se politički smatra zasebnim ostrvom i veće je od ostalih 700 Bahamskih ostrva zajedno. Ovaj deo Floridskog moreuza koji zapljuskuje obale Androsa obiluje širokim spektrom biljnih i životinjskih vrsta, što Andros čini centrom ekoturizma na Bahamskim ostrvima. [25]
Veliki Bahami ili Velika Bahama četvrto je po veličini ostrvo na Bahamima. Posebno je prepoznatljivo po jednom od najdužih podvodnih pećinskih sistema na svetu, pristupačnom za ronioce. [26]
Reference uredi
- ^ „Floridki prolaz”. Proleksis enciklopedija. Pristupljeno 28. 03. 2016.
- ^ „What is the Gulf Stream?”.
- ^ „BBC - Weather Centre - Climate Change - Gulf Stream”.
- ^ „What is the Gulf Stream? | NOAA SciJinks – All About Weather”.
- ^ „Floridki prolaz”. Hrvatska enciklopedija. Pristupljeno 28. 03. 2016.
- ^ „Straits of Florida”. Encyclopedia. Pristupljeno 14. 04. 2016.
- ^ Wunsch, Carl (8. 11. 2002). „What Is the Thermohaline Circulation?”. Science. 298 (5596): 1179—1181. PMID 12424356. S2CID 129518576. doi:10.1126/science.1079329. (see also Rahmstorf.)
- ^ Elizabeth Rowe; Arthur J. Mariano; Edward H. Ryan. „The Antilles Current”. Cooperative Institute for Marine and Atmospheric Studies. Arhivirano iz originala 24. 08. 2018. g. Pristupljeno 2009-01-06.
- ^ „Straits of Florida”. Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 14. 04. 2016.
- ^ „Florida Keys national marine sanctuary”. Florida Keys. Pristupljeno 14. 04. 2016.
- ^ Schmitz, William J. (1968-12-01). „On the transport of the Florida current”. Deep Sea Research and Oceanographic Abstracts (na jeziku: engleski). 15 (6): 679—693. Bibcode:1968DSROA..15..679S. doi:10.1016/0011-7471(68)90081-8.
- ^ Leaman, Kevin D.; Molinari, Robert L.; Vertes, Peter S. (1987-05-01). „Structure and Variability of the Florida Current at 27°N: April 1982–July 1984”. Journal of Physical Oceanography. 17 (5): 565—583. Bibcode:1987JPO....17..565L. ISSN 0022-3670. doi:10.1175/1520-0485(1987)017<0565:SAVOTF>2.0.CO;2
.
- ^ Schott, Friedrich A.; Lee, Thomas N.; Zantopp, Rainer (1988-09-01). „Variability of Structure and Transport of the Florida Current in the Period Range of Days to Seasonal”. Journal of Physical Oceanography. 18 (9): 1209—1230. Bibcode:1988JPO....18.1209S. ISSN 0022-3670. doi:10.1175/1520-0485(1988)018<1209:VOSATO>2.0.CO;2 .
- ^ Worthington; Kawai (1972). „Comparisons between deep sections across the Kuroshio and the Florida Current and Gulf Stream”. Ur.: Stommel; Yoshida. Kuroshio, its Physical Aspects. Tokyo: University of Tokyo Press. str. 371—385.
- ^ „Florida Current”. Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 14. 04. 2016.
- ^ „The Florida Current”. Ocean currents. Pristupljeno 14. 04. 2016.
- ^ „Straits of Florida”. Monroe County FLGenWeb. Pristupljeno 16. 04. 2016.
- ^ „Cuban off-shore oil drilling put off until 2009”. Reuters. Pristupljeno 16. 04. 2016.
- ^ „How Cuba's Oil Find Could Change the US Embargo”. Time. Pristupljeno 16. 04. 2016.
- ^ „Russia to drill for oil off Cuba”. BBC News. Pristupljeno 16. 04. 2016.
- ^ „Straits of Florida - Oil and Gas - Offshore Bahamas”. Liqui search. Pristupljeno 16. 04. 2016.
- ^ „What are the Florida Keys?”. The Florida Keys-Key West. Pristupljeno 20. 04. 2016.
- ^ „17 top-rated tourist attractions in Miami”. Planetware. Pristupljeno 17. 04. 2016.
- ^ „14 top tourist attractions in Havana & easy day trips”. Planetware. Pristupljeno 17. 04. 2016.
- ^ „Ecotourism In The Bahamas”. The islands of the Bahamas. Pristupljeno 16. 04. 2016.
- ^ „Grand Bahama Island”. Pristupljeno 17. 04. 2016.
Literatura uredi
- Anderson, D. L. T., and R. A. Corry, 1985: Seasonal transport variations in the Florida Straits. J. Phys. Oceanogr., 15, 773–786
- Johns, W. E., and F. A. Schott, 1987: Meandering and transport variations of the Florida Current. J. Phys. Oceanogr., 17, 1128–1147.
- Schott, F. A., and R. Zantopp, 1985: Florida Current: Seasonal and interannual variability. Science, 227, 308–311.
- Hátún; Sandø, AB; Drange, H; Hansen, B; Valdimarsson, H; et al. (16. 9. 2005). „Influence of the Atlantic Subpolar Gyre on the Thermohaline Circulation”. Science. 309 (5742): 1841—1844. Bibcode:2005Sci...309.1841H. PMID 16166513. S2CID 38690976. doi:10.1126/science.1114777. Arhivirano iz originala 2007-08-06. g. Pristupljeno 2007-08-02.
- Isserman, Maurice (2002). „Ben Franklin and the Gulf Stream” (PDF). Study of place. TERC. Arhivirano iz originala (PDF) 21. 7. 2011. g. Pristupljeno 15. 7. 2010.
- Anon. „1785: Benjamin Franklin's 'Sundry Maritime Observations'”. Ocean Explorer: Readings for ocean explorers. NOAA Office of Ocean Exploration and Research. Arhivirano iz originala 18. 12. 2005. g. Pristupljeno 15. 7. 2010.
- Richardson, Philip L.; Adams, Nathan T. (proleće 2018). „Uncharted Waters: Nantucket Whalers and the Franklin-Folger Chart of the Gulf Stream”. Historic Nantucket. 68 (1): 17—24.
- Glossary of Meteorology (2009). „trade winds”. Glossary of Meteorology. American Meteorological Society. Arhivirano iz originala 2008-12-11. g. Pristupljeno 2008-09-08.
- Matthias Tomczak and J. Stuart Godfrey (2001). Regional Oceanography: an Introduction. Arhivirano 2009-09-14 na sajtu Wayback Machine Matthias Tomczak, pp. 42. ISBN 81-7035-306-8. Retrieved on 2009-05-06.
- Angela Colling (2001). Ocean Circulation. Butterworth-Heinemann. str. 96. ISBN 978-0-08-053794-8.
- Maurice L. Schwartz (2006). Encyclopedia of Coastal Science. Springer Science & Business Media. str. 1037. Bibcode:2006ecs..book.....S. ISBN 978-1-4020-3880-8.
- Joanna Gyory; Arthur J. Mariano; Edward H. Ryan. „The Gulf Stream”. Cooperative Institute for Marine and Atmospheric Studies. Arhivirano iz originala 28. 04. 2020. g. Pristupljeno 2009-01-06.
- Ryan Smith; Melicie Desflots; Sean White; Arthur J. Mariano; Edward H. Ryan. „The Antarctic CP Current”. Cooperative Institute for Marine and Atmospheric Studies. Arhivirano iz originala 14. 06. 2010. g. Pristupljeno 2009-01-06.
- Theuerkauf, Ethan J.; Rodriguez, Antonio B.; Fegley, Stephen R.; Luettich, Richard A. (2014). „Sea level anomalies exacerbate beach erosion”. Geophysical Research Letters. 41 (14): 5139—5147. Bibcode:2014GeoRL..41.5139T. S2CID 129869096. doi:10.1002/2014GL060544 .
- Fu, L. (1987). „Seasonal variability of the Gulf Stream from satellite altimetry”. Journal of Geophysical Research. 92 (C1).
- Zhai, X. (2008). „On the seasonal variability of eddy kinetic energy in the Gulf Stream region”. Geophysical Research Letters. 35 (24).
- Rossby, T. (2010). „On the variability of Gulf Stream transport from seasonal to decadal timescales.”. Journal of Marine Research. 68 (3-4): 503.
- Montgomery, R (1938). „Fluctuations in the monthly sea level on the eastern U.S. Coast as related to dynamics of the western North Atlantic Ocean”. Journal of Marine Research. 1: 32—37.
- Lee, T; Williams, E (1988). „Wind-forced transport fluctuations of the Florida Current”. Journal of Physical Oceanography. 18: 937—946. doi:10.1175/1520-0485(1988)018<0937:wftfot>2.0.co;2 .
- „The Florida Current is a strong oceanic current flowing northward along the eastern coast of Florida carrying warm tropical waters that eventually feed the Gulf Stream”. floridakeys.noaa.gov. NOAA. Pristupljeno 8. 11. 2022.
- Leaman, K; Johns, E; Rossby, T (1989). „The average distribution of volume transport and Potential Vorticity with temperature at three sections across the Gulf Stream”. Journal of Physical Oceanography. 19 (1): 36—51. Bibcode:1989JPO....19...36L. doi:10.1175/1520-0485(1989)019<0036:TADOVT>2.0.CO;2.
Spoljašnje veze uredi
- Repsol-YPF Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. april 2016)
- Petrobras
- Ronjenje u vodama Floridskog arhipelaga
- Ostrva Floridskog arhipelaga
- Majami
- Podvodne pećine na Bahamima Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. jul 2010)
- Turističke aktivnosti na Bahamima Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. april 2016)