Hadžipopovac
Hadžipopovac je beogradska mesna zajednica i naselje nastalo krajem 19. veka, a nalazi se u gradskoj opštini Palilula.
Hadžipopovac | |
|---|---|
 Panorama Hadžipopovca | |
| Administrativni podaci | |
| Grad |  Beograd |
| Opština | Palilula |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 3,863 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 48′ 38″ S; 20° 28′ 57″ I / 44.81056789819074° S; 20.482442378997806° I |
  Hadžipopovac Hadžipopovac na karti Grada Beograda | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 011 |
| Registarska oznaka | BG |
Naziv uredi
Hadžipopovac je dobio naziv po staroj beogradskoj porodici Hadži-Popović koja je tu imala veliki zemljišni posed, tačnije po Nikoli Hadži-Popoviću (1819 - 1902) koji je bio kasacioni sudija Velikog suda za vreme druge vladavine kneza Mihaila Obrenovića[1]. U ono vreme kada su u Srbiji visoka obrazovanja bila retka, kao sin bogatog oca Tase Tatarina, ličnog tatarina (poštara) knjaza Miloša, završio dva fakulteta: prava na Velikoj školi u Beogradu i Visoku školu političkih nauka u Parizu. Hadžipopovac je bilo njegovo poljsko dobro, odnosno njive, dok je porodica Hadži-Popović živela u delu Kopitareve Gradine, nekadašnje Mitropolitove Bašte. Njihov plac bio je ograđen današnjim ulicama: Jelene Ćetković, Džordža Vašingtona i Hilandarske.
Samo poreklo prezimena, a time i naziv ovog dela grada potiče od Nikolinog dede, koji je bio niški pop, pa je po tome Popović, a kako je bio i na hadžiluku dodato je ispred prezimena Hadži.
Položaj uredi
Nalazi se u blizini Novog groblja i oivičen je ulicama: Zdravka Čelara, Čarlija Čaplina, Mije Kovačevića, Ruzveltovom i Cvijićevom. U okviru Hadžipopovca nalazi se Osnovna Škola "Oslobodioci Beograda", groblje oslobodilaca Beograda i Jevrejsko groblje.
Istorija uredi
Po "pričanju starih Palilulaca" početkom 1920-tih, ovaj kompleks zemljišta, prostranih njiva i poljana, pripadao je Karađorđu, koji je na istočnom kraju podigao i konak; imanje je zatim prešlo u imovinu Obrenovića, pa nakon još nekoliko vlasnika, na kraju ga je kupio Nikola Hadži-Popović, okružni načelnik u penziji.[2]
Godine 1867. zabeleženo je zemljište od 46 dana oranja, kao i 44,152 dana oranja ostalog zemljišta u posedu Nikole Hadži-Popovića. Ove parcele su nesumnjivo sačinjavale jezgro kasnijeg Hadžipopovca. Posed Nikole Hadži-Popovića je, inače, bio najveći od svih zemljišnih poseda beogradskih građana 1867. godine. Nikola je tada posedovao i 7 konja i 2 vola.[3]
Naselje nastaje 1877, u početku dolaze ljudi iz nižih staleža. Oko 1880. ovde je sedam kuća, većinom Banaćana, pa je naselje nazivano Banatsko selo.[2]
Nikola je krajem 19. veka placeve isparcelisao i prodavao, te je tada počelo njihovo uređenje i naseljavanje. Iako je naselje bilo sasvim odvojeno od varoši, tj. centra grada, Bulbulderskim potokom (današnja Cvijićeva ulica), imalo je kompaktnu formu, regulisene ulice, formirane blokove i jasnu parcelaciju.[4]
Kao kontrast današnjem Hadžipopovcu koji je pretrpan novim zgradama zanimljiv je tekst iz 1886. gde opština Nikoli ne dozvoljava da od njiva izgradi placeve i kuće u blizini Novog groblja, jer se po zakonu ne mogu podizati kuće na kilometar od groblja, već samo može posed ostavi u nasledstvo.[5]
Ovaj spor je ubrzo završen, a prve ulice ponele su naziv 1896. godine i to: Vidina (današnja Ljube Didića), Primorska i Bistrička.[6] Imanja u ovim ulicama procenjena su od odbora varoši Beograda 1899. na pedeset pari po kvadratnom metru, dok su radi poređenja, imanja kod Terazija procenjena na 25 dinara.[7] Za Vidinu ulicu se govorilo da je nazvana po jednoj vrlo lepoj devojci koja je živela u kraju.[2]
Nikola Hadži-Popović oženio se mlađom sestrom Anastasa Jovanovića (prvog srpskog fotografa i dvoroupravitelja kneza Mihaila) Katarinom (1828—1894) u Beču 1851. godine i kum im je bio knez Mihailo Obrenović. Anastas je u svojoj Autobiografiji zapisao:
Sestru sam u Beču udao 1851. god. za Nikolu Hadži-Popovića, činovnika srbskog a venčala se u ruskoj kapeli i meni za ljubav je knjaz Mihailo kumovao, a stari svat beše Steva, sin vladike novosadskog, a dever Dimitrije Cehani, ondašnji (bečki) vrlo ugledni trgovac, Grg i moj dobar prijatelj. Uzdarje sam dao sestri onu moju kuću u Beogradu i još k tomu 200 dukata, a docnije još 200, a majku [Mariju (1795-1879)] sam do njene smrti 1879, tj. 47 godina izdržavao.[8]
Nikola i Katarina imali su decu: Miloša (1855-1915), Ljubicu udatu za Miloša Miloševića i Milicu (1860-1943) udatu za Vasu Dimića (1854-1940), profesora matematike i direktora Prve beogradske gimnazije, jednog od osnivača Radikalne stranke. Jedan od potomaka Hadži-Popovića je i Branislav Hrnjiček, fudbaler i učesnik fudbalskog svetskog prvenstva 1930. u Urugvaju, Montevideo.[9] Imanja su i početkom 20. veka deo po deo prodavana, pa tako 1917. u oglasima u Beogradskim novinama piše:
Izdaje se vinograd sa stanom i tri prazna placa za zasejavanje na Hadži-Popovcu. Upitati: Hilendarska 21.
Tada su počela veća naseljavanja Hadžipopovca. Novopodignuta škola je osvećena u januaru 1923.[2], sledećeg meseca je otvorena i poštansko-telegrafska stanica. H. je u to vreme opisivan kao "prilično zabačen deo Beograda, koji živi jednim zasebnim životom".[10] Tada je ovde postojala Prva stolarska zadruga "Jugoslavija", jedna manja fabrika nameštaja i stolarije.[11]
Galerija uredi
Reference uredi
- ^ Kalendar sa šematizmom Knjaževstva Srbije, 1862-1864, 1865
- ^ a b v g "Politika", 22. jan. 1923, str. 4
- ^ Beleške o beogradskom Hadžipopovcu i porodici Hadžipopović – Porodično poreklo
- ^ Vuksanović-Macura, Zlata (2012). Život na ivici: stanovanje sirotinje u Beogradu 1919 - 1941. Beograd: Onion art. str. 209.
- ^ Beogradske opštinske novine, 1.3.1887, strana 2.
- ^ Beogradske opštinske novine, 21. 1. 1896. strana 1. i 2.
- ^ Beogradske opštinske novine, 28.11.1899. strana 5. i 6.
- ^ Nikić, Ljubomir (1956). Autobiografija Anastasa Jovanovića. Beograd: Godišnjak Muzeja grada Beograda, III.
- ^ Dimić, David. „Porodica Hadži-Popović”. Arhivirano iz originala 01. 10. 2020. g.
- ^ "Politika", 24. feb. 1923, str. 5 (pošta) i str. 4 ("Ljubavna tragedija")
- ^ "Ilustrovani list", br. 9; 1 - 8. mart 1923, str. 15