Hokon Moćni
Hokon Moćni ili Hokon Sigurdson (oko 937, Lada - 995, Melhus) je bio norveški vladar (970—995).
| Hokon Moćni | |
|---|---|
 Hokon Moćni, slika Kristijana Kroga | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Hokon Moćni |
| Datum rođenja | oko 937. |
| Mesto rođenja | Lada, |
| Datum smrti | 995. |
| Mesto smrti | Melhus, |
| Porodica | |
| Supružnik | Tora Skagesdatter |
| Potomstvo | Eric Haakonsson, Sweyn Haakonsson, Aud Haakonsdottir of Lade, Bergljot Håkonsdatter |
| Roditelji | Sigurd Haakonsson |
| Dinastija | Earls of Lade |
| Jarl Norveške | |
| Period | 970. - 995. |
| Prethodnik | Harald II Siva Koža |
| Naslednik | Ulav I Trigvason |
Pre dolaska na vlast uredi
Godine 961. oca su mu kao pristalicu bivšeg norveškog kralja Hokona I Dobrog ubile pristalice novog kralja Haralda II Sive Kože. Hokon Moćni je sa ostatkom porodice izbegao u Dansku, na dvor kralja Haralda Plavozubog. Nakon ubistva Haralda Sive Kože, 970. godine, Hokon je pobedio njegove pristalice i zavladao Norveškom kao danski vazal sa tutulom jarla. Harald Plavozubi je tada dobio južni deo Norveške [1]. Kasnije kada je Harald Plavozubi izgubio rat s Svetim rimskim carstvom, Hokon je to iskoristio da se proglasi nezavisnim monarhom.
Vladavina uredi
Društveno uređenje uredi
Norveška je tada u svom društvenom razvitku zaostajala iza drugih delova Skandinavije, i zato se u njoj sačuvalo daleko više starinskih ustanova i običaja koji omogućuju da se rekonstruiše onaj poredak koji je u ranije vreme postojao i u drugim delovima Skandinavije [2].
Norveška je bila slabo politički organizovana, gde su postojali mesni narodni sudovi stotine [3]. Norvežani su se delili na mnoštvo sitnih plemena — filka (norv. fylke, nem. volk), rasutih po zalivima koji duboko zalaze u poluostrvo (takozvanim fjordovima) i međusobno odvojenim visokim planinama. Na čelu svakog od njih stajao je poseban plemenski vođa, takozvani jarl.
Više filka ujedinjavalo se u krupnije plemenske saveze, sa zajedničkim [2] oblasnim [3] narodnim skupštinama (norv. thing) [2] [3], na koje se sakupljalo čitavo slobodno stanovništvo. Postojala su i veća starešina. Na čelu pojedinih plemenskih udruženja pojavljuju se i kraljevi.
Svaki filk delio se na satnije (norv. herad), sa satnikom na čelu (norv. hersir). Osnovicu društva činili su slobodni seljaci, koji su se zvali bondi (bonde). Oni su se sastajali na narodne skupštine — tinge — i rešavali na njima svoja lokalna pitanja.
U Norveškoj se u to vreme sve više formiraju četiri velike oblasti, svaka sa svojim samostalnim tingom, svojim posebnim zakonom i posebnim mesnim običajima. U njima se pojavljuju kraljevi, koji se biraju na tinzima. Ako kralj ne zadovoljava zahteve stanovništva, nezadovoljnici razašilju po čitavoj zemlji strelu, koja predstavlja znak da kralja treba svrgnuti s prestola i ubiti. Prema tome, u to doba počinje već da se raspada rodovsko društvo, da se obrazuju klase i formira država; pritom pored slobodnih seljaka — bonda i predstavnika rodovske aristokratije — jarla, postoje još i robovi. Oko jarla počinju da se okupljaju družine.
Privreda uredi
Stanovništvo se bavi uglavnom lovom i ribolovom, jer geografski uslovi za bavljenje zemljoradnjom u većim razmerama nisu u Skandinaviji povoljni [2]. Zbog osobite važnosti ribolova znatan razvitak dostiže moreplovstvo, a u vezi s tim i gusarstvo i trgovina [4]. Trgovalo se sušenom ribom, krznima i drugim lokalnim proizvodima .
Pohodi Vikinga uredi
S raspadanjem rodovskih odnosa i obrazovanjem krupnijih kraljevina pojedini predstavnici aristokratije, koji nisu želeli da se pokoravaju kraljevoj vlasti, sakupljaju svoje družine i organizuju prekomorske pohode, u koje uvlače i višak stanovništva.
Usled raspadanja rodovskog poretka, klasne diferencijacije i prenaseljenosti, uzimaju maha pomorstvo i gusarstvo. Za period njegove vladavine karakteristični su pohodi pojedinih vođa, takozvanih pomorskih kraljeva — vikinga (od reči „vik” — zaliv, draga). Ti su odredi pomorskih kraljeva na svojim brodovima, takozvanim „morskim vucima” ili „morskim konjima”, u koje je moglo da stane 60—70 vojnika, preduzimali ponekad vrlo daleke prepade. Tako se kod Norvežana gusar, vojnik i trgovac ujedinjuju u jedno lice.
Norveške kolonije uredi
Naselja Norvežana u Irskoj tada su počela u velikoj meri opadati, a njihovo stanovništvo je u znatnom stepenu keltizovano. Na Islandu su se pak dugo vremena sačuvali starinski običaji, stariji društveni odnosi i način života nego u samoj Skandinaviji, kao i staroskandinavska kultura. Na Islandu su zapisane staroskandinavske pesme i sage, koje su čuvali i predavali mnogobrojni pevači ili pripovedači, takozvani skaldi. Poznato nam je najkrupnije delo te vrste — „Eda”, u prozi i stihu, koje u sebi sadrži mnoštvo starinskih legendi.
Geografska otkrića Norvežana nisu se završila sa otkrićem i naseljavanjem Islanda. Oni su za vreme Hokona Moćnog otkrili Grenland. U legendama o toj zemlji kazuje se da je bila nastanjena patuljcima (Eskimima). Tamo su krenuli kolonizatori sa Islanda.
Norvežani su preduzimali i pojedine puteve na istok i sever. Oni su širili svoja osvajanja na sever Norveške, pokoravajući finska plemena i namećući im danak [5].
Pad s vlasti i smrt uredi
Godine 995. u Norveškoj se iskrcava daleki rođak Haralda Sive Kože, Ulav I Trigvason, Hokon gubi pristalice i na kraju je bio ubijen. Hokonovi sinovi Ejrik i Svejn su pobegli u Švedsku kod kralja Olafa Šetkonunga
Porodično stablo uredi
| 2. Sigurd Haakonsson | ||||||||||||||||
| 1. Hokon Moćni | ||||||||||||||||
| 3. | ||||||||||||||||
Reference uredi
- ^ Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 106.
- ^ a b v g Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 103.
- ^ a b v Pejnter 1997, str. 218.
- ^ Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 103–104.
- ^ Udaljcov, Kosminski & Vajnštajn 1950, str. 104.
Literatura uredi
- Udaljcov, A. D.; Kosminski, J. A.; Vajnštajn, O. L. (1950). Istorija srednjeg veka. Beograd.
- Pejnter, Sidni (1997). Istorija srednjeg veka (284-1500). Beograd: Clio.
