Hronologija FNRJ i KPJ januar 1948.

Hronološki pregled važnijih događaja vezanih za društveno-politička dešavanja u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji (FNRJ) i delovanje Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), kao i opšta politička, društvena, sportska i kulturna dešavanja koja su se dogodila u toku januara meseca 1948. godine.

← decembar '47.									Hronologija FNRJ i KPJ tokom 1948. godine															februar →
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30	31

1. januar uredi

U Železniku, kod Beograda svečano puštena u rad fabrika teških alatnih mašina „Ivo Lola Ribar“, koju je izgradila omladina. Svečanom otvaranju prisustvovao je predsednik Vlade FNRJ Josip Broz Tito.^[1]^[2]

2. januar uredi

Vlada FNRJ predala je Sjedinjenim Američkim Državama notu o pitanju jugoslovenskog zlata, koje je bilo deponovano u SAD.^[1]

3. januar uredi

Vlada FNRJ podnela Sekreterijatu Organizacije Ujedinjenih nacija predlog da na dnevni red narednog zasedanja Ekonomskog i socijalnog saveta stavi pitanje štete koju FNR Jugoslaviji pričinjavaju Sjedinjene Američke Države zadržavanjem njenog zlata.^[1]
U Beogradu predsednik Vlade FNRJ Josip Broz Tito, u prisustvu pomoćnika ministra spoljnih poslova Aleša Beblera, primio američkog ambasadora u FNRJ Kevendiša Kenona, sa kojim je vodio razgovore o opštim, a naročito privrednim odnosima između FNRJ i SAD.^[2]

početak januara uredi

U Beogradu predsednik Vlade FNRJ Josip Broz Tito primio sovjetskog ambasadora u FNRJ Anatolija Mihailoviča Lavrentijeva, koji mu je uručio telegram Josifa Staljina, generalnog sekretara CK SKP(b) u kome je zahtevano — „da neko iz Politbiroa, po mogućstvu Milovan Đilas dođe u Moskvu da bi se raspravila neka tekuća pitanja“.

5. januar uredi

U Beogradu predsednik Vlade FNRJ Josip Broz Tito, u prisustvu pomoćnika ministra spoljnih poslova Aleša Beblera, primio rumunskog ambasadora T. Rudeka, sa kojim je razgovarao o promenama u Narodnoj Republici Rumuniji (30. decembra 1947. je ukinuta monarhija i proglašena republika).^[2]

8. januar uredi

U Beogradu održana sednica Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ na kojoj su ratifikovani Ugovori o prijateljstvu sa Bugarskom (potpisan 26. novembra u Varni), Mađarskom (potpisan 8. decembra u Budimpešti) i Rumunijom (potpisan 19. decembra u Bukureštu). Na istoj sednici Prezidijum je usvojio predlog predsednika Vlade Josipa Broza Tita o organizaciji i rekonstrukciji Vlade.^[1]
Iz Beograda za Moskvu, vozom preko Rumunije, gde se delegacija zadržala jedan dan u poseti, otputovao član Politbiroa CK KPJ Milovan Đilas, kao i delegacija Jugoslovenske armije (JA), koju je predvodili generali Koča Popović i Svetozar Vukmanović Tempo. Tokom boravka u Sovjetskom Savezom, Đilas i delegacija JA su vodili razgovore sa Staljinom, Molotovom, Ždanovom, Bulganjinom i maršalom Vasiljevskim o tekućim pitanjima — smeštaj Informbiroa u Beogradu, sovjetska vojna pomoć Jugoslaviji i jugoslovensko-albanski odnosi. U toku januara, delegaciji se pridružio Bogdan Crnobrnja, kao predstavnik jugoslovenske spoljne trgovine, koji je zajedno sa Đilasom vodio razgovore sa Anastasom Mikojanom o trgovinskoj razmeni između FNRJ i SSSR. Jugoslovenskoj delegaciji su se 8. februara pridružili Edvard Kardelj i Vladimir Bakarić.^[3]

10. januar uredi

U Beogradu na inicijativu Centralnog odbora Jedinstvenih sindikata Jugoslavije (JSJ) formiran Odbor za pomoć grčkom narodu. U Odbor su izabrani predstavnik Jedinstvenih sindikata, Anitfašističkog fronta žena i ugledni javni i kulturni radnici.^[1]
U Zagrebu od 10. do 11. januara održano prvo savetovanje tri akademije nauka i umetnosti FNRJ — Srpske akademije nauka (SAN), Slovenačke akademije znanosti i umetnosti (SAZU) i Jugoslavenske akademija znanosti i umjetnosti (JAZU). Na savetovanju su utvrđene smernice za budući zajednički rad i doneta Rezolucija u kojoj je precizirana društvena, naučna i ideološka uloga akademija.^[1]

13. januar uredi

U selu Dmbeni, kod Kostura u Egejskoj Makedoniji održan Prvi kongres Narodnooslobodilačkog fronta Makedonaca iz Egejske Makedonije, kome je prisustvovalo 500 delegata. Tokom Kongresa podneta su dva referata — Organizacioni i politički referat o dotadašnjoj delatnosti i zadacima organizacije, podneo je politički sekretar Mihailo Keramikčijev i O delatnosti Antifašističkog fronta žena Vera Nikolova, dok je Paskal Mitrevski dao obrazloženje Programa i Statuta Naroodnooslobodilačkog fronta. Kongres je usvojio Program i Statut Narodnog fronta i doneo Rezoluciju pod nazivom Makedonski narod će dati sve svoje snage u borbi za nezavisnost, demokratiju i ravnopravnost. Na kraju rada Kongresa izabran je Glavni odbor od 35 članova i 15 zamenika. Narodnooslobodilački front Makedonaca imao je veliki uticaj na Makedonce u Egejskoj Makedoniji i njihovo učešće u Grčkom građanskom ratu, gde se u redovima Demokratske armije Grčke borilo oko 20.000 Makedonaca.^[1]

sredina januara uredi

U Beogradu održano zasedanje Informacionog biroa komunističkih partija (Informbiro), na kome su učestvovali predstavnici devet komunističkih partija — Ivan Gošnjak i Boris Ziherl ispred KP Jugoslavije, Vladimir Pop-Tomov u ispred Bugarske KP, Josif Kišinevski i Leonte Rautu u ispred KP Rumunije, Marton Horvat i Ferenc Biro ispred Mađarske radničke narodne partije, Zenon Kliško i Jan Finkelštajn ispred Poljske ujedinjene radničke partije, Pavel Judin i V. Grigorija ispred Svesavezne komunističke paerije (boljševika), O. Leker i P. Hentges ispred ispred KP Francuske, Bedržih Geminder i B. Voda-Peksa ispred KP Čehoslovačke, D. Rosi i Đankarlo Pajeta ispred KP Italije. Tokom zasedanja razmatrano je pitanje stvaranja stalnog kolegijuma urednika organa Informbiroa — lista Za čvrst mir, za narodnu demokratiju i predloženo da svaka partija predloži po jednog predstavnika u kolegijum.^[1]

19. januar uredi

Osnovan Savez seljačkih radnih zadruga Narodne Republike Hrvatske. Osnivačkoj skupštini prisustvovalo je 159 delegata seljačkih radnih zadruga, kao i 30 predstavnika 30 zadruga koje su se osnivale. Osnovni zadaci stavljeni pred članove Saveza seljačkih zadruga bili su unapređenje poljoprivrede, razvitak lokalne privrede i podizanje materijalnog i kulturnog života seljaka-zadrugara.^[4]
U Skoplju, od 19. do 25. januara, pred Okružnim sudom održano suđenje protiv 17 pripadnika špijunsko-terorističke organizacije „Judžel“, koji su uz finansijsku pomoć iz inostranstva pokušali da destabilizuju Narodnu Republiku Makedoniju. Svih 17 optuženih su tokom okupacije bili saradnici okupatora, a vođe organizacije — Isak Šuaip, Alija Ali, Jakub Nazmi i Adem Adem osuđeni su na smrtnu kaznu, a ostali optuženi na vremenske kazne.^[4]

23. januar uredi

U Zagrebu umro Dragutin Vrđuka (1895—1948), fudbaler i prvi golman fudbalske reprezentacije Jugoslavije.

25. januar uredi

U Beogradu, od 25. do 27. januara, održan Drugi kongres Antifašističkog fronta žena Jugoslavije (AFŽ), kome su pored delegata prisustvovali maršal Tito i delegati inostranih ženskih organizacija. Na Kongresu su razmatrani Referat o zadacima antifašistkinja Jugoslavije i Referat o rezultatima rada AFŽ i nekim organizacionim problemima. Kongres je usvojio Statut AFŽ i doneo tri Rezolucije, u kojima se pozivaju žene u borbu za mir i protiv ratnih huškača, da uzmu aktivno učešće u privrednom životu zemlje i u vaspitanju dece. Na kraju Kongresa izabran je Centralni odbor, sa 174 člana i Izvršni odbor, sa 41 članom. Na prvom sastanku Izvršnog odbora, održanom 31. januara 1948. godine za predsednika Centralnog odbora AFŽ izabrana je Vida Tomšič.^[3]^[4]^[2]

28. januar uredi

U Zagrebu, od 28. do 30. januara, održano Prvo savetovanje novinara slovenskih zemalja, koje je otvorio predsednik Opšteslovenskog komiteta Božidar Maslarić.^[4]

Reference uredi

^ ^a ^b ^v ^g ^d ^đ ^e ^ž Hronologija 3 1980, str. 56.
^ ^a ^b ^v ^g Hronologija Tito 1978, str. 119.
^ ^a ^b Istorija Srbije 2004.
^ ^a ^b ^v ^g Hronologija 3 1980, str. 57.

Literatura uredi

Pregled istorije Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Institut za izučavanje radničkog pokreta. 1963. COBISS.SR 54157575
Hronologija revolucionarne delatnosti Josipa Broza Tita. Beograd: Export-press. 1978. COBISS.SR 50094343
Hronologija radničkog pokreta i SKJ 1919—1979. tom III 1945—1979. Beograd: Narodna knjiga; Institut za savremenu istoriju. 1980. COBISS.SR 1539739598
Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167
Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48703239
Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Beograd: Izdavački centar „Komunist”; Narodna knjiga; Rad. 1985. COBISS.SR 68649479
Moderna srpska država 1804—2004 — hronologija. Beograd: Istorijski arhiv Beograda. 2004. COBISS.SR 119075084

[FOOTNOTEHronologija_3198056-1] v ^g ^d ^đ ^e ^ž Hronologija 3 1980, str. 56.

[FOOTNOTEHronologija_Tito1978119-2] v ^g Hronologija Tito 1978, str. 119.

[FOOTNOTEИсторија_Србије2004-3] Istorija Srbije 2004.

[FOOTNOTEHronologija_3198057-4] v ^g Hronologija 3 1980, str. 57.

[1]

[2]

[3]

[4]