Crkva Svetih Srđa i Vaha
Crkva Svetih Srđa i Vaha (grč. Ἐκκλησία τῶν Ἁγίων Σεργίου καὶ Βάκχου ἐν τοῖς Ὁρμίσδου) odnosno Mala Aja Sofija (tur. Küçuk Ayasofya Camii) nekadašnja je vizantijska crkva (od početka XVI veka se koristi kao džamija) koja predstavlja jedan od najznačajnijih primeraka ranovizantijske arhitekture u Carigradu[1]. Podigli su je Justinijan I (527—565) i Teodora, najverovatnije između 530. i 533. godine, za potrebe Monofizita koji su živeli u Hormidasovom dvorcu zahvaljujući caričinoj naklonosti koju su uživali. Crkva ima pravougaonu osnovu sa kasnije (takođe u VI veku) dodatim narteksom i visokom osmostranom kupolom koja ima 8 prozora i 16 rebara. U njenoj unutrašnjosti se izdvajaju noseći stubovi sa ukrasnom plastikom, kao i galerija odnosno drugi sprat. Crkvu je obnovio Vasilije I (867—886), najverovatnije nakon zemljotresa 869. godine[1], a tokom otomanskog perioda dozidani su joj minaret i otvoreni trem. Kada je podignuta, delila je narteks i zid, najverovatnije severni[1], sa dvorskom crkvom svetih apostola Petra i Pavla, koju je takođe podigao Justinijan I. Ona je po izgledu verovatno podsećala na crkvu u Studijskom manastiru, a nestala je vrlo brzo nakon VI veka. Crkva Srđa i Vaha je, sa druge strane, postala manastirsko središte, a o njenom značaju govori i spis „O ceremonijama“, vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita (913—959), nastao sredinom X veka, u kome se pominje da je crkva bila povezana sa Velikim dvorom posebnim hodnikom, kojime su car i njegova pratnja stizali direktno na njenu galeriju. Crkva je bila smeštena u blizini morskog bedema na Mramornom moru, nedaleko od hipodromskog Sfendona.
| Crkva Svetih Srđa i Vaha | |
|---|---|
 Nekadašnja crkva svetih Srđa i Vaha | |
  Crkva Svetih Srđa i Vaha Lokacija na mapi Turske | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Istanbul, Turska |
| Koordinate | 41° 00′ 10″ S; 28° 58′ 19″ I / 41.002778° S; 28.971944° I |
| Religija | sunizam |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitekt(i) | Isidor Miletski, Antemije Tralski |
| Tip arhitekture | crkva |
| Stil arhitekture | ranovizantijska arhitektura |
| Početak izgradnje | 527. |
| Završetak izgradnje | 536. |
| Specifikacije | |
| Broj minareta | 1 |
| Materijali | cigla, granit, mermer |
Nakon sloma velikog slovenskog ustanka, porazom kod Pauna krajem 1072. godine, njegov vođa Konstantin Bodin (1081—1101) je kao zarobljenik poslan najpre u Carigrad, a potom u Antiohiju. Tokom boravka u vizantijskoj prestonici, bio je zatvoren u crkvi svetih Srđa i Vaha[2].
Početkom XXI veka, izvedeni su radovi na obnovi same građevine koji su okončani krajem 2006. godine. Tokom njih otkriveni su ostaci originalnog mermernog poda, kao i delovi konstrukcije, koji su zaštićeni providnim pločama i danas su dostupni javnosti. Tokom radova na njenoj sanaciji, uređen je i prostor neposredno oko nje, koji je pretvoren u omanji park. Sama građevina se danas koristi kao džamija, ali je otvorena za posetioce u doba kada je muslimanski vernici ne koriste za molitve. Nalazi se na kraju istoimene ulice, a neposredno uz nju prolazi železnička pruga.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v „Walking Thru Byzantium. Great Palace Region“ (2nd edition), İstanbul . 2007. ISBN 978-9944-0994-0-0.. (jezik: engleski) [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. januar 2009), Pristupljeno 30. 4. 2013.
- ^ Vizantološki institut SANU, „Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije (III том)“ (фототипско издање оригинала из 1966), Београд . 2007. ISBN 978-86-83883-09-7.
Literatura uredi
- „Walking Thru Byzantium. Great Palace Region“ (2nd edition), İstanbul . 2007. ISBN 978-9944-0994-0-0.. (jezik: engleski) [2] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. januar 2009)
Spoljašnje veze uredi
- 3D rekonstrukcija crkve (www.byzantium1200.com) (jezik: engleski)