Jovan III Duka Vatac
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. (detaljnije o uklanjanju ovog šablona obaveštenja) |
Jovan III Duka Vatac (grč. Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης; rođen oko 1192. u Dimotici, umro je 3. novembra 1254. godine u Nimfeju) je bio nikejski car (1222—1254) iz dinastije Laskarisa, suprug Irine Laskaris, ćerke Teodora I (1204—1222) i jedan od najvećih vizantijskih vladara. On je kao sposoban vojskovođa (iako je patio od epilepsije) preuzeo vlast 1222. godine i nasledio svog tasta na prestolu koji je uspeo da odbrani u borbama sa Teodorovom braćom koja su mu osporila pravo na to. Zahvaljujući sporazumu sa Seldžucima i dobrim odnosima sa antipapski nastrojenim Fridrihom II (1212—1250), on se okrenuo obnovi vlasti na Balkanskom poluostrvu. Bez borbe je zauzeo Solun 1246. godine i ovladao Trakijom, Makedonijom delovima današnje Albanije oko Kroje, uspeo je da sebi potčini Epirsku despotovinu 1252. godine, a uz pomoć mornarice je ovladao značajnim egejskim ostrvima (Lezbos, Hios, Samos, Ikarija i Rodos). On je tokom svoje trodecenijske vladavine uspeo da Nikejsko carstvo od skromne provincijske države uzdigne na rang najjače regionalne sile. Iako nije uspeo da zauzme Carigrad 1235. godine u saradnji sa Bugarima, smatra se da je direktno njegova vladavina dovela do konačnog oslobođenja Carigrada i obnove Vizantije 1261. godine. Na unutrašnjem planu je mnogo učinio na polju pravosuđa, ali i podizanja bolnica i pomaganja sirotinji zajedno sa svojom suprugom Irinom, zbog čega je nakon smrti kanonizovan kao sveti car Jovan Milostivi.
| Jovan III Duka Vatac | |
|---|---|
 Hiperion sa likom Jovana III | |
| Datum rođenja | 1192. |
| Mesto rođenja | Dimotika Vizantijsko carstvo |
| Datum smrti | 3. novembar 1254. |
| Mesto smrti | Nimfej Nikejsko carstvo |
| Dinastija | Duka |
| Otac | Basil Vatatzes |
| Supružnik | Irina Laskaris, Anna of Hohenstaufen |
| Potomstvo | Teodor II Laskaris |
| Prethodnik | Teodor I Laskaris |
| Naslednik | Teodor II Laskaris |
Porodica i porekloUredi
Pretpostavlja se da je Jovan bio sin vojskovođe Vasilija Vataca i neke rođake careva Isaka II (prva vlada 1185—1195, druga vlada 1203—1204) i Aleksija III (1195—1203). On se 1212. godine oženio Irinom Laskaris, ćerkom nikejskog cara Teodora Laskarisa koji ga je odredio za svog naslednika. Sa njom je imao jednog sina Teodora (II) koji ga je nasledio. Posle Irinine smrti 1239. godine se oženio po drugi put Konstancom, vanbračnom ćerkom Fridriha II sa kojom nije imao dece.
Porodično stabloUredi
| 2. Basil Vatatzes | ||||||||||||||||
| 1. Jovan III Duka Vatac | ||||||||||||||||
Poštovanje kao svetiteljaUredi
U predelima Smirne, Nimfeje i Magnezije očuvalo se poštovanje Jovana Vaca kao svetitelja Božjega. Ipak, on nije bio zvanično kanonizovan, jer su se Paleolozi starali da se ne pominju uspesi Laskarisa. Bez obzira na sve, u Maloj Aziji, osobito u Efesu, Jovana Milostivog su proslavljali sve do početka XX veka, dok je tamo opstajalo grčko stanovništvo. U XIV veku je episkop Grigorije Pelagonijski napisao Žitije Svetog Jovana Milostivog, a u XVIII veku Nikodim Svetogorac je na molbu efeskog mitropolita napisao crkvenu službu svetome caru Jovanu Milostivom, koja se do današnjeg dana služi 4. novembra.[1][2]
LiteraturaUredi
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Carr, John (2015). Fighting Emperors of Byzantium. Pen and Sword. ISBN 978-1-4738-5626-4.
Spoljašnje vezeUredi
| Jovan III Duka Vatac na Vikimedijinoj ostavi. |
- „John III of Byzantium“ (www.1911encyclopedia.org) (jezik: engleski)