Википедија

Arhimandrit Nićifor (Dučić)

српски историчар, добровољачки командант, калуђер и архимандрит Српске православне цркв

Nićifor Dučić (Lug, Trebinje, 21. novembar 1832 — Beograd, 21. februar/5. mart 1900) bio je srpski istoričar, dobrovoljački komandant, akademik, kaluđer i arhimandrit Srpske pravoslavne crkve i akademik. Bio je dobrotvor i redovan član Srpske kraljevske akademije, te predsednik Srpskog učenog društva.[1]

Nićifor Dučić
Lični podaci
Datum rođenja(1832-11-21)21. novembar 1832.
Mesto rođenjaLug, Osmansko carstvo
Datum smrti5. mart 1900.(1900-03-05) (67 god.)
Mesto smrtiBeograd, Kraljevina Srbija

Biografija uredi

Rođen je 1832. godine u Lugu na Trebišnjici pored Trebinja. Otac mu se zvao Jevto a majka Soka (ili Sara[2]).

Prvo obrazovanje je stekao u manastiru Duži, kod svog strica arhimandrita Jevstatija Dučića. Zakaluđerio se sa sedamnaest godina 1849. u manastiru Duži. Sarajevski mitropolit Georgije Nikolajević ga preporučuje u Beograd, gdje pohađa Seminariju i predavanja Đure Daničića iz slovenske filologije u Velikoj školi.

Nakon Beograda se vraća u manastir Duži gdje 1857. godine sa Serafimom Perovićem otvara manastirsku školu, a 1858. godine duhovnu školu za sveštenike u manastiru Žitomislić, gdje je bio upravitelj. Godine 1861. u dogovoru sa Lukom Vukalovićem komanduje jednim od srpskih ustaničkih odreda u Istočnoj Hercegovini.

Godinu dana kasnije kada je Knjaževina Crna Gora objavila rat Turskoj, učestvuje u borbama protiv Turaka zajedno sa vojvodom Petrom S. Vukotićem po Staroj Hercegovini. Ovaj srpski ustanak je ugušen na Petrovdan 1862. godine, a Nićifor Dučić se uz dozvolu knjaza Nikole Petrovića premješta na Cetinje gdje je proglašen za arhimandrita 1863. godine.[3]

 
Serdar Škrnjo (Filip) Kusovac, vojvoda Đuro Matanović, vojvoda Miljan Vuković, arhimandrit Nićifor Dučić, vojvoda Krco Petrović, vojvoda Marko Martinović, vojvoda Ilija Plamenac.

U kneževini Crnoj Gori je otvorio 10 škola i Bogosloviju na Cetinju 1864. godine.

Sa knezom Mihajlom Obrenovićem se 1866. sastaje u Beogradu, nakon čega dva kneza potpisuju ugovor o zajedničkoj akciji i ujedinjenju srpskog naroda. Nakon atentata na kneza Mihajla 1868, Nićifor Dučić na poziv Ilije Garašanina dolazi u Beograd. Za razliku od drugih monaha, arhimandrit Nićifor Dučić nije želio da boravi u manastiru nego sebi gradi kuću na uglu ulica Francuske i Braće Jugovića.[traži se izvor]

 
Arhimandrit Nićifor Dučić oko 1865.

U Beogradu je počeo da piše istorijska djela gdje je opisivao sopstvena iskustva i događaje iz prve ruke. Štampao je zbirke narodnih pripovjtki, zagonetki, poskočica i umotvorina iz Istočne Hercegovine. Njegovu obimnu bibliografiju navodi beogradska "Nova iskra" 1899. godine.[4]

 
Arhimandrit Nićifor Dučić kao komandant srpskih dobrovoljaca 1876-1878

U razdoblju između 1868. i 1876. je bio predsednik Odbora za škole u srpskim oblastima izvan Srbije, predsednik Odbora za Narodnu biblioteku i muzej, te predsednik Komisije za zidanje crkava u vizantijskom stilu u Srbiji. Godine 1876. odlazi u Srpsko-turski rat, a knez Milan Obrenović ga postavlja za komandanta svih dobrovoljačkih divizija Ibarske armije.
U svom štabu je imao jednog vojvodu, dva oficira ađutanta, jednog oficira instruktora i oko 3.000 vojnika. Od 25. juna do 7. jula 1876. učestvuje u borbama oko Nove Varoši, a 12. jula zauzimaju tursku kulu i šanac na Vasiljevićima.
Na dan 24. juna 1876. Turci ubijaju konja pod njim, a Dučić u borbama otima turskog konja u čijim bisagama pronalazi odsječenu srpsku glavu.
U borbama sa Turcima je bio ranjen, pa se povukao u Ivanjicu na liječenje.
Knez Milan Obrenović ga je unaprijedio u čin pukovnika za učešće u ratu 1876, ali je Nićifor Dučić odbio čin.
Godinu dana kasnije u srpsko-turskom ratu 1877-1878. je bio komandant dobrovoljaca i ustanika Javorske armije, a u operaciji oslobađanja Starog Vlaha na pravcu Uvac - Nova Varoš je komandovao sa tri dobrovoljačka bataljona.
U ovoj akciji su oslobođena četiri okruga: niški, pirotski, vranjski i toplički.[traži se izvor]

Bio je poslanik Narodne skupštine u sazivu 1877-1880. godine. Početkom 1886. gubi državnu službu jer je u Skupštini, poslije Slivničke bitke, glasao za predlog opozicije, ali se ubrzo ponovo vraća u službu, a potom odlazi u penziju radi lošeg zdravlja.

Bio je upravnik Narodne biblioteke Srbije od 1880. do 1886. godine.

Godine 1886. odlazi na Sorbonu u Pariz, gdje boravi godinu dana i sluša predavanja o opštoj istoriji, geografiji, filozofiji i književnosti, kod najboljih predavača tog vremena.[5] U Parizu osniva Srpsku čitaonicu a 28. jula postaje član Société d'histoire diplomatique. Nakon Pariza obilazi južnu Francusku, Španiju i posjećuje London.

 
Arhimandrit Nićifor Dučić

Po povratku u Beograd je bio profesor istorije Srpske pravoslavne crkve tadašnjem kralju Aleksandru Obrenoviću.

Kratko je upravljao Žičkom eparhijom kada je u manastiru Žiča miropomazan kralj Srbije Aleksandar Obrenović.

Godinama je bio potpredsednik Velikog duhovnog suda.

Arhijerejski sabor mu je 1886. godine dozvolio da nosi episkopsku mitru pri bogosluženju.

Za redovnog člana Srpske kraljevske akademije je izabran 15. novembra 1891. godine.

Osnivač je dvije zadužbine pri Srpskoj kraljevskoj akademiji, današnjoj Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, a to su Fond arhimandrita Nićifora Dučića i Fond za održavanje grobnice arhimandrita Nićifora Dučića.

Bio je u više navrata predsednik Srpskog učenog društva i inicijator spajanja Srpskog učenog društva sa Srpskom kraljevskom akademijom 15. novembra 1892.

Sahranjen je na Novom groblju u Beogradu uz vojne, crkvene i počastio Srpske kraljevske akademije. Svoju imovinu je testamentom zavještao: novac 21.418,50 dinara u zlatu Srpskoj kraljevskoj akademiji, knjige Bogosloviji u Beogradu, ordenje i privatne predmete Srpskom Narodnom Muzeju u Beogradu, ikone crkvi Sv. Save na Savincu, zatim 500 dinara u zlatu manastiru Duži, te po 100 dinara u zlatu srpskom pjevačkom društvu Gusle u Mostaru, pjevačkom društvu Srpska sloga u Dubrovniku, srpskom pjevačkom društvu Sloga u Sarajevu, manastiru Žitomislić, crkvi Male Gospođe u Lugu na Trebišnjici itd.

Nikšićke novine "Onogošt", broj 25., od 1899. godine imaju pohvalni članak o Dučiću, povodom njegove pedesetogodišnjice od monašenja.
I Bosanska vila je pisala o njemu. [6]

Članstvo u naučnim institucijama i funkcije u istim uredi

  •  
    Arhimandrit Nićifor Dučić
    Od 6. februara 1869. godine: Redovni član Srpskog učenog društva (skr. SUD), odnosno Odseka istoričkog i državničkog.[7]
  • Sekretar Odseka istoričkog i državničkog SUD (period: 1874-1875 i 1885-1888).[7]
  • Potpredsednik SUD (period: 1887-1888).[7]
  • Predsednik SUD (mandati: 1889, 1890 i 1891).[7]
  • Član osnivač i član prve Uprave Srpskog arheološkog društva 1883. godine[8]
  • Od 15. novembra 1892. godine: Pravi član bez opredeljenja Srpske kraljevske akademije (skr. SKA)[7]
  • Od 28. decembra 1892. godine: Pravi član SKA (Akademije društvenih nauka).[7]

Odlikovanja uredi

Kao učesnik Srpsko-turskih ratova (1861-1862 i 1876-1878), Dučiću su dodeljena sledeća odlikovanja i medalje:[9]

  • Medalja za junaštvo, Knjaževina Crna Gora[11]
  • Srebrna medalja za hrabrost, Knjaževina Crna Gora[11]
  • Srebrena medalja za hrabrost, Kneževina Srbija[11]
  • Zlatna medalja za hrabrost,[10] Kneževina Srbija
  • Zlatna medalja za revnosnu službu u ratu 1877. – 1878. godine[11]
  • Velika srebrna medalja Moskovskog univerziteta[11]
  • Spomenica rata za oslobođenje i nezavisnost 1876, 1877-78[11]
  • Spomenica četrdesetogodišnjice Svetoandrejske skupštine[11]

Odabrana dela uredi

Galerija uredi

  •  
    Nićifor J. Dučić (1832-1900), arhimandrit SPC.
  •  
    Arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900), vođa Srba u Hercegovini.
  •  
    Arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900) iz Hercegovine.
  •  
    Nićifor J. Dučić (1832-1900), arhimandrit SPC, neposredno posle „Srpskog ustanka“ (1861-1862) u Hercegovini.
  •  
    Arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900), srpski ustanički vođa (period: 1861-1862).
  •  
    Arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900), ustanički vođa (period: 1861-1862) tokom „Srpskih ustanka“ (1852-1862).
  •  
    Opis portreta:
    Arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900), pukovnik srpske vojske, odnosno komandant dobrovoljaca na „Javorskom frontu“.
    Vreme nastanka portreta: 1878.
  •  
    Arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900), neposredno posle „Srpsko-turskih ratova“ (1876-1878).
  •  
    Arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900) 1885. godine.
  •  
    Arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900) sa veoma prestižnim ordenom „Belog orla“ na grudima (prvi orden sleva).
  •  
    Arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900) 1898. godine.
  •  
    Srpski arhimandrit Nićifor J. Dučić (1832-1900) na svojoj poslednjoj fotografiji 1900. godine.

Reference uredi

  1. ^ Biografija na sajtu SANU
  2. ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 27. februar 1900.
  3. ^ "Srpski sion", čitulja, Sremski Karlovci 27. februar 1900.
  4. ^ "Nova iskra", Beograd 16. oktobar 1899.
  5. ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 1900.
  6. ^ Bosanska vila. Sarajevo. 1899. 
  7. ^ a b v g d đ Nikić, Ljubomir / Stipčević, Nikša / Žujović, Gordana-Teodora Đ. / Radojčić-Kostić, Gordana: „DUČIĆ Nićifor“, Građa za Biografski rečnik članova Društva srpske slovesnosti, Srpskog učenog društva i Srpske kraljevske akademije 1841-1947 (Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, (2007). pp. 81)
  8. ^ Anonim (1884). „Poziv za upis u članstvo Srpskog arheološkog društva”. Starinar Srpskog arheološkog društva. 1: 4. 
  9. ^ „Slobodna Hercegovina » Odlikovanja Nićifora Dučića” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-28. 
  10. ^ a b v g Babac, Dušan M.: „Srpska vojska u ratovima za nezavisnost 1816-1878“ (Beograd: Medija centar „Odbrana“, (2011). pp. 37)
  11. ^ a b v g d đ e ž z i j k Marić Jerinić, Marija. „Odlikovanja arhimandrita Dučića u svetlu pronađenih povelja”. Numizmatičar. 37: 299—331. 
  12. ^ a b Acović, Dragomir (2012). Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima. Belgrade: Službeni Glasnik. str. 569. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

Funkcije u institucijama kulture
Direktor Narodne biblioteke Srbije
1880—1886
Direktor Narodnog muzeja Srbije
1869–1874
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Архимандрит_Нићифор_(Дучић)&oldid=27435759”