Бели бор

Beli bor (lat. Pinus sylvestris) je četinarsko drvo iz porodice Pinaceae.

Beli bor
Beli bor u Glenmuku (Škotska).
Status ugroženosti
Najmanje ugrožen  (IUCN 2.3)
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Biljke
Divizija:	Četinari
Klasa:	Četinari
Red:	Pinales
Porodica:	Pinaceae
Rod:	Bor
Vrsta:	P. sylvestris
Binomno ime
Pinus sylvestris L.
prirodni areal belog bora

Opis i osobine

Šišarke

Visoko do 40 m, dostiže starost do 200 godina. Koren mu je razvijen i oblikom prilagođen podlozi, a krošnja svetla, razređena, kod odraslih primeraka u gornjoj trećini stabla. Stara kora je sivo-braon boje, mlada žuto-braon do crvenkasto-oker, opada u vidu nepravilnih ljuspi. U kratkorastu ima dve iglice dugačke 3-7 cm, široke do 2 mm, sivozelene boje. Šišarke su konične, viseće, zašiljene, dugačke 3-6 cm, ljuspe šišarke ravne su ili piramidalne. Semena su 3-5 mm, s opnastim krilatim dodacima dugačkim oko 1 cm.

Areal vrste

Šuma Belog bora na Krimu

On obuhvata velik prostor od severne Škotske i Skandinavije, preko celog Sibira na istok, do obala Ohotskog mora na 140° geografske dužine. Poznat je veći broj prirodnih varijeteta. Beli bor je svetloljubiva i ekološki najplastičnija i najrasprostranjenija vrsta bora u Evropi. Na severu Skandinavije areal obuhvata zonu između 65° i 72° geografske širine, gde često obrazuje horizontalnu šumsku granicu tajge prema tundri.

Raste na peskovitim, zamočvarenim i tresetnim staništima severne i srednje Evrope, dok se jugu nalazi pretežno u planinama. Južna granica rasprostranjena je na liniji Sijera Nevada u Španiji - Ligurski Alpi - severna Grčka - Mala Azija - Kavkaz.

Na Balkanskom poluostrvu rasprostranjen je u Hrvatskoj, centralnoj i zapadnoj Bosni, severnoj Crnoj Gori, zapadnoj i severnoj Srbiji, severnoj Albaniji, zapadnoj i centralnoj Bugarskoj, severnoj Makedoniji i severnoj Grčkoj.

Rasprostranjenost u Srbiji

U Srbiji raste u planinskim oblastima, naročito na hladnijim površinama severne i zapadne Srbije iznad 900 m, na planinama Maljen, Povlen, Zlatibor, Tara, Mokra gora, Murtenica, Prokletije, dok je na Šar-planini redak.

Nastanjuje različite tipove podloga, a kod nas je naročito čest na serpentinama, gde obrazuje čiste ili mešovite šume sa crnim borom. Ova mešovita zajednica jedinstvena je u Evropi i nalazi se samo na serpentinima zapadne Srbije i istočne i centralne Bosne. Inače, ulazi u sastav drugih četinarskih ili mešovitih šumskih zajednica.

Upotreba

Beli bor je važna vrsta u pošumljavanju ogoljenih peskovitih površina i kamenjara. Drvo joj je kvalitetno, koristi se u građevinarstvu i drvnoj industriji. Kao dekorativno drvo, često se koristi i u hortikulturi.

Galerija

• 
  Beli bor u parku Čair u Nišu
• 
  Kora belog bora
• 
  Krošnja belog bora
• 
  Četine belog bora
• 
  Sadnica belog bora u parku Čair u Nišu
• 
  Kora belog bora
• 
  Beli bor

Literatura

• B. Jovanović, Dendrologija sa osnovama fitocentologije, Bg 1971;
• B. Jovanović, „Red. Coniferales - Četinari“, Flora Srbije 1, Bg 1992;
• M. Vidaković, M. Franjić, Golosjemenjače, Zg 2004