Bogutovac
Bogutovac je naseljeno mesto grada Kraljeva u Raškom okrugu. U naselju se nalaze izvori mineralne vode poznat kao Bogutovačka banja.
Bogutovac | |
|---|---|
 Kafana u Bogutovcu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Raški |
| Grad | Kraljevo |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  448 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 40′ 00″ S; 20° 33′ 01″ I / 43.6667° S; 20.5503° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 285 m |
.svg)  Bogutovac Bogutovac na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 36341 |
| Pozivni broj | 036 |
| Registarska oznaka | KV |
Geografski položaj uredi
Bogutovac se nalazi u centralnom delu Srbije, 200 km južno od Beograda i 23 km jugozapadno od Kraljeva. Smeštena je na obroncima planine Troglav, na nadmorskoj visini od 520 m i ima blagu kontinentalnu klimu. Kroz Bogutovac pruga Kraljevo–Kosovska Mitrovica i Ibarska magistrala sa kojom je povezana asfaltnim putem dužine 2,5 km.[1]
Istorija uredi
Naziv Bogutovac je izveden od muškog imena Bogut.[2] Zahvaljujući arheološkim i topografskim dokazima može se zaključiti da je Bogutovac nastanjen od vremena preistorije do današnjih dana. U Žičkoj povelji, kojom je kralj Stefan Prvovenčani 1220. godine odredio metoh manastira Žiča, na mestu današnjeg Bogutovca pominje se selo Debelo Brdo sa zaseocima Raški Del i Štitarina. U prvom turskom popisu iz 1476. godine pominje se selo Lopatica (današnja Lopatnica) u kazi Brvenik. Međutim, u popisima iz 1560. i 1595. godine Bogutovac se pominje kao posebno selo, odvojeno od Lopatnice, što znači da je teritorija Lopatnice bila podeljena na dva posebna sela. U toku 19. veka Bogutovac je povremeno spajan sa selom Lopatnica, a kao posebno selo konačno je izdvojen 1831. godine.[3]
Na užem području Bogutovca pronađeno je pet starih grobalja, od kojih su tri danas još uvek uočljiva. Rudarska okna predstavljaju tragove rudarstva, a jedno okno ima naziv Rimski rudnik. Na brdu Rujak nalaze se ostaci starog grada, koji je najverovatnije bio podignut kako bi zaštitio rudnike. Kao rudarsko naselje, Bogutovac je u srednjem veku bio gusto naseljen, a na osnovu jednog od toponima (Čuđak - tuđ), može se zaključiti da su u njemu živeli i ljudi tuđeg, odnosno neslovenskog porekla - Sasi.[4]
Dolazak Turaka je izazvao velike promene u demografiji ovog kraja. Tada je dolazilo do čestih seoba i perioda kada bi naselje gotovo opustelo, ali i perioda kada se stanovništvo obnavljalo. Po turskom popisu iz 1528. godine može se zaključiti da je u naselju bilo dosta vlaškog stanovništva, ali je ipak upitno koliko su turski popisi pravili razliku između Vlaha i Srba, s obzirom da je pojam Vlah u to vreme pre označavao da se neko bavi stočarstvom, a ne etničku pripadnost. Uprkos velikim seobama srpskog stanovništva 1690. i 1738. godine, naselje ipak nije potpuno opustelo, što pokazuje činjenica da su mnogi stari toponimi bili očuvani. Osnova porodica koje i danas žive u Bogutovcu predstavljaju doseljenici koji su stigli u drugoj polovini 18. i tokom 19. veka.[5]
Prirodni lekoviti faktori uredi
Bogutovačka banja ima dva izvora lekovite mineralne vode temperature od 24 °C do 27 °C. Voda je bogata radioaktivnim elementima, sumporvodonikom i silicijumovom kiselinom. Voda iz Bogutovačke banje je ispitivana po nalogu Kneževine Srbije 1835. godine, pa je tako ovo jedna od prvih ispitivanih banja u zemlji. Poznata kao „Neuro banja“, svoje epitete o „čudotvornoj lekovitosti“, „raju za živce“, „izvoru novog života“, stekla je zahvaljujući delotvornoj mineralnoj vodi, izvanrednoj klimi bez magle, mešanja vazdušnih struja i naglih promena pritiska. Načini lečenja su kupanje u bazenima mineralne vode uz aktivan odmor i rekreaciju kao i pijenje lekovite vode.[6][7][8]
Medicinske indikacije uredi
Voda iz Bogutovačke banje je povoljna naročito za lečenje i postiže izvanredne rezultate u lečenju sledećih oboljenja:
- neuropsihijatrijska oboljenja psihoneuroze, neurotični sindrom, labilnost vegetativnog nervnog sistema, neurotske glavobolje, migrene neuralgije, multiple skleroze, posledice poliomielitisa;
- funkcionalna oboljenja srca i krvnih sudova - neuroze srca, povišeni krvni pritisak, labilne i paroksizmalne tahikardije, nepravilan rad srca vezan za nervnu razdražljivost, rekonvalescencije reumaticnog endokardita i miokardita, oboljenja i funkcionalne smetnje u perifernim krvnim sudovima (varlikoziteti, tromboflebiti);
- pojedina reumatska oboljenja - naročito kod osoba sa oštećenim srcem i krvnim sudovima: degenerativni i vanzglobni reumatizam, gonartoze, spondiloartroze i sl.
- pojedina oboljenja organa za varenje - izazvane prenadraženošću vegetativnog nervnog sistema: spazam jednjaka, gastralgije, kolon iritabilni (prenadraženost debelog creva), spasticni kolon (suženje debelog creva) itd.[9]
Bogutovačka banja pored lečilišnih, pruža i izvanredne uslove za aktivan odmor i rekreaciju: planinarenje, šetnje, pripreme sportista, izlete, đačke ekskurzije, lov, a postoji mogućnost sportskog ribolova na reci Lopatnici i ostale usluge zabavno-turističkog karaktera.
Kulturno istorijski spomenici u okolini uredi
- Tvrđava Maglič (14. vek) narodu poznata kao prokleta Jerina)
- Manastir Žiča (13. vek)
- Manastir Studenica (12. vek)
Ovde se nalaze Zapis krst u Korićancima i Zapis lipa u Korićancima.
Demografija uredi
Prema popisu iz 2002. bilo je 547 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 687 stanovnika). U naselju Bogutovac živi 452 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 44,9 godina (44,2 kod muškaraca i 45,5 kod žena). U naselju ima 209 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,62.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 3 | 2 | ||
| 80+ | 5 | 9 | ||
| 75—79 | 16 | 18 | ||
| 70—74 | 19 | 30 | ||
| 65—69 | 24 | 24 | ||
| 60—64 | 16 | 15 | ||
| 55—59 | 11 | 13 | ||
| 50—54 | 23 | 17 | ||
| 45—49 | 18 | 23 | ||
| 40—44 | 25 | 16 | ||
| 35—39 | 20 | 15 | ||
| 30—34 | 15 | 14 | ||
| 25—29 | 16 | 15 | ||
| 20—24 | 14 | 14 | ||
| 15—19 | 7 | 7 | ||
| 10—14 | 17 | 11 | ||
| 5—9 | 16 | 10 | ||
| 0—4 | 6 | 23 | ||
| Prosek : | 44,2 | 45,5 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 232 | 72 | 135 | 16 | 8 | 1 |
| Ženski | 232 | 33 | 142 | 52 | 5 | 0 |
| UKUPNO | 464 | 105 | 277 | 68 | 13 | 1 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 101 | 9 | 0 | 0 | 18 |
| Ženski | 48 | 10 | 0 | 0 | 9 |
| UKUPNO | 149 | 19 | 0 | 0 | 27 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 1 | 4 | 12 | 5 | 23 |
| Ženski | 0 | 0 | 3 | 1 | 1 |
| UKUPNO | 1 | 4 | 15 | 6 | 24 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 4 | 0 | 12 | 2 | 7 |
| Ženski | 0 | 2 | 1 | 4 | 16 |
| UKUPNO | 4 | 2 | 13 | 6 | 23 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 0 | 0 | 3 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 1 | |
| UKUPNO | 1 | 0 | 0 | 4 | |
Galerija uredi
-
Centar sa putokazima -
Vile i kuće za izdavanje -
Igralište i most preko reke Lopatnice
Reference uredi
- ^ „TO Srbije/Bogutovačka banja”. Arhivirano iz originala 01. 07. 2014. g. Pristupljeno 09. 07. 2014.
- ^ Pavlović, Radoslav D. (1987). „O nazivima naselja u opštini Kraljevo”. Naša prošlost. 2: 126.
- ^ Korićanac, Dragoljub (1988). „Bogutovac: geneza i prostorni razvoj naselja”. Naša prošlost. 3: 59; 65—66; 68.
- ^ Korićanac, Dragoljub (1989). „Bogutovac (stanovništvo i privreda od XIII - XIX veka)”. Naša prošlost. 4: 123—126.
- ^ Korićanac, Dragoljub (1989). „Bogutovac (stanovništvo i privreda od XIII - XIX veka)”. Naša prošlost. 4: 127; 130—131.
- ^ „Bogutovačka Banja”. Arhivirano iz originala 14. 07. 2014. g. Pristupljeno 09. 07. 2014.
- ^ „MB Banje/Bogutovačka banja”. Arhivirano iz originala 14. 07. 2014. g. Pristupljeno 09. 07. 2014.
- ^ Korićanac, Dragoljub (1989). „Bogutovac (stanovništvo i privreda od XIII - XIX veka)”. Naša prošlost. 4: 123.
- ^ „Bogutovačka banja”. Arhivirano iz originala 14. 07. 2014. g. Pristupljeno 09. 07. 2014.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Spoljašnje veze uredi
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Stevan M. Stanković Pisana reč o banjama Srbije - GLOBUS 37-38 – časopis za metodološka i didaktička pitanja geografije.
