Velikokikindski dištrikt
Velikokikindski (privilegovani) dištrikt (ili kraće Dištrikt, lat. Regio-privilegiatus Districtus Magnokikindiensis, nem. Privilegierten Bezirk Gross Kikinda, mađ. Nagykikindai kerület) je bio autonomna teritorijalna jedinica u okviru Habzburškog carstva od 1774. do 1876. godine, sa sedištem u Velikoj Kikindi (današnja Kikinda). Dištrikt je bio mahom naseljen Srbima. Postojanje Dištrikta sa svojim povlasticama pomoglo je očuvanju nacionalnog identiteta srpskog življa na prostorima ovog dela Banata. Autonomija Velikokikindskog dištrikta je 74 godine starija od Srpske Vojvodine.
| Velikokikindski privilegovani dištrikt Regio-privilegiatus Districtus Magnokikindiensis | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1774—1876 | |||||||||
 | |||||||||
| Glavni grad | Velika Kikinda | ||||||||
| Regija | Srednja Evropa | ||||||||
| Zemlja |  Habzburška monarhija | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 1774 | ||||||||
• Ukinuto | 1876 | ||||||||
| |||||||||
Teritorija i stanovništvo uredi
Površina Dištrikta bila je oko 1100 km², a pri kraju njegovog postojanja (1870. godina) u njemu je živelo oko 62 hiljade stanovnika.
Istorija Dištrikta uredi
Velikokikindski dištrikt je 12. novembra 1774. godine osnovala austrijska carica Marija Terezija. Tim povodom izdata je i posebna povelja kojom je zajamčena samouprava sa sedištem u tadašnjoj Velikoj Kikindi. Zahvaljujući tome, područje i stanovnici Dištrikta su uživali privredne i političke povlastice u okviru carstva, kao npr. političku autonomiju, upravna i sudska autonomna prava na nivou opština, bili su vlasnici zemlje koju su obrađivali i bili su oslobođeni od feudalnih obaveza. Upornim, odlučnim i složnim radom, stanovnici Dištrikta su onemogućili uspostavljanje spahiluka i uvođenje feudalnih odnosa, ali i samovolju centralne vlasti.[1]
Do 1778. godine Dištrikt je bio deo habzburške pokrajine Tamiški Banat, a potom deo Torontalske županije, u okviru habzburške Ugarske. U razdoblju između 1848. i 1849. bio je deo autonomne Srpske Vojvodine, a potom, od 1849. do 1860. godine bio je deo krunske upravne jedinice Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat. Upravo na području Dištrikta bio je pokrenut narodni otpor Srba protiv politike vlade Lajoša Košuta, koja je imala za cilj da ih nasilno „mađarizuje“. Posle ukidanja vojvodstva, Dištrikt je ponovo bio uključen u okvir Torontalske županije.
Velikokikindski dištrikt je, uz izvesne prekide, trajao do 1876. godine, kada je ukinut, a njegov prostor je pripojen Torontalskoj županiji sa sedištem u Velikom Bečkereku (današnjem Zrenjaninu).
Naselja Dištrikta uredi
Dištrikt je obuhvatao 10 naselja u zapadnom i severozapadnom delu Banata, poglavito naseljenih Srbima:
- Velika Kikinda — sedište
- Bašaid
- Vranjevo (danas deo Novog Bečeja)
- Jozefovo (danas deo Novog Kneževca)
- Karlovo (danas deo Novog Miloševa)
- Kumane
- Melenci
- Mokrin
- Srpski Krstur
- Taraš
Reference uredi
- ^ [„Buna u Vranjevu 1777. godine[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 01. 02. 2014. g. Pristupljeno 07. 05. 2013. Sukob URL—vikiveza (pomoć) Buna u Vranjevu 1777. godine]
Izvori uredi
- Jovan M. Pejin, Iz prošlosti Kikinde, Kikinda, 2000.
- Popović, Dušan J. (1955). Srbi u Banatu do kraja osamnaestog veka: Istorija naselja i stanovništva. Beograd: Naučna knjiga.
- Popović, Dušan J. (1959). Srbi u Vojvodini. knj. 2: Od Karlovačkog mira 1699 do Temišvarskog sabora 1790. Novi Sad: Matica srpska.