Drugi kongres KPJ
Drugi kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista) (mkd. Вториот конгрес на Социјалистичка работничка партија на Југославија (комунисти); sloven. Drugi kongres Socialistične delavske partije Jugoslavije (komunisti)) održan je od 20. do 25. juna 1920. godine u Vukovaru. Na ovom Kongresu je došlo do sukoba između dve frakcije unutar Partije — revolucionarne i reformističke. Pošto je revolucionarna frakcija odnela pobedu, usvojen je novi Program partije i promenjen naziv u Komunistička partija Jugoslavije (mkd. Комунистичка партија на Југославија; sloven. Komunistična partija Jugoslavije). Ovaj kongres se često naziva i Vukovarski kongres. Za predsednike Centralnog partijskog veća su izabrani Pavle Pavlović i Jakov Lastrić, a za sekretare Sima Marković i Filip Filipović.
Sukob dve frakcije uredi
Tokom 1919. i 1920. godine došlo je do podele u vrhu Partije i sindikata na dve osnovne struje — revolucionarnu i reformističku, koje su još nazivane radikalna i oportunistička.
Idejna pozicija reformista izražavala se u stavovima da je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca zaostala zemlja, sa nerazvijenom radničkom klasom i da u njoj ne postoje uslovi za revoluciju i da predstoji dug period društveno-ekonomskog razvitka na osnovama kapitalističkih društvenih odnosa, u kojem se radnička klasa mora boriti za poboljšanje svog položaja putem reformi. Polazeći od takvog stava reformisti su istupili protiv revolucionarnih koncepcija u politici Partije, protiv svih akcija koje vode zaoštravanju klasne borbe i revolucionarnim sukobima, protiv pristupanja Partije Komunističkoj internacionali i protiv podrške Sovjetskoj Rusiji. Za reformistička shvatanja zalagali su se najvećim delom predratni sindikalni i partijski kadrovi formirani na vladajućim socijaldemokratskim shvatanjima Druge internacionale.
Komunisti su branili revolucionarnu orijentaciju Partije sa pozicija Marksizma, koristeći se iskustvom Oktobarske revolucije i Lenjinovim učenjem o imperijalizmu kao umirućem stadijumu kapitalizma.
U proleće 1920. godine idejni sukobi izbili su svom oštrinom i diskusije između komunista i reformista počele su puniti stupce partijske i sindikalne štampe. Pošto je pobedu na Kongresu odnela revolucionarna frakcija, deo članova reformističke stuje, posebno iz Hrvatske, je odmah napustio Partiju, dok je drugi deo, naročito iz Srbije i Bosne, nastavio da deluju unutar Partije. Posle objavljivanja Manifesta opozicije KPJ, septembra 1920. godine, preostali deo reformističke frakcije je isključen iz Partije.
Pobeda revolucionarne frakcije je imala velikog uticaja, ne samo na članstvo Partije, već i na Radnički pokret u celini, što su pokazali rezultati opštinskih izbora, avgusta i parlamentarni izbori decembra 1920. godine, kada su komunisti osvojili 59 poslaničkih mandata. Pobeda revolucionarne frakcije i prihvatanja oružane revolucije za promenu vlasti, uticala je da vlasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca donesu Obznanu, kojom je zabranjen dalji rad Komunističkoj partiji.
Članovi Centralnog partijskog veća uredi
Na Drugom kongresu izabrano je novo Centralno partijsko veće, koje je imalo 16 članova. Za predsednike Centralnog partijskog veća su izabrani Pavle Pavlović i Jakov Lastrić, a za sekretare Sima Marković i Filip Filipović.
- Članovi Centralnog partijskog veća, izabrani na Drugom kongresu KPJ:
Ivo Baljkas, Lazar Vukičević, Gojko Vuković, Đuro Đaković, Jovo Jakšić, Lovro Klemenčič, Vlada Marković, Sima Marković, Pavle Pavlović, Laza Stefanović, Živko Topalović, Mitar Trifunović Učo, Dušan Cekić, Filip Filipović, Đuro Cvijić i Vladimir Čopić.
Literatura uredi
- Pregled Istorije Saveza komunsta Jugoslavije. „Institut za izučavanje radničkog pokreta“, Beograd 1963. godina.
- Hronologija Radničkog pokreta i SKJ 1919-1979. „Institut za savremenu istoriju“ Beograd i „Narodna knjiga“ Beograd, 1980. godina.
- Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Istraživački centar „Komunist“ Beograd, „Narodna knjiga“ Beograd i „Rad“ Beograd, 1985. godina.
