Živojin Turinski

Živojin Turinski (Petrovgrad, 26. oktobar 1935 — Beograd, 2001) je bio srpski slikar, likovni kritičar i profesor Univerziteta u Beogradu.

Živojin Turinski
Lični podaci
Datum rođenja	(1935-10-26)26. oktobar 1935.
Mesto rođenja	Petrovgrad, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti	2001.(2001-Nedostaje neophodni parametar 1, mesec!-00) (65/66 god.)
Mesto smrti	Beograd, SR Jugoslavija

Biografija

Diplomirao je slikarstvo na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu 1960. godine u klasama Ljubice Sokić, Nedeljka Gvozdenovića i Stojana Ćelića, potom je završio i postdiplomske studije. Po završetku Akademije zaposlio se najpre kao asistent a potom i profesor za predmet slikarska tehnologija, da bi od 1985. godine postao profesor crtanja i slikanja.

Od 1962. godine bio je likovni kritičar revije Danas, dnevne novine Politika, časopisa Polja, i nedeljnika NIN, a pisao je i za časopis Umetnost u kome je bio urednik od 1972. do 1978.

Od 1955. godine učestvovao je na brojnim kolektivnim izložbama u zemlji i inostranstvu.

Slikarstvo

Još uvek nadomak sopstvenog, prepoznatljivog oblika koji je Živojin Turinski već oko 1962. godine definitivno stvorio i usvojio pretvarajući ga u trajnu formu „simbola-znaka“, kritika je u njegovim početnim radovima naslutila razvoj prema enformelu. Budući da je veliki deo slikarske prakse Turinski posvetio tehnološkim aspektima ovog medija, jer je taj predmet dugo godina, pre nego što je dobio slikarsku klasu, predavao na Likovnoj akademiji u Beogradu, da je napisao knjigu i udžbenik o slikarskim tehnologijama i prevodio članke o toj disciplini, jasno je da on, od samih početaka u centar interesovanja stavlja upravo tehnološku strukturu i tehničke invencije slikarskarstva kao umetničkog medija. I upravo između tehnološke bravure i mogućnosti da asocira, Turinski je počeo da gradi delo od jednog pastuoznog „reljefa-znaka“ do toga, napokon, da ga kao prepoznatljivi, autorski strukturisani „simbol-znak“, ili „integralni znak“, izgradi u krugu srpskog slikarstva druge polovine prošlog veka. Taj prelaz, ili pročišćavanje slike, u njegovom slučaju odigravao se postupno, mada u kratkom razdoblju, i logično, od mladalačkog traganja za novim jezikom slike koji će odgovarati po svojim karakteristikama filozofiji, ideologiji i duhovnom stanju vremena s početka šeste decenije, do kasnijeg i zrelijeg shvatanja slike kao polja utvrđivanja i razrade postignutog plastičkog znaka kao rukopisa jednog specifičnog i autorski autentičnog, prepoznatljivog stanja – što se održalo praktično do njegovih poslednjih radova. Taj put se podudario sa početnim, opštim osećanjem od skučenog egzistencijalnog beznađa umetnika u zatvorenom društvu do naglog bujanja novog fenomena u uslovima promenjenog socijalističkog poretka kao začetka kontrolisanog privrednog liberalizma, a sa njim i tiho nastajanje potrošačkog društva željnog posedovanja mnogih dobara, pored drugih, i umetničkih dela. Kako se menjao društveni ambijent, a sa njim i položaj umetnika, tako je nastajala i promena koja je zahvatila ne samo epohu „posle enformela“ (slikarstvo novog simbola, novi realizam, novu figuraciju, pop-art, nove tendencije...) već i sam enformel u Srbiji u njegovoj zenitnoj fazi tokom druge polovine sedme decenije.

Samostalne izložbe

• 1961 Izložba mladih slikara iz Zrenjanina, Narodni muzej, Zrenjanin
• 1962 Galerija Grafički kolektiv, Beograd
• 1964 Salon Moderne galerije, Beograd
• 1966 Galerija ULUS, Beograd, Salon Tribine mladih, Novi Sad, Likovni susret - Palić, Gradska izložbena sala, Subotica
• 1967 Galerija Doma omladine, Beograd
• 1968 Mala galerija Umetničke kolonije „Ečka“, Zrenjanin
• 1974 Galerija Kolarčevog narodnog univerziteta, Beograd
• 1984 Galerija savremene umetnosti, Niš, „25-godišnja retrospektiva u pet slika“, Beogradsko čitalište, Beograd
• 1989 Galerija Kolarčevog narodnog univerziteta, Beograd

Literatura (izbor)

• 1955 Izložba slika i crteža četvorice učenika, Dnevnik, 7. april, Novi Sad
• 1962 Lazar Trifunović, Živojin Turinski: Osećanje za materiju slike, NIN, 11. decembar, Beograd
• 1962 Lazar Trifunović, Enformel. Mladi beogradski slikari, (pred. kat.), Galerija Kulturnog centra Beograda, Beograd
• 1964 Miodrag B. Protić, Najmlađi, Savremenici II, pp. 269-277, Nolit, Beograd
• 1966 Danilo Kiš, (pred. kat.), Likovni susret, Palić
• 1968 Zoran Pavlović, Izložba slika Živojina Turinskog, Umetnost, br. 13, pp. 131-132, Beograd
• 1968 Ješa Denegri, Oblici nefiguracije u suvremenom slikarstvu u Srbiji, Život umjetnosti, br. 7-8, pp. 17-35, Zagreb
• 1970 Miodrag B. Protić, Enformel; apstraktna umetnosti, Srpsko slikarstvo HH veka, pp. 512, Nolit, Beograd
• 1970 Pavle Ugrinov, Simboli Živojina Turinskog, Književnost, br. 1, pp. 72-74, Beograd
• 1971 Lazar Trifunović, Apstraktno slikarstvo u Srbiji 1951-1971, (pred. kat.), Likovna galerija Kulturnog centra, Beograd
• 1975 Dragoš Kalajić, Pra-oblik, (pred. kat.), Kulturni centar Beograda, Beograd
• 1980 Miodrag B. Protić, Enformel: Apstraktna umetnost (pred. kat.), pp. 42-46, Jugoslovensko slikarstvo šeste decenije, Jugoslovenska umetnost HH veka, Muzej savremene umetnostisti, Beograd
• 1982 Lazar Trifunović, Enformel u Beogradu, (pred. kat.), Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“, Beograd
• 1982 Slobodan Ristić, Pobuna paletom, Politika, 6. februar, Beograd
• 1989 Srđan Marković, Ogledi o umetnosti, Živojin Turinski: Jedinstvo merila, Delo, br. 6, jun, pp. 198-200, Beograd
• 1993 Ješa Denegri, Pedesete: teme srpske umetnosti, pp. 153-165, Svetovi, Novi Sad
• 2004 Pavle Ugrinov, Staro sajmište, Narodna knjiga - Alfa, Beograd
• 2008 Ješa Denegri, Enformel u srpskom slikarstvu, (pred. kat.), Enformel iz kolekcije Vujičić, Galerija 73, Beograd
• 2009 Jovan Despotović, Živojin Turinski - enigme beogradskog enformela, (pred. kat.), Likovna galerija Kulturnog centra Beograda, Beograd

Nagrade

• 1962 Nagrada za slikarstvo na II Bijenalu mladih, Rijeka
• 1962 Nagrada za slikarstvo na II Oktobarskom salonu, Beograd

Likovna kritika

Kao likovni kritičar Živojin Turinski je bio izrazito naklonjen svojoj generaciji umetnika, odn. poetici enformela koju su oni izneli u prvi plan srpskog slikartsva na početku sedme decenije prošlog veka. Žustar polemičar, Turinski se nije ustezao ni da se suprotstavi srpskim akademicima, poput doajena Mila Milunovića, u odbrani nove umetnosti i njenog mesta u kulturnom ambijentu tog vremena. Sem likovnih kritika pisao je i predgovore izložbenih kataloga, studijske rasprave i monografije. Bavio se i prevodilaštvom i pisanjem univerzitetskih udžbenika.

Bibliografija (izbor)

Knjige

• 1966 Sisle 1839-1899, Galerija svetskog slikarstva, Jugoslavija, Beograd
• 1970 Boje, veziva, tehnike slikanja, bibl. „Zodijak“, Vuk Karadžić, Beograd
• 1976 Slikarska tehnologija, (nekoliko izdanja), Turistička štampa, Beograd
• 1984 Jedinstvo merila, ogledi, KOV, Vršac
• 1990 Miodrag Rogić, ULUS-BIGZ, Beograd
• 1999 Živojin Turinski, Ogledi o poimanju slike, priredila Ivana Simeonović Ćelić, Clio, Beograd

Studije i kritike

• 1962 Ogled o saznanju (ne)slike, Danas, 31. januar, Beograd
• 1962 Staro i prodori novog, Danas, 6. jun, Beograd
• 1962 O sintezi umetnosti, Danas, 24. oktobar, Beograd
• 1962 O slikarskoj materiji, Danas, 19. decembar, Beograd
• 1963 Jedinstvo merila, Danas, 13. februar, Beograd
• 1963 Jasenovački cvetovi. Nad projektom arh. Bogdana Bogdanovića za Spomen-groblje, Politika, 28. april, Beograd
• 1964 Prodori i zastoji moderne umetnosti. U potrazi za novim zaboravljene su mnoge trajne vrednosti, Politika, 12. april, Beograd
• 1965 Traktat o slikarstvu. Knjiga Leonida Šejke, Politika, 7. jun, Beograd, Umetnost, br. 1, januar-mart, 1965, pp. 118, Beograd
• 1964, Likovne kritike i eseji. Miodrag B. Protić, Savremenici, Politika, 5. juli, Beograd, Umetnost, br. 1, januar-mart, 1965, pp. 116, Beograd
• 1965 Tradicija i savremeno slikarstvo - Marginalije uz tekst D. T. Suzukija o zen slikarstvu, Umetnost, br. 3-4, juli-decembar, Beograd
• 1966 Slikarstvo Lazara Vozarevića, Umetnost, br. 5, januar-mart, pp. 39-40, Beograd
• 1966 Slikarstvo Miće Popovića, Umetnost, br. 6, april-jun, pp. 18, 23-24, Beograd
• 1966 Vladislav Todorović - Salon Tribine mladih, Umetnost, br. 7, juli-septembar, pp. 136, Beograd
• 1967 Tomislav Kauzlarić, (pred. kat.), Galerija Kolarčevog narodnog univerziteta, Beograd
• 1968 Slikarski put Lazara Vozarevića, Politika, 31. mart, Beograd
• 1968 Ogled o enformelu, Umetnost, br. 14, april-jun, pp. 57-58, Beograd
• 1969 Nepotrebna afera. Povodom nekorektnog napada na vajarku Olgu Jevrić, Politika, 26. oktobar, Beograd
• 1973 Sreten Stojanović - Galerija SANU, Umetnost, br. 35, juli-septembar, pp. 45, Beograd
• 1982 Zoran Vuković, (pred. kat.), Salon Doma JNA, Zagreb
• 1983 Jovan Kratohvil, (pred. kat.), Likovna galerija Kulturnog centra Beograda, Beograd

Literatura

• Dokumentacija Muzeja savremene umetnosti, Beograd
• Arhiva Fakulteta likovnih umetnosti, Beograd
• Živojin Turinski, Ogledi o poimanju slike, Clio, Beograd, 1999
• Živojin Turinski, radovi 1958-1967, (katalog), Likovna galerija kulturnog centra Beograda, Beograd, 2009