Ivica Račan

Ivica Račan (Ebersbah, 24. februar 1944 — Zagreb, 29. april 2007) je bio hrvatski političar, koji je bio dugogodišnji vođa Saveza komunista Hrvatske, odnosno Socijaldemokratske partije Hrvatske, a od 2000. do 2003. i premijer Republike Hrvatske. Njegov mandat je poznat pod nazivom „Trećejanuarska vlast”. Ivica Račan je u istoriji višestranačke Hrvatske postigao rekord po dugovečnosti na čelu jedne veće političke stranke.

Ivica Račan
Lični podaci
Datum rođenja	(1944-02-24)24. februar 1944.
Mesto rođenja	Ebersbah, Treći rajh
Datum smrti	29. april 2007.(2007-04-29) (63 god.)
Mesto smrti	Zagreb, Hrvatska
Religija	Agnostik
Porodica
Supružnik	prva: Agata Račan, druga: Jelena Nenadić, treća: Dijana Pleština
Politička karijera
Politička stranka	Socijaldemokratska partija Hrvatske
Spisak predsednika vlada Hrvatske
Mandati 7. premijer Republike Hrvatske 27. januar 2000 — 23. decembar 2003. Prethodnik Zlatko Mateša Naslednik Ivo Sanader

Biografija

Ivica Račan rođen je u mestu Ebersbah u istočnoj Nemačkoj blizu današnje granice s Poljskom. Njegova majka je bila smeštena u tamošnjem radnom logoru. U visokom stepenu trudnoće iz logora ju je izvukla jedna Nemica kojoj je bila potrebna radna snaga. Kasnije se ona preselila kod svoje sestre u Drezden, gde je preživela savezničko bombardovanje koje je uništilo celi grad. Danima su bili zatrpani u podrumu srušene zgrade.

Majka, poreklom Ličanka i otac Slavonac vratili su se posle rata u Jugoslaviju gde su se nakon razdoblja čestih selidbi nastanili na imanju kod Slavonskog Broda. Račan je 1968. u Zagrebu završio studije prava i zaposlio se u Institutu za društveno upravljanje.

Za vreme socijalističke Jugoslavije, Račan je bio član Saveza komunista Hrvatske. Tokom 1970-ih je postepeno napredovao nakon smena hrvatskih komunista nakon Hrvatskog proleća. Godine 1982. je postao direktor političke škole „Josip Broz Tito“ u Kumrovcu, član predsedništva SKH, a kasnije i član Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije. Na 11. kongresu SKH od 11. do 14. decembra 1989. godine Račan je izabran za predsednika. Račan je postao prvi predsednik Centralnog komiteta koji je vernicima čestitao Božić 1989.

Račan je predvodio hrvatsku delegaciju na 14. kongresu SKJ koji je održan januara 1990. godine. Na ovom kongresu su većinom glasova odbijani predlozi slovenačke delegacije, pa je 22. januara napustila kongres. Slobodan Milošević je predložio ustanovljavanje novog kvoruma, ali se Račan usprotivio i izjavio „da mi (izaslanstvo SKH) ne možemo prihvatiti jugoslavensku partiju bez Slovenaca“, pa je nakon toga i hrvatska delegacija napustila Kongres, što je označilo kraj vladavine SKJ.

Nakon političkih promena, Račan je postao vođa reformisanog Saveza komunista Hrvatske. Tokom kampanje za višestranačke izbore, Račan je izazvao kontroverzu kada je nazvao Hrvatsku demokratsku zajednicu „strankom opasnih namera“. Hrvatska demokratska zajednica je pobedila na izborima, a SKH je sa oko 35% glasova osvojila 72 poslanička mesta u Hrvatskom saboru i postala druga stranka po snazi. Krajem te godine SKH je usvojila socijaldemokratsko usmerenje i promenila ime u SKH - Stranka demokratskih promena. SKH je uskoro postala samo senka onoga što je ranije bila - većina njenog članstva, uključujući i visoke zvaničnike, je prešla u HDZ, kada su raspad SFRJ, pobuna Srba u SR Hrvatskoj i rat dodatno radikalizovali hrvatsku javnost. Na parlamentarnim izborima 1992. godine SKH-SDP osvaja porazno nizak broj glasova i jedva ulazi u Hrvatski sabor.

U takvim uslovima Račan je predao naslov vođe opozicije Draženu Budiši iz Hrvatske socijalno-liberalne stranke. 30. aprila 1994. Socijaldemokratska partija Hrvatske se ujedinila sa Socijaldemokratima Hrvatske Antuna Vujića. Račan je ostao na mestu predsednika partije.

Nakon završetka rata u Hrvatskoj, glasači su bili više opterećeni socijalnim pitanjima, i u takvim uslovima SDP je počeo polako da jača na štetu drugih opozicionih partija, najviše HSLS-a. Ovo je postalo očigledno na parlamentarnim izborima 1995. i predsedničkim izborima 1997. godine. Račan i Budiša su 1998. osnovali koaliciju koje će pobediti na parlamentarnim izborima 3. januara 2000. godine.

Nakon ovih izbora, Račan je postao premijer Hrvatske uz pomoć HSLS-a i bloka umerenih stranaka koji su činile Hrvatska seljačka stranka, Liberalna stranka, Hrvatska narodna stranka i Istarski demokratski sabor. Svih šest partija je imalo svoje ministre u Račanovoj vladi.

Račan, kao i novoizabrani predsednik Hrvatske Stipe Mesić, su u početku smatrani za reformske lidere koji simbolizuju raskid sa autoritativnom i nacionalističkom prošlošću. Međutim, Račan nije bio sposoban da vodi vladu sastavljenu od ministar iz 6 stranaka. Njegov stil rukovođenja, simbolizovan frazom „odlučno možda“, je doveo njegovu vladu do borbe između frakcija. Ovo je dovelo do raskola sa Budišom, koji je zauzeo nacionalističkiji pristup prema optužnici Haškog tribunala protiv generala Hrvatske vojske. Ovaj rascep će uticati na Račanovu vladu i u drugim pitanjima. Račan je na kratko podneo ostavku 5. jula 2002. pošto je njegov koalicioni partner HSLS opstruisao usvajanje sporazuma sa Slovenijom u vezi statusa nuklearne elektrane Krško. HSLS se kasnije podelio u veću frakciju koja je napustila vladu i u novu partiju pod imenom Libra, koja je omogućila Račanu da rekonstruiše svoju vladu koja će ostati na vlasti do sledećih izbora.

Račanova koalicija je izgubila na parlamentarnim izborima 2003. Račanova dužnost je prestala 23. decembra 2003. kada je Hrvatski sabor dao mandat Ivi Sanaderu.

Bolest

Lekari su 31. januara 2007. otkrili da bolovi u ramenu koje je Račan neko vreme trpeo nisu posledica smrznutog ramena, nego je u pitanju maligni tumor. Istog dana Račan je najavio privremeno povlačenje iz politike zbog zdravstvenih razloga. Na mestu predsednika SDPH će ga je kao v. d. predsednika stranke zamenila Željka Antunović.

Nad njim je u bolnici Bogenhausen u Minhenu izvršena operacija uklanjanja tumora. Na dan 8. februara ustanovljeno je da je tumor u ramenu metastazirao iz bubrega koji je nekoliko dana kasnije uklonjen zajedno sa mokraćovodom i limfnim čvorovima. Povratkom u Zagreb, Račan je nastavio lečenje na KBC Rebro hemoterapijom i zračenjem. 4. aprila SDP je izdao saopštenje u kome je istaknuto pogoršanje Račanovog zdravlja i otkrivanje novih metastaza u mozgu. 11. aprila 2007. je podneo ostavku na funkciju u stranci. Idućeg dana stanje mu se još više pogoršalo, a mediji su preuranjeno objavili njegovu smrt. 13. aprila objavljeno je da je Račan pao u komu, pa da jedino još prima jake analgetike. 29. aprila 2007. Ivica Račan je preminuo od tumora u Zagrebu.