Knićanin
Knićanin (mađ. Rezsőháza, nem. Rudolfsgnad) je naselje grada Zrenjanina u Srednjobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 1384 stanovnika.
Knićanin | |
|---|---|
 Glavna ulica | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Srednjobanatski |
| Grad | Zrenjanin |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  1.753 |
| — gustina | 35/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 11′ 14″ S; 20° 19′ 10″ I / 45.187333° S; 20.319425° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 59 m |
| Površina | 49,3 km2 |
.svg)  Knićanin Knićanin na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 23265 |
| Pozivni broj | 023 |
| Registarska oznaka | ZR |
Položaj uredi
Nalazi se na levoj obali Tise. U neposrednoj blizini se reka Begej uliva u Tisu, a na samo 5 km od Knićanina se Tisa uliva u Dunav.
Istorija uredi
Mesto su naselile Švabe iz okoline Velikog Bečkereka 1865-1866. godine. Dobilo je ime po austrijskom prestolonasledniku Rudolfu, Rudolfsgnad. Selo Rudolfsgnad je naseljeno sa 335 porodica iz Nemačke Ečke i Žigmondfalve. Svakoj porodici je dato po 18 kj. ako ispune tražene uslove. Razdeljeno je ukupno 7.010 kj. zemlje; dodeljeno 7.266 kj. po ceni 20 f. po jutru. Podignuto je novo kolonističko naselje uz Dunav, u graničarskim ritovima više banatskih sela. Tako su na primer prilikom naseljavanja Rudolfsgnada 1866. oduzeti selu Orlovatu, potesi delimično ili potpuno: Hrtova bara, Mali Kulpin, Oćoška bara, Raškovita greda, Raškovita bara i Subotin vok.
Poplave uredi
Visoke vode Dunava su dva puta izazivale katastrofalne poplave tokom kojih je stradalo mesto, a stanovništvo izbeglo. Već 1867. godine poplavio je Dunav Rit, i nastala velika materijalna šteta. Naredne, 1868. godine Rudolfsgnadska opština je pomoću susednih opština Perleza i Orlovata, osnovala „Fond za rekonstrukciju rudolfsgnadskih nasipa“. Udruženim snagama Nemci i Srbi su uspešno još iste godine popravili nasip. Nasip je po planu trebalo da se izgradi od 66.764 kubnih hvati zemlje.
Druga nesreća je usledila krajem tog 19. veka. 31. marta 1895. godine Dunav je opet poplavio rit, bila je to najveća dotadanja poplava. Provaljen je bedem u orlovatskom Ritu, od strane potoka Karaša. "Stoka je cele te godine gladovala i u bescenje prodavana, nemajući paše. Naseobina Rudolfsgnad beše sasvim srušena" - zapisao je jedan srpski sveštenik.
U petak, poslednjeg dana marta u 14 sati, između Tamiša i Dunava provalila voda nasip u Ritu, pored Čente tako Karaš tako čenćanski, orlovatski, perleski i rudolfsgnadski rit poplavila i samo selo Rudolfsgnad sa 17.000 lanaca lepe plodne zemlje. U subotu ujutro u 7 sati, vetar je i obližnju Titelsku ćupriju na Tisi raskinuo. Bežali su pred vodenom nemani Nemci iz Rudolfsgnada u obližnji Perlez. "Tuga im se golema videla u očima i svemu drugom, jer su štete velike; marva je preko vode bežala spasavajući se. Mnogi Perležan, Orlovaćanin, Rudolfsgnađanin kao i neki Čenćani, će jako posrnuti, jer im je voda useve uništila, za koje su oni skupe novce dali po lancu-godišnje (20-25 f) zakupa". Pisala je novosadska "Zastava" o poplavi: "Veliku krivicu za štetu i nevolje naroda od poplave, snosio je čuveni solgabirov (sreski načelnik) Bakalović August. On je tu bio dodeljen, da održava red i mir među ljudima, koji nasip grade i čuvaju. On je tih nekoliko nedelja koliko je ovde bio u ritu, bio nastanjen pored nasipa, gde je smeštena mašina, koja vodu iz gornjeg atara izbacuje. Pored njega desila se ta velika poplava jer nije reagovao na upozorenja da je nasip oštećen. Kada je narod Rudolfsgnada počeo da se sprema da beži sa nužnim stvarima, solga je poslao žandare da ih spreči. Ljude je nasilno zadržao, bilo je nasilja od strane žandara. A kad je voda poplavila, jadni narod je izbegao u najvećoj brzini, bez da je stigao da išta ponese i spase. Tako je ostao i go i bos, bez igde ičega, zahvaljujući solgi..."[1]
Vodna zadruga uredi
"Rudolfsgnadsko poplavno-odbrambeno i unutarvodno odvodnjavajuće društvo" (zadruga) osnovano je 1895. godine sa sedištem u Perlezu. Bilo je to urađeno po Zakonu o vodnom pravu za bivšu Ugarsku - 23.08.1895. Njegov cilj je borba protiv poplava Tise i Dunava. Bilo je na taj način zaštićeno 14.031 kj. 875 kv. hv. zemlje, i isto toliko kanalizovano. Izgrađeno je uskoro 26 km nasipa. Prinudnost članstva u vodnoj zadruzi se podrazumevala; svi posednici zemljišta koja leže na njenoj teritoriji, sačinjavaju jednu zadrugu Svi vlasnici zemlje su plaćali vodni doprinos, a iz tih sredstava su finansirani radnici na održavanju nasipa i kanala. Radnici su tri puta godišnje kosili travu pod vodom u kanalima. Čuvarnice za čuvanje nasipa sagrađeni su kod Rudolfsgnada i Čente, a u njima su stanovali čuvari-nadzornici nasipa. Ovi su vodili računa o održavanju nasipa i vodostaju. Pored čuvarnica su bili magacini za alat. Drugi Dunavski zaliv se prostire na ritove od Perleza do Čente. Povod za formiranje zadruge je bila velika poplava Dunava te 1895. godine. Od 1922. godine zadruga se zvala „Knićanska“.
Knićanin uredi
Selo je dobilo ime po vojvodi Stevanu Knićaninu, koji je bio vođa srpskih dobrovoljaca tokom revolucije u Srpskoj Vojvodini 1848/1849. godine. Bilo je to avgusta 1924. godine, rešenjem Ministarstva unutrašnjih dela Kraljevine SHS.[2]
Pre Drugog svetskog rata selo je imalo oko 3000 stanovnika, uglavnom Nemaca. Posle rata su partizani selo koristili kao koncentracioni logor za Nemce. Danas u selu postoji spomenik žrtvama nad masovnom grobnicom, koji je podignut zajedničkom akcijom Srba i Nemaca.
Demografija uredi
U naselju Knićanin živi 1610 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,2 godina (38,4 kod muškaraca i 39,9 kod žena). U naselju ima 671 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,03.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 1 | 4 | ||
| 80+ | 8 | 8 | ||
| 75—79 | 12 | 24 | ||
| 70—74 | 43 | 64 | ||
| 65—69 | 65 | 73 | ||
| 60—64 | 64 | 80 | ||
| 55—59 | 50 | 61 | ||
| 50—54 | 81 | 60 | ||
| 45—49 | 79 | 72 | ||
| 40—44 | 80 | 64 | ||
| 35—39 | 83 | 76 | ||
| 30—34 | 77 | 61 | ||
| 25—29 | 68 | 62 | ||
| 20—24 | 58 | 62 | ||
| 15—19 | 83 | 73 | ||
| 10—14 | 70 | 67 | ||
| 5—9 | 54 | 61 | ||
| 0—4 | 40 | 46 | ||
| Prosek : | 38,4 | 39,9 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 852 | 263 | 529 | 44 | 16 | 0 |
| Ženski | 844 | 158 | 533 | 140 | 13 | 0 |
| UKUPNO | 1.696 | 421 | 1.062 | 184 | 29 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 461 | 140 | 1 | 1 | 75 |
| Ženski | 154 | 74 | 0 | 0 | 24 |
| UKUPNO | 615 | 214 | 1 | 1 | 99 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 2 | 104 | 8 | 0 | 80 |
| Ženski | 0 | 3 | 24 | 4 | 2 |
| UKUPNO | 2 | 107 | 32 | 4 | 82 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 2 | 28 | 3 | 5 |
| Ženski | 0 | 0 | 3 | 12 | 7 |
| UKUPNO | 0 | 2 | 31 | 15 | 12 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 2 | 0 | 0 | 10 | |
| Ženski | 1 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 3 | 0 | 0 | 10 | |
Reference uredi
- ^ "Zastava", Novi Sad 1895. godine
- ^ "Vreme", Beograd 3. avgusta 1924. godine
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
