Milan Martić
Milan Martić (Žagrović, 18. novembar 1954)[1] je bivši policijski inspektor, srpski političar i predsednik Republike Srpske Krajine (od februara 1994. do avgusta 1995). Posle poraza Republike Srpske Krajine morao se predati Haškom tribunalu i 2007. osuđen je na 35 godina zatvora, a trenutno je u zatvoru u Estoniji.[2]
| Milan Martić | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Milan Martić, 2009. godine | |||||||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||||||
| Datum rođenja | 18. novembar 1954. | ||||||||||||||||||
| Mesto rođenja | Žagrović, NR Hrvatska, FNR Jugoslavija | ||||||||||||||||||
| Narodnost | Srbin | ||||||||||||||||||
| Religija | Pravoslavlje | ||||||||||||||||||
| Profesija | policijski inspektor | ||||||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||||||
| Politička stranka | Srpska partija socijalista | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Biografija uredi
Milan Martić rođen je 18. novembra 1954. godine u selu Žagrović, kod Knina, od oca Nikole i majke Jelene. Završio je višu policijsku školu u Zagrebu. Posle od 1976. do 1981. radio je kao policajac u Sekretarijatu unutrašnjih poslova u Šibeniku, a od 1982. radio je kao policijski inspektor u Kninu.[1] Posle nekog vremena postao je šef policijske stanice u Kninu.
Posle pobede na izborima (u aprilu i maju 1990) u Hrvatskoj, Hrvatska demokratska zajednica (HDZ) i njen vođa Franjo Tuđman radili su na odvajanju Hrvatske od SFRJ i pokušavali da umanje politički značaj Srba u Hrvatskoj. U tom cilju, Sabor Hrvatske usvojio je 22. decembra 1990. izmene Ustava Republike Hrvatske, u kome je Srbima oduzeto pravo suverenog naroda, a proglašeni su za nacionalnu manjinu.[3] Od dolaska na vlast Tuđmana deo Srba u Hrvatskoj, a među njima i Milan Martić strahovali su da Tuđman i HDZ obnavljaju ustašku Nezavisnu Državu Hrvatsku.[4] Zbog toga, od sredine 1990. Milan Martić i Srbi policajci iz Knina nisu želeli da priznaju vlast Tuđmana i HDZ-a, a stvarali su srpsku miliciju u Kninskoj krajini. U decembru 1990. Srbi u Kninskoj krajini proglasili su Srpsku Autonomnu Oblast Krajinu, a 29.5.1991 Milan Martić proglašen je za ministra unutrašnjih dela u vladi SAO Krajine.[1]
Kao ministar Republike Srpske Krajine u junu i julu 1992. vodio je jednu jedinicu u operaciji Koridor 92 i posle povratka u Republiku Srpsku Krajinu unapređen je u čin general-pukovnika od strane predsednika Republike Srpske Krajine Gorana Hadžića.[5]
Na mestu ministra unutrašnjih dela SAO Krajine, a od decembra 1991. Republike Srpske Krajine Milan Martić je ostao do početka 1994. Tada je pobedio na izborima za predsednika Republike Srpske Krajine i postao njen predsednik.[6]
U martu 1995. pred donošenje nove rezolucije SB o RSK, Milan Martić je poslao poruku Savetu bezbednosti UN u kojoj je tražio da se spreči izglasavanje rezolucije koja bi tretirala Republiku Srpsku Krajinu kao deo Hrvatske, jer će to omogućiti Hrvatskoj da izvrši genocid nad Srbima u RSK.[7]
Kada je otvoren saobraćaj na autoputu Bratstva i jedinstva, to je dovelo do međunacionalnih sukoba i ubistva jednog Srbina na teritoriji Nove Gradiška, pod kontrolom Hrvata 28. aprila 1995. godine, a usledila su ubistva još nekoliko Hrvata na teritoriji RSK. Zbog toga, po odobrenju predsednika RSK Milana Martića zatvoren je za saobraćaj na autoputu, ali Hrvatska je vojno napala 1. maja 1995. područje Okučana i Zapadne Slavonije u Republici Srpskoj Krajini, preko koga je prelazio autoput. U vreme tog napada, 2. maja 1995. Milan Martić je naredio da se granatira Zagreb sa nekoliko raketa, ali to nije zaustavilo napad Hrvata.[8]
Ubrzo posle proterivanja Srba sa područja Okučana i Zapadne Slavonije, 4. avgusta 1995. počeo je veći napad Hrvatske na Republiku Srpsku Krajinu, a predsednik Milan Martić doneo je odluku da naredi izvlačenje civilnog stanovništva iz Republike Srpske Krajine ispred hrvatske vojske i policije.[9]
Od 1991. do avgusta 1995. godine Milan Martić je imao nekoliko važnih pozicija u SAO Krajini i vladi RSK. Među važnijim pozicijama koje je imao ističu se: ministar odbrane SAO Krajina, zamenik komandanta teritorijalne odbrane, ministar unutrašnjih poslova, a rane 1994. godine postao je predsednik RSK.
Skrivao se od isporuke Haškom tribunalu, pod imenom Dragan, u jednoj kući u selu Petina kod Kruševca.[10] Godine 2002. predao se Haškom tribunalu (Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju UN - MKSJ UN),[11] koji ga je optužio za zločine počinjene tokom postojanja Republike Srpske Krajine.
Haški tribunal je 12. juna 2007. Milana Martića osudio na 35 godina zatvora. Martić je proglašen krivim za „progon, ubistva, pritvaranje, mučenje, nehumana dela, okrutno postupanje, napade na civile, deportacije i prisilno premeštanje nesrpskog stanovništva, bezobzirno razaranje naselja i verskih objekata i pljačku imovine Hrvata i Bošnjaka u RSK, Cazinskoj krajini i Zagrebu“. Kaznu izdržava u zatvoru u Estoniji.[12]
Reference uredi
- ^ a b v Logos 2019, str. 102 u napomeni 253.
- ^ „Martiću uručena optužnica”. Blic. Pristupljeno 31. 1. 2019.
- ^ Logos 2019, str. 54.
- ^ Logos 2019, str. 102 u napomeni 253. Početkom juna 1991. Milan Martić je rekao: „Nećemo dozvoliti ni u jednom mjestu SAO Krajine vaše [nije potpuno jasno da li sa zamenicom vaše misli HDZ-ove, ili hrvatske] policijske postaje – nastavljače i čuvare ustaško–fašističke politike.”.
- ^ Logos 2019, str. 177.
- ^ Logos 2019, str. 127 u napomeni 409.
- ^ Logos 2019, str. 231 sa napomenom 1071. „M. Martić je u poruci pisao da se sastao sa kopredsednikom T. Stoltenbergom u Beogradu, koji mu je tada rekao da je potpredsednik SAD, Al Gor govorio da će SAD poništiti Vensov mirovni plan iz 1992. a da će u SB izglasati rezoluciju koja će uključivati RSK u Hrvatsku“.
- ^ Logos 2019, str. 231-232. Za 36 sati napadnuta teritorija, područje pod zaštitom UN (UNPA zona Sektor Zapad) bila je osvojena. Od oko 15.000 ljudi koji su tu živeli većina je pobegla u RS, Hrvatska vojska ubila je oko 280 lica (od toga oko 60 su bili žene i deca), a zarobila oko 1.450 pripadnika Srpske vojske Krajine.
- ^ Logos 2019, str. 243-244 „Neki listovi kao Politika pisali su da u MUP-u Hrvatske rade poznate i kažnjavane ustaše, a Milan Martić i druge vođe Srba od 1991. videli su MUP i Hrvatsku vojsku kao policiju i vojsku koji podržavaju ustaška nasilja i nameru da se unište Srbi u Hrvatskoj… Strah da će doći do masovnih ubistava Srba u RSK bio je opravdan i zbog toga, oko 17:20, 4. avgusta 1995. Milan Martić je potpisao odluku da se iz opština Knin, Benkovac, Obrovac, Drniš i Gračac izvedu civili prema Republici Srpskoj i Srbiji:“.
- ^ U ovoj kući u selu Petina se skrivao Milan Martić, bivši vođa krajiških Srba („IN4S”, 13. avgust 2020)
- ^ Logos 2019, str. 367.
- ^ „Martić se žali na zatvorske uslove, traži premeštaj”. Blic. Pristupljeno 31. 1. 2019.
Literatura uredi
- Logos, Aleksandar A. (2019). Istorija Srba 1, Dopuna 4; Istorija Srba 5 (PDF). Beograd. ISBN 978-86-85117-46-6.
