Mihajlo Vraneš
Mihajlo Vraneš (Tužević, kod Brinja, 21. novembar 1900 — Zagreb, 20. maj 1984) bio je politički radnik, komunistički revolucionar, učesnik Španskog građanskog rata i junak socijalističkog rada.
| mihajlo vraneš | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 12. novembar 1900. |
| Mesto rođenja | Tužević, kod Brinja, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 20. maj 1984. (83 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb, SR Hrvatska, SFR Jugoslavija |
| Profesija | krojački radnik |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1924. |
| Učešće u ratovima | Španski građanski rat |
| Odlikovanja |  |
Biografija
urediRođen je 21. novembra 1900. u Tuževiću, kod Brinja. U mladosti je učio krojački zanat i priključio se radničkom pokretu. Kao mladi radnik, učestvovao je 1919. u Mađarskoj revoluciji, koju je predvodio Bela Kun. Potom je otišao u Sarajevo, a odatle u Zagreb, gde se priključio revolucionarnom radničkom pokretu, a 1924. postao je član ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). U tom peridu aktivno je sarađivao sa mladim revolucionarima — Zlatkom Šnajderom, Jankom Mišićem, Josipom Debeljakom i Mijom Oreškim, sa kojim je bio posebno blizak. Učestvovao je u mnogim akcijama koje su organizovali zagrebački skojevci i komunisti.[1][2]
Sredinom 1925. na predlog Đure Cvijića prihvatio je da bude zvanični vlasnik i urednik lista Borba, koji su od 1922. vodili i uređivali komunisti. Umesto Vraneša, koji je zvanični urednik Borbe bio do februara 1927, list su uređivali — Kamilo Horvatin, Đuro Cvijić, Blagoje Parović i August Cesarec. Kao zvanični urednik tri puta je hapšen od policije. Uporedo je bio član Mesnog komiteta KPJ za Zagreb, a februara 1928. bio je jedan od učesnika zagrebačke Osme konferencije, na kojoj je u rukovodstvo MK KPJ za Zagreb izabran Josip Broz Tito.[1][2]
Uhapšen je u Zagrebu septembra 1928, u vreme kada je pred zagrebačkim sudom vođen „Bombaški proces” protiv Josipa Broza. U zatvoru je ostao do 1. februara 1929, kada je uz pomoć zagrebačke partijske organizacije uspeo da pobegne iz zatvora Sudbenog stola u Zagrebu. Bekstvo iz zatvora organizovao je Stjepan Cvijić, brat Đure Cvijića. Preko partijske veze ilegalnim putem napustio je Kraljevinu Jugoslaviju. Kraće vrme boravio je u Beču, sa Blagojem Parovićem i Đurom Salajem. Tokom boravka u Beču, iz beogradskih novina saznao je da je 13. novembra 1930. odlukom Državnog suda za zaštitu države u odsustvu osuđen na kaznu od 12 godina zatvora. Godine 1930. otišao je u Sovjetski Savez, gde je u Moskvi 1932. završio Komunistički univerzitet nacionalnih manjina Zapada (KUMNZ). Godine 1935. u Moskvi se susreo sa Josipom Brozom, a decembra 1936. je sa grupom dobrovoljaca iz Jugoslavije, otišao u Španiju, gde se u redovima Internacionalnih brigada borio u Španskom građanskom ratu. Bio je vojni instruktor Internacionalnih brigada.[1][2]
Nakon pobede generala Franka i sloma Španske republike, 1939. nije se mogao vratiti u Jugoslaviju, već je otišao u Pariz, gde se tada nalazio punkt Centralnog komiteta KPJ. Po savetu Josipa Broza, u proleće 1940. pošao je u Aregntinu, kako bi politički delovao među jugoslovenskim iseljenicima. Prilikom čekanja broda u Roterdamu, bio je uhapšen od holandske policije, koja je tada u strahu od nemačkog napada, hapsila sva sumnjiva lica, pod optužbom da su nemački špijuni. Iz zatvora je izašao nakon nemačkog napada na Holandiju, 10. maja 1940. kada je jedna bomba oštetila zgradu zatvora. Tada je sa drugim radnicima učestvovao u odbrani Roterdama od Nemaca. Nakon okupacije, aktivno je učestvovao u holandskom pokretu otpora i bio urednik ilegalnog antifašističkog lista Den farhajt. Posle oslobođenja Holandije, po direktivi KPJ, otišao je u severni deo Holandije, gde je politički delovao među rudarima, koji su bili iz Jugoslavije i sakupljao pomoć, koja je slata u zemlju.[1][2]
Godine 1946. došao je u Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju. Živeo je u Zagrebu i bio aktivan u društveno-političkom životu Zagreba. Nije se uključivao u visoku politiku, već je delovao u opštinskoj organizaciji Saveza komunista.
Umro je 20. maja 1984. u Zagrebu, gde je sahranjen na groblju Mirogoj.[3][4]
Ukazom Predsedništva SFRJ odlikovan je 24. jula 1981. Ordenom junaka socijalističkog rada.[5]
Reference
uredi- ^ a b v g „Opasni život Mihajla Vraneša”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 27. 9. 1981. str. 5.
- ^ a b v g „Urednik za „sedmicu””. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 19. 2. 1982. str. 2.
- ^ „Ideali postali stvarnost”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 21. 5. 1984. str. 3.
- ^ „Sahranjen Mihajlo Vraneš”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 24. 5. 1984. str. 14.
- ^ „Službeni list SFRJ 66/81” (PDF). slvesnik.com.mk. 11. 12. 1981. str. 1695.
