Nemačka laka krstarica Emden

Nemačka laka krstarica Emden bila je jedini brod svoje klase. Treća nemačka krstarica koja nosi to ime bio je prvi ratni brod izgrađen u Nemačkoj posle Prvog svetskog rata.

Emden Emden
Dojčland
Opšti podaci
Karijera	Nemačka
Kobilica postavljena	1921.
Porinut	januar 1925.
U službi od	oktobra 1925.
Sudbina	Uništen od strane sopstvene posade u maju 1945, kasnije isečen
Glavne karakteristike
Deplasman	Puni 7.100 t
Dužina	156 m
Širina	14.30 m
Gaz	5.80 m
Pogon	4 kotla dve elise
Snaga	46.500 KS (34 MW)
Brzina	29.5 čvorova (53 km/h)
Doplov	6.750 nautičkih milja sa 15 čvorova
Posada	685
Naoružanje	8 h 150 mm 3 x 105 mm torpedne cevi 4 x 533 mm
Oklop	glavne kupole 50 mm, bočni oklop 50-100 mm, palubni oklop 20-40 mm

Izgradnja

Po potpisivanju Versajskog sporazuma 1920. godine, Nemačka je odbrambena moć bila radikalno ograničena. Mornarica je smela da ima 6 bojnih brodova deplasmana do 10.000 t, 6 krstarica deplasmana do 6.000 t, 12 toriljarki do 800 t i 12 torpednih čamaca do 200 t. Stare brodove koji su se smestili u te tonaže su mogli zameniti novijima, ali samo do dozvoljene tonaže. S obzirom na zastarelost takve flote, Vajmarska republika je odmah pristupila po potpisivanju sporazuma gradnji novih modernih brodova.

Prvi koji se počeo graditi je bila laka krstarica Emden koja je trebalo da zameni Niobe. Konstrukcija broda je proizlazila iz iskustava stečenih u Prvom svetskom ratu. Mnoga ratna brodogradilišta bila su zatvorena, a projekti uništeni, tako da se moralo kretati kompletno iz početka. Mada se razmišljalo o korištenju 4 topovske kule sa po dva topa, odabrana je pod pritiskom saveznika konstrukcija sa 8 kula sa po jednim topom u svakoj jer protivnici nisu imali niti jednu krstaricu koja bi mu mogla konkurirati. To rešenje nije se pokazalo najboljim jer je povećalo celokupnu tonažu, a i otežalo koordinaciju prilikom paljbe. Naoružanje je sačinjavalo 8 glavnih topova kalibra 150 mm Krup SK L/55 (veći kalibar je bio na krstaricama zabranjen sporazumom). Top je bio težak preko jedanaest tona, a na udaljenost od 17 km je izbacivao rasprkavajuće granate mase 50 funti ili protivoklopne mase 100 funti. Sekundarno naoružanje činili su 88 mm Flak L/45 topovi namenjeni prvenstveno protivavionskoj odbrani. Njih su 1944. godine hteli zameniti topovima kalibra 105 mm, ali od tog su odustali. Takođe su odustali i od zamene topova nevođenih protivavionskim raketama kalibra 73 mm. Uz 88 na brod su od 1938. godine bili postavljeni dalji protivavionski topovi kalibra 40, 37 i 20 mm čiji se raspored i broj tokom rata menjao. Sa svake strane nalazile su se po dvije torpedne cevi promjera 500 mm do 1934. godine, a kasnije 533 mm.

Oklop broda nije bio velik niti u doba nastanka broda. Potpalublje je bilo zaštićeno odozgora 20 mm oklopom osim iznad municijskih komora, gde je bio debljine 40 mm. Bočni oklop i oklop topovske kule je bio debljine 50 mm. Jedino je komandni most bio oklopljen debljim bočnim oklopom debljine 50-100 mm. Brod su pokretala 2 turbine na ugljen i naftu snage svake od 23.000 KS koje su mogle da poteraju brod brzinom do 29,4 čvora. Zbog slabog oklopa i relativno male maksimalne brzine broda, odlučeno je da se ne koristi u operacijama protiv drugih brodova, već kao podrška drugim jedinicama i za školovanje mornara.

Istorija

Emden na krstarenjnu u Kini 1931.

Kobilica broda je bila postavljena 8. decembra 1921, a brod je bio dovršen 7. januara 1925. godine. Iste godine u oktobru ulazi u aktivnu službu posle uspešnih testova. Prvu je pregradnju doživio 1934. godine. Dalje su bile 1937. i 1942. Promene su se ticale antenskog sistema, dodavanja mogućnosti polaganja mina, a posljednja je donela i radio-lokator. Brod je od 1926. do 1938. služio kao školski brod, a jedan od njegovih zapovednika je bio Karl Denic. Na svojim dugim plovidbama po svetskim morima trebalo je popraviti sliku javnosti koju je imala o Nemačkoj. Neposredno pre rata su mu dodali mogućnost polaganja mina kojih je mogao ponijeti 120 komada.

Odmah na početku Drugog svetskog rata, 4. septembra 1939. u luci Vilhelmshafen je pogođen u napadu britanskih aviona tipa Bristol Blenhajm. Poginulo je 9 mornara i to su bile prve žrtve Nemačke mornarice u ratu. No krstarici time nije bila umanjena borbena sposobnost. U aprilu 1940. brod je sudelovao u osvajanju Norveške u akciji kod Osla zajedno s teškim krstaricama Bliher i Licov, tri torpiljare i osam minolovaca kao potpora desantu 2.000 vojnika. Kada je Bliher potonuo pogođen granatama 280 mm topova obalnih baterija i sa dva torpeda, Licov i Emden su se povukli i iz udaljenosti ušutkali norveške topove. Tek tada je mogao početi desant na kopno. Po završetku osvajanja Norveške i popravaka, patrolirao je u norveškim vodama sve do napada na SSSR. Od 26. do 27. septembra 1941. vatrom iz svojih topova potpomagao je osvajanje Baltičkih otoka ispalivši na zemaljske ciljeve oko 600 granata najvećeg kalibra.

Posle toga, pa do kraja rata nije učestvovao više niti u jednoj borbenoj akciji, već su ga koristili kao školski brod i minopolagač na Baltiku i u norveškim vodama. Pred kraj 1944. brod se nasukao u Oslovskom fjordu, te je zbog oštećenja bio poslan u Kenigsberg na popravak. 3. januara 1945. ga zbog približavanja Crvene armije prebacuju u Pillau. Odatle po osposobljavanju broda, početkom februara 1945. godine zajedno sa 1000 izbjeglica, prenosi tela pokojnog maršala fon Hindenburga i njegove supruge iz Kenigsberga u Kiel kako njihovi posmrtni ostaci ne bi pali u ruke Sovjeta. Tu su ga pred sam kraj rata u luci Kiel više puta pogodile savezničke bombe koje su mu nanele teška oštećenja. Vidivši da nema svrhe čuvati više teško oštećeni brod, 26. aprila 1945. ga potpuno izbacuju iz mornaričke službe. Konačno 3. maja 1945. posada broda eksplozivom uništava do kraja oštećeni brod. Olupina nije nikoga više interesovala poslije rata, pa su ga postepeno do 1948. godine totalno izrezali.

Viji još

• Emden, nemačka krstarica iz Prvog svetskog rata.