Orijentalistika

Orijentalistika je akademsko polje proučavanja koja obuhvata područje bliskoistočnih i dalekoistočnih društava i kultura, jezika, naroda, istorije i arheologije. U poslednjih nekoliko godina se često naziva i azijske studije i bliskoistočne studije, iako je primarni fokus i ciljevi tradicionalnih orijentalnih studije u Evropi danas uglavnom usmeren na disciplini islamskih studija. Evropska studija ovog regiona, ranije poznat kao „Orijenta“, ima pre svega verske korene, koji je ostao glavni motiv do novijeg doba. Učenje iz arapske medicine i filozofije i grčkih prevoda sa hebrejskog i arapskog, je bio važan faktor u srednjem veku. Lingvističko znanje prethodi širim studijama kulture i istorije, kada je Evropa počela da zadire u region, politički i ekonomski faktori podstakli su rast akademskih studija. Od kraja 18. veka arheologija postaje ključna za široku evropsku javnost, zbog blaga koja su popunila evropske muzejime. Na modernu studiju uticali su imperijalistički stavovi i interesi, a ponekad i naivna fascinacija egzotičnim Istokom mediteranskih i evropskih pisaca i mislilaca, zarobljene u slikama umetnika, čija je tema u više navrata otvarana na Zapadu, pod nazivom „orijentalizam“. U 20. veku, naučnici ovog regiona su jednako učestvovali u razvoju ove discipline.

Drevni Asirski antikviteti u Britanskom muzeju. U 19. veku postavljanje spektakularnih antikviteta u nove muzeje donosi neobično interesovanje javnosti za orijentalnu filologiju.

Istorija orijentalistike

Preislamski period

Glavna razlika u zapadnom svetu između „Zapada“ i „Istoka“ je kristalisana u grčko-persijskim ratovima iz 5. veka pre nove ere, kada su atinski istoričari napravili razliku između njihove „atinske demokratije“ i persijske monarhije. Institucionalna razlika između Istoka i Zapada nije postojala kao definisan polaritet pre Oriens i Occidens u podeljenoj administraciji Rimskog carstva cara Dioklecijana krajem 3. veka, a Carstvo je podeljeno na latinsko i grčko govorno područje. Klasični svet je mnogo znao o svojim drevnim persijskim susedima (i obično neprijateljima), ali vrlo neprecizno poznavanje većine sveta dalje na istok. Međutim, postojala je značajna direktna rimska trgovini sa Indijom u carskom periodu.

Srednji vek

Hajton Korkus predaje svoj izveštaj o Mongolima papi Klementu V, 1307. godine.

Uspon islama i muslimanska osvajanja u 7. veku osnovali su oštru opoziciju, čak i osećaj polariteta, između srednjovekovnog evropskog hrišćanstva i srednjovekovnog islamskog sveta (koji se protezao od Bliskog istoka i srednje Azije do severne Afrike i Andaluzije). Tokom srednjeg veka, muslimani i Jevreji smatrali su se neprijateljima hrišćanstva. Srednjovekovno evropsko poznavanje kultura dalje na istoku je bilo loše, umnogome je zavisilo od izmišljenih putovanja ser Džona Mandevilea i legendama prezvitera Jovana, iako podjednako poznat, ako ne i mnogo duže, poznat kao Marko Polo su mnogo precizniji.

Naučni rad u početku je bio u velikoj meri jezičke prirode, pre svega verski akcenat na razumevanju biblijskog hebrejskog i jezika kao što je sirijski sa ranohrišćanskom književnošću, ali i želja da razumeju arapske radove na polju medicine, filozofije i nauke. Ovaj napor, koji se naziva Studia Linguarum postojao je sporadično tokom srednjeg veka, a „Renesansa u 12. veku“ svedoči konkretan rast u prevodima arapskih tekstova na latinski jezik, sa figurama poput Konstantina Afričkog, koji je preveo 37 knjiga, uglavnom medicinskih tekstova, sa arapskog na latinski, i Germana Dalmatinskog, jedanog od prevodilaca Kur'ana. Najraniji prevod Kur'ana na latinski je završen 1143. godine, iako je malo korišćen sve do njegovog štampanja 1543. godine, nakon čega je preveden na druge evropske jezike. Gerard od Kremone i drugi se zasnivali su se na tome da Andaluziji iskoristi arapske biblioteke i tamošnje naučnike. Kasnije, sa hrišćanskom rekonkvistom u punom jeku, takvi kontakti postali su ređi u Španiji. Katedre za hebrejski, arapski i aramejski su nakratko uspostavljene na Oksfordu, i u još četiri univerziteta nakon sabora u Beču 1312. godine.

Iako su krstaši doprineli relativno malo na putu naučne razmene, erupcija Mongolskog carstva imala strateške implikacije i za Krstaška carstva i za samu Evropu, što je dovelo do proširenju diplomatskih kontakata. U dobu velikih geografskih otkrića, evropski interes za mapiranje Azije, a posebno morskih puteva, postao intenzivan, mada uglavnom sprovođen izvan univerziteta.

Od renesanse do 1800. godine

Orijentalistika na univerzitetima postala je sistematska tokom renesanse, uz kontinuirano dominiranje jezičkih i verskih aspekata. Postojala je i politička dimenzija, jer su prevodi za diplomatske svrhe bili potrebni, čak i pre nego što je Zapad bio aktivno zainteresovan za Istok van Otomanske imperije. Orijentir je bilo objavljivanje 1514. u Španiji prve poliglotske Biblije, koja sadrži kompletne postojeće tekstove na hebrejskom i aramejskom, pored grčkog i latinskog. Na Univerzitetu u Kembridžu je postojao profesor hebrejskog od 1540. (peti najstariji redovni katedra tamo), a katedra za arapski je osnovana oko 1643. Oksford je sledio sa hebrejskom katedrom 1546. godine (obe katedre su osnovana od strane Henrija XIII). Univerzitet u Salamanci imao profesora orijentalnih jezika krajem 1570. U Francuskoj, Kolber je pokrenuo program obuke za mlade lingviste u diplomatskoj službi, kao što su Fransoa Petis de la Kroa, koji je kao i njegov otac i njegov sin je služio kao prevodilac arapskog kralju. Studija o Dalekom istoku bila je osnovana od strane misionara.

Tokom 18. veka, zapadni naučnici dostigli su razuman nivo razumevanja geografije i veći deo istorije regiona, ali poznavanje oblasti najmanje pristupačnih zapadnim putnicima, poput Japana i Tibeta, i njihovih jezika, ostao je ograničen. Kraj veka karakteriše veliko povećanje proučavanja arheologije perioda, koji je trebalo da bude sve važniji aspekt oblasti kroz naredni vek. Egiptologija predvodila ovaj poduhvat, zajedno sa mnogim drugim drevnim kulturama, obezbeđujući lingvistima nove materijale za dešifrovanje i studije.

Devetnaesti vek

Stara zgrada Azijatskog društva u Kalkuti, koju je osnovao Vilijam Džons 1784. godine.

Sa povećanjem znanja o Aziji među zapadnim stručnjacima, veći politički i ekonomski angažman u regionu, a posebno u realizaciji postojanja bliskih odnosa između indijskog i evropskih jezike, Vilijam Džons, ustanovio je složenije intelektualne veze između rane istorije istočne i zapadne kulture. Neke od ovih dešavanja došli su u kontekstu francusko - britanskog rivaliteta za kontrolu Indije. Liberalni ekonomisti, kao što je Džejms Mil, ocrnjuju istočne civilizacije kao statične i korumpirane. Karl Marks, i sam jevrejskog porekla, karakteriše azijatski način proizvodnje, kao nepromenljiv, zbog ekonomske ograničenosti seoskih ekonomija i uloga države u proizvodnji. Orijentalni despotizam je uopšteno smatran u Evropi kao glavni faktor relativnog neuspeha napretka istočnoevropskih društava. Proučavanje islama bilo je ključno jer većina ljudi koji žive na geografskom području nazvanim „Istok“ bili su muslimani. Interesovanje za razumevanje islama je delimično podstaknuto ekonomskim razmatranjima rastuće trgovine u regionu Mediterana i zbog kulturnih i intelektualnih promena tog vremena.

U toku ovog veka zapadna arheologija proširila se širom Bliskog istoka i Azije, sa spektakularnim rezultatima. Novi nacionalni muzeji obezbedili su postavku za nalazišta, od kojih je većina u tom periodu donošena u Evropu, a orijentalisti stavljeni u žižu javnosti kao nikada pre. Prve ozbiljne evropske studije o budizmu i hinduizmu bili su od strane naučnika Eugena Burnofa i Maksa Milera. U to vreme, razvila se akademska studija islama, i od sredine 19. veka, orijentalistiku je bila afirmisana akademska disciplina u većini evropskih zemalja, posebno onih sa imperijalnim interesima u regionu. Ipak, dok je sholastičko istraživanje prošireno, tako su i rasistički stavovi i stereotipa o zagonetanim, lukavim istočnjacima. To se često širilo i na lokalne jevrejske i romske zajednice, koji su takođe bili orijentalnog porekla i mnogi su ih videli tako.

Dvadeseti vek

Stručnjaci proučavaju kamen iz Rozete na Drugom međunarodnom kongresu orijentalista u Londonu, 1874.

Učešće na akademskim studijama od strane naučnika novih nezavisnih država iz samog regiona, neminovno su značajno promenili prirodu studija sa pojavom postkolonijalnih studija. Uticaj orijentalizma (u smislu u kojem koristi Edvard Said u svojoj istoimenoj knjizi) u nauci o Bliskom istoku videlo se ponovno pojavljivanje i rast nakon završetka Hladnog rata. Period po okončanju Hladnog rata obeležen je raspravama o islamskom terorizmu sa akcentom na tome u kojoj je meri kultura arapskog sveta i islama pretnja za one na Zapadu. Suština ove rasprave odražava pretpostavku na osnovu koje je orijentalizam kritikovan - da je „Orijent“ isključivo definisan islamom. Takva razmatranja su se dogodila u širem kontekstu i način na koji su mnogi zapadni naučnici odgovorili na međunarodnu politiku u posthladnoratovskom svetu, a ona su verovatno pojačana nakon terorističkih napada od 11. septembra 2001.

Simbolička ove vrste odgovora na kraju Hladnog rata bila je popularizacija teze Sudar civilizacija. Ova ideja fundamentalnog konflikta između Istoka i Zapada je prvi put pojavljena u članku Bernarda Luisa pod nazivom Koreni muslimanskog besa, napisanoj 1990. Opet, ovo je viđeno kao način obračunavanja novih oblika i linija podele u posthladnoratovskom međunarodnom društvu. Pristup Sudar civilizacija uključuje još jednu karakteristiku orijentalističke misli, naime, tendencija da je region kao jedan, homogena „civilizacije“, a ne da obuhvata razne različite i raznolike kulture. To je bila ideja koju je razradio slavni Semjuel Hantington 1993. godine u svom članku u oblasti spoljnih poslova, pod nazivom Sukob civilizacija?.

Orijentalizam i orijentalistika

Za više informacija pogledajte: Orijentalizam

Termin Orijentalizam je stekao negativne konotacije u nekim krugovima i tumači se na proučavanje Istoka od strane zapadnjaka, oblikovan stavovima doba evropskog imperijalizma u 18. i 19. veku. Kada se koristi u tom smislu, on često podrazumeva predrasude, karikirana tumačenja istočnih kultura i naroda. Ovo gledište je najviše artikulisano i propagirano od strane Edvarda Saida u delu Orijentalizam (1978), kritičku istoriju ovih akademskih tradicija. Nasuprot tome, termin je takođe bio korišćen od strane nekih modernih naučnika i odnosi se na pisce imperijalističke ere koji su imalie pro-istočne stavove, za razliku od onih koji nisu videli išta vredno u ne-zapadnim kulturama.