Petar Bogavac
Petar Bogavac (Savovo kod Studenice, 1870 – Kraljevo, 19. februar 1941) bio je srpski trgovac, bankar, narodni poslanik, senator i dobrotvor.
Petar Bogavac | |
|---|---|
 Petar Bogavac | |
| Datum rođenja | 1870. |
| Mesto rođenja | Savovo kod Studenice, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 19. februar 1941. (70/71 god.) |
| Mesto smrti | Kraljevo, Kraljevina Jugoslavija |
| Zanimanje | Trgovac, bankar, političar i dobrotvor |
| Nagrade | Orden Belog orla V reda |
Biografija
urediPetar Bogavac je rođen u selu Savovo, u blizini Studenice, 1870. godine. U rodnom selu je završio osnovnu školu, a potom je u Kraljevu nastavio svoje obrazovanje, završivši trgovačku školu. Godine 1890. osnovao je samostalno trgovačko preduzeće. Pored trgovine, bavio se i privredom, bankarstvom i politikom. Učestvovao je u svim ratovima od 1912. do 1918. godine. Za narodnog poslanika za Čačanski okrug prvi put je izabran na listi radikala 1894. godine. Mandat mu je bio obnavljan sve do 1908. godine, kada je odbio da dalje obavlja ovu dužnost. Za predsednika opštine u Kraljevu biran je u dva navrata, 1910. i 1920. godine. Godine 1921. bio je ponovo narodni poslanik Čačanskog okruga, a pored toga bio je i poslanik u Ustavotvornoj skupštini Kraljevine SHS. Odneo je apsolutne pobede na izborima za narodnog poslanika 1923, 1925. i 1927. godine. Ponovo je izabran za narodnog poslanika 1935. godine u Žičkom okrugu. Te godine se kandidovao na listi Bogoljuba Jevtića. Godine 1930. bio je postavljen na mesto banskog većnika, a 6. februara 1938. izabran je za senatora Moravske banovine. Bio je potpredsednik Kluba narodnih poslanika Jugoslovenske radikalne zajednice i predsednik Sreske organizacije JRZ u Žičkom srezu.[1][2][3][4]
Bio je član Upravnog odbora Kraljevske akcionarske štedionice (1897),[5] kao i osnivač Kraljevske privredne banke i njen predsednik 1912. godine. Zajedno sa suprugom uspeo je da spasi deo imovine i dokumentacije Kraljevske privredne banke tokom okupacije Kraljeva u Prvom svetskom ratu.[6][7] Godine 1921. je postao predsednik Kraljevske privredne banke, nakon njenog spajanja sa Kraljevskom akcionarskom zadrugom.[1] Osnovao je list Narodna samouprava[8]. Pomagao je rad kraljevačkog pododbora ženskog humanitarnog društva Kneginja Ljubica.[9] Bio je u odboru Trgovačke omladine u Kraljevu, član školskog odbora Trgovačke škole i jedan od osnivača Kraljevačke zadruge. Bogavac je bio i član društva Mataruška Banja, a upravo zahvaljujući njemu, kao i proti Savtiju Božiću, porezniku Milutinu Vesniću, trgovcu Svetozaru Bunjaku i sreskom lekaru Dimitriju Antiću slučajno oktriveno izvorište tople vode bogate sumporom krajem 19. veka pretvoreno je u lečilište Mataruška Banja.[1][2][10] Bogavac je bio i među osnivačima Kraljevskog električnog akcionarskog drušva Ibar, osnovanog 1925, čiji je cilj bio da se u gradu uvede električno osvetljenje i dovede pijaća voda.[11]
Za doprinos u društvenim poslovima odlikovan je 1938. godine od strane Kraljevskog namesništva Ordenom Belog orla V reda. Bogavac je preminuo 19. februara 1941. godine u Kraljevu.[1][2][8][12]
Zadužbina Petra Bogavca
urediU svom testamentu, sačinjenom 15. februara 1941, Bogavac piše: „Star sam 71 godinu. Dece nemam. Imam samo ženu Biseniju... Dok sam još pri čistoj svesti i zdravom razumu, želim da učinim raspored svoje imovine, na slučaj moje smrti što ovim činim."[13] Ostavio je znatna sredstva za izgradnju škole i crkve, a Trgovačkoj omladini Kraljeva zaveštao je svoju kuću u Ulici cara Lazara, kao i „salon i sobu za rad sa bibliotekom". Bogavčeva kuća je izgrađena 1923. godine u stilu neoklasicizma i neobaroka sa elementima secesije. Više od pola veka nakon Bogavčeve smrti njegova kuća je bila sedište raznih omladinskih organizacija i udrženja. Ipak, kako je rad ovakvih organizacija počeo da slabi, deo zdanja je izdavan u zakup privatnim firmama. Godine 1997. Bogavčeva kuća je oduzeta od Opštine kraljevo i dodeljena je na korišćenje Sekretarijatu Ministarstva unutrašnjih poslova. Iste godine skupština opštine Kraljevo donela je odluku o osnivanju Fondacije Petar Bogavac – Anđelko Savić, koja obezbeđuje sredstva za stipendiranje siromašnih učenika.[14]
Reference
uredi- ^ a b v g Srpski biografski rečnik. Knj. 1, A-B. Novi Sad: Matica srpska. 2004. str. 590. ISBN 86-83651-49-5.
- ^ a b v Savić, Mirjana (2012). „Zadužbinarstvo HH veka u Kraljevu”. Darivanje i zadužbinarstvo. Kraljevo: 76—78.
- ^ Virijević, Vladan (2006). Kraljevo, grad u Srbiji 1918-1941. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo; Istorijski arhiv Kraljevo. str. 45; 125. ISBN 86-85179-09-2.
- ^ „Novi senatori”. Vreme. 7. 2. 1938. Pristupljeno 6. 12. 2023.
- ^ Becić, Ivan M. (2014). „Kraljevska akcionarska štedionica (1885-1941)”. Naša prošlost. 15: 106.
- ^ Sekulić, Milovan (2000). „Akcionarske štedionice i banke u Kraljevu do 1915. godine”. Rudo Polje - Karanovac - Kraljevo: od prvih pomena do Prvog svetskog rata: 141—142.
- ^ Becić, Ivan M. (2013). „Kraljevska privredna banka”. Naša prošlost. 14: 136—138.
- ^ a b Virijević, Vladan (2006). Kraljevo, grad u Srbiji 1918-1941. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo; Istorijski arhiv Kraljevo. str. 45. ISBN 86-85179-09-2.
- ^ Virijević, Vladan (2006). Kraljevo, grad u Srbiji 1918-1941. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo; Istorijski arhiv Kraljevo. str. 260. ISBN 86-85179-09-2.
- ^ Ristić, Radomir (2014). „Bolesti i drugi uzroci smrti stanovnika Kraljeva krajem 19. veka”. Naša prošlost. 15: 93.
- ^ Virijević, Vladan (2006). Kraljevo, grad u Srbiji 1918-1941. Kraljevo: Naroni muzej Kraljevo; Istorijski arhiv Kraljevo. str. 63. ISBN 86-85179-09-2.
- ^ „Petar Bogavac”. Politika. 20. 2. 1941. Pristupljeno 6. 12. 2023.
- ^ Drašković, Dragan (2012). „Darivanje i zadužbinarstvo u kraljevačkom kraju”. Darivanje i zadužbinarstvo. Kraljevo: 71.
- ^ Savić, Mirjana (2012). „Zadužbinarstvo HH veka u Kraljevu”. Darivanje i zadužbinarstvo. Kraljevo: 78—79.
