Radmila Šišković
Radmila Rada Šišković (Veliko Orašje, kod Velike Plane, 6. septembar 1923 — Foča, 3. maj 1943) bila je učesnica Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| radmila šišković | |
|---|---|
 Radmila Šišković | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 6. septembar 1923. |
| Mesto rođenja | Veliko Orašje, kod Velike Plane, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 3. maj 1943. (19 god.) |
| Mesto smrti | okolina Foče, ND Hrvatska |
| Profesija | učenica |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | novembra 1942. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 20. decembar 1951. |
Biografija uredi
Rođena je 6. septembra 1923. godine u selu Velikom Orašju, kod Velike Plane. Godine 1926. njeni roditelji su se preselili u Smederevsku Palanku, gde je njen otac Ivan radio kao službenik. Posle završene osnovne škole, koju je završila s odličnim uspehom, upisala je gimnaziju u Smederevskoj Palanci.
Godine 1941. kada je počeo Drugi svetski rat u Jugoslaviji, Radmila Šišković je imala sedamnaest godina i bila učenica šestog razreda gimnazije. Još ranije, preko svog starijeg brata i školskih drugova, upoznala se sa revolucionarnim omladinskim pokretom. Prvih meseci rata postala je član Saveza komunističke omladine Jugoslavije. Učestvovala je u mnogim skojevskim akcijama u Smederevskoj Palanci i okolini i prenosila poruke Brani Jevtiću, koji je bio član Mesnog komiteta SKOJ-a. Aktivno je učestvovala i u pripremama za oružani ustanak – sakupljala je sanitetski materijal i drugu opremu, pisala i lepila parole po gradu i dr.
U toku jula 1941. godine radila je kao pozadinski ilegalni radnik na snabdevanju prve organizovane partizanske jedinice u Donjoj Jasenici Azanjske partizanske čete, a ujedno je bila i kurir. U avgustu je boravila u Rači Kragujevačkoj i stupila je u vezu sa Drugim šumadijskim partizanskim odredom. Po povratku u Smederevsku Palanku saznala je da je traže žandarmi. To, kao i streljanje 16 partizana-komunista od strane Nemaca 20. jula 1941. godine u okolini Smederevske Palanke, presudilo je da Radmila donese odluku o napuštanju grada i ode u partizane. Iako su njeni roditelji bili protivni njenom odlasku u partizane jer je bila isuviše mlada, ona je krajem avgusta napustila grad.
Po dolasku u partizane stupila je u Palanačku partizansku četu Drugog šumadijskog odreda. Rukovodstvo čete je, zbog njene mladosti, pokušalo da utiče na nju da se vrati u grad, ali je ona to odbijala. U početku je radila u tehničkom odeljenju Odreda, ali je stalno insistirala da joj dozvole da učestvuje u borbi kao borac. Polovinom septembra 1941. godine izvršena je reorganizacija Palanačke partizanske čete i Radmila je postala borac – puškomitraljezac i bombaš. Bila je bila prva žena-borac Palanačke čete i jedna od prvih žena-boraca u Drugom šumadijskom partizanskom odredu.
Kao borac učestvovala je u mnogim borbama i akcijama Palanačke partizanske čete. U borbi protiv Nemaca kod Azanje 23. septembra 1941. godine, poznatoj kao „Azanjska bitka“, njena četa je prihvatila frontalnu borbu protiv oko 450 nemačkih vojnika. Radmila je u ovoj borbi pokazala izuzetnu hrabrost i neustrašivost. Učestvovala je s jednom grupom partizana u rušenju železničke pruge između sela Glibovca i Kusatka, sečenju telefonskih žica i prekopavanju puta. Jedne noći učestvovala je u diverziji u Smederevskoj Palanci, kada je zapaljen nemački magacin. Iako je bila mlada devojka, uvek se među prvima dobrovoljno javljala za učešće u akcijama. Posebno se istakla u borbama na Rudniku, koje su jedinice Drugog šumadijskog odreda vodile protiv nadmoćnijih nemačkih snaga tokom Prve neprijateljske ofanzive, u jesen 1941. godine.
Decembra 1941. godine, posle nemačke ofanzive, zajedno sa odredom prešla je u Sandžak, a potom u istočnu Bosnu, gde je 1. marta 1942. godine njen odred uključen u sastav novoformirane Druge proleterske udarne brigade. Tokom Druge neprijateljske ofanzive, učestvovala je u borbama na Borikama, kod Rogatice, Vlasenice i dr. Priče o njenoj hrabrosti širile su se među borcima. Osim hrabrosti odlikovale su je i prisebnost i snalažljivost u najtežim trenucima borbi. Bila je zbog toga omiljena među drugovima koji su je zvali „Rada“. Posle napada na Kupres avgusta 1942. godine, u kojoj se posebno istakla, Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito je 6. novembra 1942. godine pohvalio „partizanku Šišković Radu, koja daje primer svojim drugovima kako treba tući neprijatelja“. Ubrzo potom primljena je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije i postavljena za zamenika političkog komesara čete.
Pored mnogih borbi u kojima je učestvovala i u kojima se istakla, posebno se ističe borba na Drini 17. aprila 1943. godine, kada je njen bataljon prelazio Drinu u blizini Foče. Na drugoj strani reke nalazile su se jake četničke snage utvrđene u bunkerima. U toku teških borbi mnogi Radini drugovi su izginuli na brdu Pliješu, gde su vođene najžešće borbe. Dok se nekim borcima činilo nemogućim osvajanje brda, Rada je hrabrila svoje drugove i prva je sa bombama krenula na neprijatelja. Za njom su krenuli i ostali borci. Ona je u tom jurišu bila teško ranjena, ali nije dozvolila da je iznesu sa bojišta. Ostala je da bodri svoje drugove koji su, ohrabreni njenim primerom, prikupili poslednje snage i osvojili brdo Pliješ.
Od rana zadobijenih u borbi na Drini, Rada je preminula preminula 3. maja 1943. godine u bolnici Druge proleterske brigade.
Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije 20. decembra 1951. proglašena je za narodnog heroja.[1]
Jedna osnovna škola u Smederevskoj Palanci nosi njeno ime, a 1963. u dvorištu škole joj je podignut spomenik.
Reference uredi
- ^ Narodni heroji 2 1982, str. 254.
Literatura uredi
- Žene Srbije u Narodnooslobodilačkoj borbi (PDF). Beograd: Prosveta/Nolit. 1975. COBISS.SR 162155015
- Bijelić, Krste (1980). Heroine Jugoslavije. Zagreb: Spektar. COBISS.SR 49275399
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167
