Radovan Zogović

црногорски пјесник

Radovan Zogović (Mašnica,[1] 19. avgust 1907Beograd, 5. januar 1986) bio je jugoslovenski pjesnik.[2]

Radovan Zogović
Radovan Zogović
Lični podaci
Datum rođenja(1907-08-19)19. avgust 1907.
Mesto rođenjaMašnica, Andrijevica, Knjaževina Crna Gora
Datum smrti5. januar 1986.(1986-01-05) (78 god.)
Mesto smrtiBeograd, SFR Jugoslavija
Porodica
SupružnikVera Zogović
DecaMirka Zogović

Biografija

uredi

Osnovnu školu završio je u rodnom kraju, gimnaziju je pohađao u Beranama, Peći i Tetovu, a književnost je diplomirao na Univerzitetu u Skoplju jula 1933. godine. Tokom studentskih dana upoznao se sa marksističkom literaturom, ušao u radnički pokret i postao komunista. Dok je studirao u Skoplju upoznao se i družio s Kočom Racinim.

Tokom 1930-ih je, uz Milovana Đilasa, ispred KPJ, jedan od glavnih protagonista polemičkog sukoba sa Miroslavom Krležom („sukob na književnoj ljevici“) oko diskursa i estetike savremene književnosti.[3] Zogović iznosi mišljenje da »kolektivistički književnik nosi u sebi pokret koji odgovara pokretu mase«.[4]

U vrijeme kolonizacije Kosova, Radovan Zogović je jedan od prvih pjesnika koji je opisao prizore teškog života crnogorskih doseljenika i njihovih novih susjeda, Albanaca, pod monarhističkom vlašću.[5] O surovom životu u Metohiji u tom periodu najbolje govore Zogovićeva poema „Došljaci“ („Ali Binak“). Objavio ju je u beogradskoj „Našoj stvarnosti“, 1937. godine, odnosno u zabranjenoj knjizi „Plameni golubovi“.[5]

1937. godine u Zagrebu je štampana zbirka pjesama o španskoj revoluciji, koje su napisali Radovan Zogović, Čedomir Minderović, Dušan Matić, Jovan Popović i A. Roglić.[6] U to vrijeme, Zogović je bio partijska veza za odlazak dobrovoljaca u Španiju.[7]

Narodnooslobodilačka borba

uredi
 
Grupa rukovodilaca NOVJ u Postojni, 1945. S leva na desno: Jovićević, Komnen Žugić, Radovan Zogović, Gajo Vojvodić.

Tokom drugog svetskog rata, od prvih dana ustanka u Crnoj Gori 1941. godine bio je pripadnik i jedan od rukovodilaca partizanskog pokreta. Ratni put počeo je radom u ustaničkoj komandi, za srez andrijevički u Crnoj Gori, nastavio ga kao izdavač, zajedno s Veselinom Maslešom, malog hektografisanog lista Sloboda, na planini Konjsko kod Berana, zatim kao član propagandnog odjeljenja glavnog partizanskog štaba za Crnu Goru.[8] U vrijeme sloma ustanka, juna 1942. godine, Radovan Zogović i drugi rukovodioci (Veselin Masleša, Mitar Bakić i Sava Kovačević) posetili su partizansku bolnicu u selu Boričje, koja je evakuisana sa područja Nikšića, a tih je dana bombardovana.[9]

U vrijeme pohoda partizanskih brigada u Bosnu 1942, Zogović je bio pripadnik 4. proleterske crnogorske brigade.[10] Kada je u selo Drinić na oslobođenoj teritoriji bosanske krajine 5. oktobra 1942. godine stigla štamparija lista Borba, u redakciji su radili Radovan i Vera Zogović, skupa sa ostalima.[11]

Tokom 1943. godine, Radovan Zogović je bio član politodjela 1. proleterske divizije NOVJ.[12]

Period SFRJ

uredi

Zogović je bio jedan od glavnih ljudi Agitpropa u prvim poslijeratnim godinama.[13] Bio je član Agitpropa CK KPJ zadužen za kulturu, član CK KP Crne Gore (1948), kandidat za člana CK KPJ (1948) i potpredsjednik Udruženja književnika Jugoslavije.[4]

Poslije 1948. svojevoljno se, kao ubeđeni marksista i simpatizer Sovjetskog Saveza, povukao s visokih dužnosti u Jugoslaviji.[14] Godine 1949. isključen je iz KPJ i svih foruma, razriješen svih dužnosti te stavljen pod partijski bojkot.[15] U narednom periodu, njegova djela se više nisu štampala.

1965. godine prekinut je period Zogovićeve stigmatizacije zauzimanjem Miroslava Krleže, lično kod Tita, za objavljivanje Zogovićevih pjesama.[4] „Prosveta“ je štampala njegovu knjigu pjesama Artikulisana riječ (1965) i knjigu proze Pejzaži i nešto se dešava (1968), a crnogorska „Luča“ izbor iz mojih pjesama Žilama za kamen (1969) i druga djela.[8]

Radovan Zogović je preminuo u Beogradu, 5. januara 1986. godine. Crnogorska akademija nauka i umjetnosti objavila je 1988. zbornik radova Radovan Zogović, pjesnik i čovjek.[16]

Njegova supruga bila je Vera Zogović, a kći Mirka Zogović.

Djela

uredi

Njegova je lirika isprva bila izrazito društveno angažirana i kritička, dok u kasnijim pjesmama pretežu teme o mladosti, protoku vremena i sudbini.[15]

  • Plameni golubovi, poezija, Nova knjiga, Zagreb, 1937.
  • Tri članka o srpskom eposu, esej, Nova knjiga, Zagreb, 1937.
  • U martu 43-će, Fruška gora, Štab 3. odreda operativne zone Hrvatske, 1943?
  • Pjesma o biografiji druga Tita, Glavni štab NOV i POV 1943, Kultura, Beograd 1944. i 1945.
  • Preporađanje Bugarske, esej, Borba, Beograd, 1945.
  • Trgovci domovinom, esej, Izvršni odbor Narodnog fronta Jugoslavije, Beograd, 1945.
  • Sestra, pripovetka, Vojno-izdavački zavod, Beograd, 1945.
  • Primjer kako ne treba praviti primjere književnosti, esej, Kultura, Beograd, 1947.
  • Na poprištu, eseji, Kultura, Beograd, 1947.
  • Prkosne strofe, poezija, Kultura, Beograd, 1947. (knjiga predratnih, ratnih i poratnih pjesama)
  • Njegoševa poema o borbi i slobodi, esej, Prosveta, Beograd, 1949.
  • Došljaci: Pjesme Ali Binaka, autorsko izdanje, Beograd, 1958; Rilindja, Priština, 1968.
  • Artikulisana riječ, poezija, Prosveta, Beograd, 1965.
  • Pejzaži i nešto se dešava, pripovetke, Prosveta, Beograd, 1968.
  • Žilama za kamen, izabrane pesme, Grafički zavod, Titograd, 1969.
  • Crnogorske epske pjesme raznih vremena, autor izbora i predgovora, Grafički zavod, Titograd, 1970.
  • Lično, sasvim lično, poezija, Prosveta, Beograd, 1971.
  • Književna sudanija, polemički spis, autorsko izdanje, Beograd, 1974.
  • Knjaževska kancelarija, poezija, Pobjeda, Titograd, 1976.
  • Noć i pola vijeka, proza, Matica srpska, Novi Sad, 1978.
  • Usputno o nezaobilaznom, eseji, CANU, Titograd, 1983.
  • Povremeno zauvijek, poezija, Univerzitetska riječ, Titograd, 1985.
  • Supret za sjutra, poezija, Prosveta, Beograd, 1985.
  • Kožuh s pola rukava, roman, Narodna knjiga, Beograd, 1985; Podgorica, Vijesti, 2006.
  • Pripovijetke, izbor, Pobjeda, Titograd, 1985.
  • Prepjevi, CANU/Univerzitetska riječ, Titograd, 1989.
  • Postajanje i postojanje, autobiografski tekstovi, Matica srpska, Novi Sad, prir. Vera Zogović, 1993.
  • Nepokornost sna, Zavet, Beograd, 2001.
  • Sabrana djela u deset knjiga, Štampar Makarije/Oktoih, Beograd/ Podgorica, 2008.
  • Spornik, izbor poezije (Borislav Jovanović), Dukljanska akademija nauka i umjetnosti, Podgorica, 2009.
  • Voćka na udarcu, izbor poezije (Marko Vešović), OKF, Cetinje, 2009.

Zogović je takođe pisao i novele (zbirka Pejsaži i nešto se dešava, 1968) te prevodio s ruskoga (V. V. Majakovski, M. Gorki).

Reference

uredi
  1. ^ Boško Novaković (1971). Živan Milisavac, ur. Jugoslovenski književni leksikon [Yugoslav Literary Lexicon] (na jeziku: srpskohrvatski). Novi Sad (SAP Vojvodina, SR Srbija): Matica srpska. str. 589—590. 
  2. ^ „Zogović, Radovan | Hrvatska enciklopedija”. www.enciklopedija.hr. Pristupljeno 2022-01-15. 
  3. ^ „Varničenje davno ugaslog sukoba na levici: Zogović i Krleža, obračun i pomirenje”. OKO (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-03-22. 
  4. ^ a b v https://krlezijana.lzmk.hr/clanak/zogovic-radovan
  5. ^ a b https://kosovapersanxhakun.org/uz-stogodisnjicu-rodenja-radovana-zogovica/
  6. ^ https://znaci.org/00003/479.pdf
  7. ^ https://znaci.org/00001/212_4.pdf
  8. ^ а б Radovan Zogović, O SEBI
  9. ^ https://znaci.org/00003/388.pdf
  10. ^ https://znaci.org/00001/287.htm
  11. ^ https://znaci.org/00003/682.pdf
  12. ^ https://znaci.org/00001/29_4.htm
  13. ^ Nikodijević, Milan (2022). Zabranjeni bez zabrane. Filmski centar Srbije. ISBN 978-86-7227-124-9. 
  14. ^ Nikodijević, Milan (2022). Zabranjeni bez zabrane. Filmski centar Srbije. ISBN 978-86-7227-124-9. 
  15. ^ a b https://www.enciklopedija.hr/clanak/zogovic-radovan
  16. ^ https://canupub.me/knjiga/radovan-zogovic-pjesnik-i-covjek/

Spoljašnje veze

uredi