Rafailo Momčilović
Rafailo Momčilović (svetovno Georgije Momčilović; Deronje, kod Odžaka, 23. april 1875 — Slavonska Požega, 3. septembar 1941) bio je srpski slikar i iguman manastira Šišatovac. Ustaše su ga naterali da sam sebi održi opelo pre nego što su ga pogubili.
| Sveti Rafailo Šišatovački | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 23. april 1875. |
| Mesto rođenja | Deronje, kod Odžaka, Austrougarska |
| Datum smrti | 3. septembar 1941. (66 god.) |
| Mesto smrti | Slavonska Požega, Kraljevina Jugoslavija (dejure) NDH (defakto) |
| Svetovni podaci | |
| Kanonizacija | maj 2000, Hram Svetog Save u Beogradu od strane Srpske pravoslavne crkve |
| Glavno svetilište | Manastir Šišatovac |
| Praznik | 3. septembar |
Kanonizovan je kao Sveti sveštenomučenik Rafailo Šišatovački maja 2000. godine na liturgiji u Hramu Svetog Save na Vračaru, koji je vodio patrijarh srpski Pavle.
Detinjstvo, mladost i obrazovanje uredi
Georgije Momčilović rođen je 23. aprila 1875. godine u bačkom selu Deronje[1], tada u Austrougarskoj, od oca Velimira i majke Perside.[2] U rodnom mestu završio je osnovnu školu.[2] U desetoj godini roditelji ga šalju kao đaka u manastir Kovilj.[2] Odatle je prešao u manastir Manasiju, gde je 1896. godine od igumana Mirona (Đorđevića) primio monaški čin i dobio ime Rafailo[2][1]. Iste godine ga je mitropolit Mihailo rukopoložio za jerođakona[2]. Kasnije je prešao u manastir Bođane.[2]
Uporedo sa monaškim životom, Rafailo se usavršavao u slikarstvu. Likovno obrazovanje sticao je u Moskvi (gde je živeo je u podvorju Srpske Patrijaršije[3]), Rimu,[4] Veneciji[3] i Beogradu.[2] Bio je student Prve srpske crtačke škole Kirila Kutlika, čiji je polaznik bila i Nadežda Petrović.[3][5]
Monah Rafailo je bio vlasnik prvog automobila u selu Deronjama.[5]
Slikarski rad uredi
Rafailo Momčilović uradio je, po želji kraljice Drage Obrenović, ikonostas u crkvi u Velikoj Krsni (1902)[3]. Kasnije je oslikao ikonostase i u manastiru Rakovici (1905/1906), u Pačiru i Gornjem Kovilju (1908—1910), kao i u crkvi Ružici u Beogradu (1925/1926), što je njegovo poslednje delo.[2][3]
Pored ikonostasa, Rafailo je naslikao i veliki broj pojedinačnih ikona, kao i portreta crkvenih velikodostojnika.[2] Među njegova dela ubrajaju se i impresionistički pejzaži,[4] sa kojima je učestvovao na nekoliko predratnih izložbi u Jugoslaviji.[3] Svojim savremenicima je ostavio tri fijakera prepuna slika.[5]
Oslikao je crkvu u Deronjama.
Stradanje i smrt uredi
Drugi svetski rat Rafailo Momčilović je dočekao kao iguman manastira Šišatovca. Dana 25. avgusta 1941. uhapsile su ga ustaše, i, zajedno sa trojicom šišatovačkih monaha, vozom uputile za Slavonsku Požegu. Iguman Rafailo je tokom puta mučen na razne načine.[2] Bio je primoran da samom sebi služi opelo.[3] Mučen i zlostavljan, preminuo je 3. septembra iste godine u Slavonskoj Požegi, a ni danas se ne zna gde je sahranjen.[2][3][1]
Zaostavština uredi
Istoričar umetnosti i književnik Uglješa Rajčević je 1998. godine objavio monografiju pod nazivom „Rafailo Georgije Momčilović - monah, slikar i mučenik“.[3][6] Naredne godine je održana prva likovna kolonija posvećena Rafailu Momčiloviću u njegovom rodnom selu Deronjama. Od tada se bez prekida održava svake godine, od 25. avgusta do 3. septembra, što su datumi hapšenja i smrti igumana Rafaila[3]. Kolonija okuplja umetnike, ikonopisce i pejzažiste, a njihovi radovi se, zajedno sa delima igumana Rafaila, čuvaju u velikoj galeriji u Deronjama.[5] Uglješa Rajčević, organizator kolonije, navodi pismo Milana Kašanina, tadašnjeg direktora Muzeja kneza Pavla, upućeno Momčiloviću, kao inspiraciju za istraživački rad, a potom i organizaciju likovne kolonije posvećene liku i delu sveštenika i slikara[3].
Na redovnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve 1999. godine iguman Rafailo proglašen je za svetog i unet u Imenoslov srpske crkve kao sveštenomučenik.[2] Datum njegovog spomena je 3. septembar. Maja 2000. godine je kanonizovan na liturgiji u Hramu Svetog Save na Vračaru, koji je vodio patrijarh srpski Pavle.[1]
Reference uredi
- ^ a b v g „Stradali od ustaške ruke”. Glas javnosti. Pristupljeno 20. 9. 2015.
- ^ a b v g d đ e ž z i j k „Svestenomucenik Rafailo (Momcilovic), iguman manastira Sisatovca”. Sveti srpski novomucenici. Pristupljeno 20. 9. 2015.
- ^ a b v g d đ e ž z i j „Sveštenomučenik Rafailo Šišatovački”. Srpska pravoslavna crkva — Eparhija bačka. Arhivirano iz originala 18. 12. 2016. g. Pristupljeno 20. 9. 2015.
- ^ a b autora, Grupa (1978). Mala enciklopedija 2. Prosveta, Beograd. str. 586.
- ^ a b v g „Likovna kolonija u čast Rafaila Momčilovića”. RTV. Pristupljeno 20. 9. 2015.
- ^ „RAFAILO GEORGIJE MOMČILOVIĆ”. Itaka izdavaštvo. Pristupljeno 21. 9. 2015.
