Rajko Mihailović
Rajko Mihailović (Banjani, kod Uba, 29. septembar 1909 — Sušica, kod Valjeva, 20. januar 1942), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| rajko mihailović | |
|---|---|
 Rajko Mihailović | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 29. septembar 1909. |
| Mesto rođenja | Banjani, kod Uba, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 20. januar 1942. (32 god.) |
| Mesto smrti | Sušica, kod Valjeva, Područje Vojnog zapovednika u Srbiji |
| Profesija | zemljoradnik |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1939. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 27. novembra 1953. |
Biografija
urediRođen je 29. septembra 1909. godine u selu Banjani, kod Uba. Poticao je iz zemljoradničke porodice, pa je nakon osnovne škole ostao u rodnom selu i bavio se zemljoradnjom. Ponekad je i uz nadoknadu bavio prevozom robe. Bio je napredan zemljoradnik, pratio je stručnu poljoprivrednu literaturu i primenjivao je stečeno znanje na svom imanju. Postepeno je počeo da pokazuje interesovanje za političke događaje. Najpre je bio simpatizer Jugoslovenska demokratska stranka, ali je kasnije postao simpatizer tada ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[1]
Godine 1938. na vojnoj vežbi je upoznao tada već poznatog komunistu Boru Markovića i pod njegovim uticajem je prišao revolucionarnom radničkom pokretu i naredne 1939. godine je postao član Komunističke partije. Ubrzo nakon toga u njegovom selu je bila formirana partijska ćelija, čiji je on bio sekretar. Godine 1940. je postao član Sreskog komiteta KPJ za tamnavski srez, a početkom 1941. i član Okružnog komiteta KPJ za Valjevo.[1]
Nakon okupacije Jugoslavije, 1941. godine u svom rodnom selu i okolini, kao član Sreeskog komiteta KPJ, delovao je na stvaranju Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP). Zahvaljujući njegovom uticaju u Banjanima je bio formiran partizanski bataljon, koji je ušao u sastav Posavsko-tamnavkog NOP odreda. Avgusta 1941. godine postao je zamenik komandanta Tamnavskog partizanskog bataljona, a nešto kasnije je imenovan za političkog komesara Drugog bataljona Posavskog odreda.[1]
Već u prvim borbama isticao se kao hrabar i sposoban komandant. U blizini njegovog sela, 15. avgusta 1941. godine, s grupom boraca je sačekao nemačku kolonu i prisilio je na povlačenje ka Ubu. Sutradan, na putu kao selu Vrelo, upao je u žandarsku zasedu i bio uhapšen. Prilikom sprovođenja u žandarmerijsku stanicu u Ubu, oni su naišli na partizansku zasedu, koja je uspela da oslobodi Rajka i tom prilikom su ubijena dvojica žandara. Septembra 1941. godine prilikom napada na Ub Rajko je komandovao bataljonom, a potom je sa istim bataljonom učestvovao i u oslobođenju Krupnja i napadu na Šabac.[1]
Sredinom septembra učestvovao je u teškim borbama Posavskog partizanskog odreda protiv nemačkog 125. puka, koji se probijao od Obrenovca ka Valjevu, kao i u borbama prilikom njegovog povratka iz Valjeva, sredinom oktobra. U toku Prve neprijateljske ofanzive, učestvovao je u borbama Posavskog odreda koji se prebacio u rejon Užica. Nalazio se među grupom boraca Posavskog odreda, koje su pod komandom Bore Markovića, bile priključene Radničkom bataljonu i 29. novembra 1941. godine na Kadinjači učestvovale u odbrani Užica od prodora jedinica iz sastava nemačke 342. divizije.[1]
Početkom decembra 1941. godine učestvovao je u odbrani Čajetine i Zlatibora, nakon čega se sa glavninom partizanskih snaga povukao u Sandžak. Sredinom decembra 1941. godine, s grupom partizanskih rukovodilaca iz zapadne Srbije je dobio zadatak da se vrati na teren Šumadije i zapadne Srbije i da tamo radi na povezivanju razbijenih partizanskih grupa. Poginuo je 20. januara 1942. godine u blizini sela Sušica, kod Valjeva, u borbi protiv nadmoćnijih četničkih snaga.[1]
Ukazom predsednika FNR Jugoslavije Josipa Broza Tita, 27. novembra 1953. godine, proglašen je za narodnog heroja.[1]
U toku Narodnooslobodilačkog rata poginula su dvojica njegove braće. Ranislav Mihailović (1918—1942), trgovački pomoćnik i predratni član SKOJ-a zarobljen je decembra 1941. godine i potom streljan na Ubu. Radislav Mihailović (1920—1942), kovački radnik i predratni član KPJ, bio je politički delegat voda i zarobljen je krajem februara 1942. godine i potom streljan u logoru u Šapcu.[2]
Godine 1952. u centru Uba je postavljen Spomenik borcima Tamnave palim u NOB i tada je u zajedničkoj grobnici sahranjeno 15 partizanskih boraca i rukovodilaca, među kojima je bio i Rajko. Godine 1971. pored Spomenika palim borcima su postavljene spomen-biste narodnim herojima Milanu Munjasu i Rajku Mihailoviću, delo vajara M. Petkovića.[3] Osnovna škola u njegovom rodnom selu Banjanima nosi njegovo ime,[4] kao i jedna ulica na Ubu.[5]
Foto-galerija
uredi-
Spomenici i grobnica u centru Uba -
Spomenik borcima Tamnave u NOB -
Spomen-biste Milanu Munjasu i Rajku Mihailoviću -
Spomen-bista Rajka Mihailovića -
Zajednička spomen-grobnica
Reference
uredi- ^ a b v g d đ e Narodni heroji Jugoslavije 1982, str. 536.
- ^ Bojić 1987, str. 711.
- ^ Popović Zuma 1981, str. 173.
- ^ ošbanjani.rs
- ^ planplus.rs
Literatura
uredi- Popović Zuma, Razumenka (1981). Spomenici Narodnooslobodilačke borbe i revolucije SR Srbije 1941—1945. Beograd.
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.
- Bojić, Milosav (1987). Posavski partizanski odred. Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar.
