Sanad

Sanad
Sanad;
	Pravoslavna crkva u selu
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Severnobanatski
Opština	Čoka
Stanovništvo
— 2011.	1151
— gustina	26/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 58′ 20″ S; 20° 06′ 17″ I / 45.972333° S; 20.104666° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	89 m
Površina	50,4 km2
	Sanad Sanad na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	23331
Pozivni broj	0230
Registarska oznaka	KI

Sanad (mađ. Szanád) je naselje u Srbiji u opštini Čoka u Severnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 1151 stanovnika.

Istorija

Prvi zapisi o Sanadu datiraju još iz 1247. godine, ali naselje je postojalo i mnogo ranije. Po predanju selo je sačinjavalo sedam zemunica, a prvi stanovnici bili su ribari. Prema legendi Sanad je dobio ime po lepoj ribarevoj ćerci Sandi, koja se zbog nesrećne ljubavi udavila u Tisi. U spomen na nesrećnu devojku, ribari svoje naselje nazvaše Sanad.

Sanad je 1764. godine pravoslavna parohija Čanadskog protoprezvirata.^[1] Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto Sanad pripada Tamiškom okrugu, Čanadskog distrikta. Stanovništvo je bilo srpsko.^[2] Kada je 1797. godine popisan pravoslavni klir tu su bila dva sveštenika Ilijevića. Parosi, pop Mihail (rukop. 1782) i pop Teodor (1794) bili su Srbi.^[3]

Sanad je polovinom 19. veka prosperirao zahvaljujući žitarskoj trgovini na Tisi. Posao je uzeo maha navodno baš od 1840. godine, kada su na levoj obali Tise počeli da se privezuju brodovi. Bio je Sanad tim trgovačkim poslom dobro kotiran, gotovo u rangu sa trgovačkim centrima - Bečejom, Pančevom, Temišvarom, Ostrogonom, Mošonjom i Bečom. Pored starih velikih spahijskih žitnih magacina, špekulanti trgovci su podigli još 13 novih, od tvrdog materijala. Od prvog jula svake godine krene promet, a u mestu borave i konače brojni preduzetnici, raznih nacija, među kojima dominiraju Jevreji. Pšenica se izvozi na 20-25 velikih trgovačkih lađi kao i 4-5 šlepova - svake nedelje. Promet banatske pšenice dostiže 700-800.000 požunskih merova.^[4]

U mestu je oko 1857. godine živelo 1400 pravoslavaca i 400 katolika. Rade dve škole; jedna sa 70 a druga sa 60 đaka.

Ovde se nalazi Srpska pravoslavna crkva u Sanadu. Na crkvi je u leto 1860. godine postavljen krst sa jabukom na tornju. Najveće zasluge imaju: predsednik opštine Mila Naftan, glavni tutor Dina Nadrljanski i meštani Đorđe Mihaljev, Rada Cvejić i Kosta Nadrljanski.^[5] U okolini se nalazi Dvanaest sanadskih humki.

Znameniti ljudi

U Sanadu je živeo i radio Timotej Ilić (Sanad, 28. mart 1795 − Sanad, 24. novembar 1851.) istaknuti i uvaženi srpski sveštenik, pisac i prevodilac.^[6] Bio je namesnik i paroh sanadski. Postao je korespodentni član Društva srpske slovesnosti 8. januara 1850. godine.^[7] U Sanadu je rođen Đorđe Birdić (Sanad, ? − Novi Sad, 22. februar 1930.) , novosadski veletrgovac i industrijalac^[8].

Demografija

U naselju Sanad živi 1039 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,2 godina (38,8 kod muškaraca i 43,7 kod žena). U naselju ima 467 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,81.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[9]
Godina	Stanovnika
1948.	1.989
1953.	1.917
1961.	1.892
1971.	1.770
1981.	1.584
1991.	1.384	1.367
2002.	1.314	1.327

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[10]

Srbi	1.011	76,94%
Mađari	157	11,94%
Romi	62	4,71%
Rumuni	16	1,21%
Jugosloveni	10	0,76%
Hrvati	9	0,68%
Crnogorci	8	0,60%
Slovaci	2	0,15%
Muslimani	2	0,15%
Ukrajinci	1	0,07%
Slovenci	1	0,07%
Rusini	1	0,07%
Nemci	1	0,07%
Makedonci	1	0,07%
nepoznato	3	0,22%

Stanovništvo prema polu i starosti^[11]


	m	ž
?	1	0
80+	4	18
75—79	22	39
70—74	32	42
65—69	42	46
60—64	26	46
55—59	40	41
50—54	50	46
45—49	55	51
40—44	58	38
35—39	47	43
30—34	36	42
25—29	44	33
20—24	42	27
15—19	44	42
10—14	54	38
5—9	43	32
0—4	25	25
Prosek :	38,8	43,7

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	557	565	570	540	526	504	467

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	115	118	74	98	35	19	5	2	1	0	2,81

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	543	176	313	22	30	2
Ženski	554	87	318	132	17	0
UKUPNO	1.097	263	631	154	47	2

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	259	152	1	1	46
Ženski	162	93	0	0	23
UKUPNO	421	245	1	1	69
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	7	3	12	2	14
Ženski	3	0	12	2	3
UKUPNO	10	3	24	4	17
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	2	7	3	1
Ženski	1	0	6	5	13
UKUPNO	1	2	13	8	14
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	6	0	0	2
Ženski	1	0	0	0
UKUPNO	7	0	0	2

Galerija

Katolička crkva u selu
Hram Vaznesenja Gospodnjeg
Unutrašnjost hrama
Osnovna škola
Spomenik žrtvama fašizma

Reference

^ "Srpski sion", Sremski karlovci 1905.
^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
^ "Temišvarski zbornik", Novi Sad 8/2015.
^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1857. godine
^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1860. godine
^ Ur. Č. Popov: Srpski biografski rečnik 4 (I-Ka), Novi Sad, 2009.
^ Lj. Nikić: Građa za biografski rečnik članova DSS, SUD i SKA, Beograd 2008.
^ "Pravda", Beograd 22. februar 1930. godine
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze

[1] "Srpski sion", Sremski karlovci 1905.

[2] J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.

[3] "Temišvarski zbornik", Novi Sad 8/2015.

[4] "Srbski dnevnik", Novi Sad 1857. godine

[5] "Srbski dnevnik", Novi Sad 1860. godine

[6] Ur. Č. Popov: Srpski biografski rečnik 4 (I-Ka), Novi Sad, 2009.

[7] Lj. Nikić: Građa za biografski rečnik članova DSS, SUD i SKA, Beograd 2008.

[8] "Pravda", Beograd 22. februar 1930. godine

[9] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[10] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[11] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]