Svetomir Đukić
Svetomir Đukić (Ražana kod Kosjerića, 29. maj 1882 — Duizburg 19. oktobar 1960) bio je oficir vojske Kraljevine Srbije i divizijski general u vojsci Kraljevine Jugoslavije. Za vreme Drugog svetskog rata bio je pripadnik obaveštajne službe Jugoslovenske vojske u Otadžbini. Bio je otac srpskog i jugoslovenskog olimpizma.
| Svetomir Đukić | |
|---|---|
 Svetomir S. Đukić, divizijski general, direktor Srpskog olimpijskog kluba i član MOK-a. | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 29. maj 1882. |
| Mesto rođenja | Ražana kod Kosjerića, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 19. oktobar 1960. (78 god.) |
| Mesto smrti | Duizburg, SR Nemačka |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1905 — 1940. 1941 — 1945. |
| Vojska | Srpska vojska Jugoslovenska vojska Jugoslovenska vojska u otadžbini |
| Čin |   Divizijski general |
| Učešće u ratovima | Prvi balkanski rat Drugi balkanski rat Prvi svetski rat Drugi svetski rat |
| Kasniji rad | Direktor Srpskog olimpijskog kluba |
| Odlikovanja | Orden Jugoslovenske krune |
Biografija
uredi
Rođen je u selu Ražana[a] kod Kosjerića od oca Svetozara i majke Draginje. Osnovnu školu je završio u Valjevu. Gimnaziju je upisao u Užicu, a završio u Beogradu. Posle realke upisao je Nižu školu Vojne akademije koju je uspešno završio i u činu potporučnika stupio je u vojnu službu.[2]
Đukić je bio osnivač i prvi direktor Srpskog olimpijskog kluba koji je osnovan 23. februara 1910, takođe je postavljen za vođu prve srpske olimpijske selekcije Kraljevine Srbije na Petim letnjim olimpijskim igrama koje su održane u Stokholmu 1912. godine. U Stokholmu gde je održan Kongres Međunarodnog olimpijskog komiteta, Svetomir Đukić je postao član tog prestižnog tela i tu ostao sve do 1949. godine, kada se svojevoljno povukao.
Kao oficir vojske Kraljevine Srbije učestvovao je u Prvom i Drugom balkanskom ratu. Za vreme Prvog svetskog rata učestvovao je u odbrani Beograda i uspešno držao položaje na Adi Ciganliji, takođe je učestvovao u oslobađanju Zemuna. Đukić je odlikovan najvišim vojnim medaljama i priznanjima.
Godine 1919, održana je osnivačka sednica Jugoslovenskog olimpijskog odbora gde je Svetomir izabran za potpredsednika i u toj funkciji predvodio je jugoslovenske sportiste na četiri olimpijade i to u Anversu 1920, Parizu 1924, Amsterdamu 1928. i Berlinu 1938. godine, a takođe je bio jedan od inicijatora kandidovanja Kraljevine Jugoslavije, Beograda za domaćina Međunarodnog olimpijskog komiteta 1938-39. godine i petnaestih olimpijskih igara 1948. godine.[2]
U Kraljevini Jugoslaviji bio je vodeća ličnost olimpijskog pokreta. Godine 1940, penzionisan je u činu divizijskog generala. Za vreme Drugog svetskog rata priključio se Jugoslovenskoj vojsci u Otadžbini.
Polovinom aprila 1945. Đukić se sreo sa Dražom Mihailovićem koji mu je naložio da se sretne sa poglavnikom Nezavisne Države Hrvatske Antom Pavelićem.[3] Đukiću je naloženo da zatraži od Pavelića bezbedan prolazak četnicima kroz hrvatsku teritoriju, kao i pomoć u hrani i municiji. U Zagreb je stigao 17. aprila. Sa njim je išao i inženjer Vladimir Predavac, sin potpredsednika HSS Josipa Predavca.
Ovi pregovori su bili isključivo vođeni između četnika Draže Mihailovića i hrvatskih državnika, bez učešća predstavnika nacističke Nemačke. Prvog dana Đukić i Predavac su imali sastanak sa Pavelićem i Andrijom Artukovićem. Drugog dana Đukiću su se pridružili major Žika Andrić i Mihailovićev predstavnik Ranko Brašić,[4] dok su umesto Artukovića razgovorima prisustvovali generali Đorđe Grujić i Vjekoslav Maks Luburić. Treći i poslednji sastanak je održan 22. aprila, pošto je Luburić otputovao za Bosnu, gde su vojnici NDH u to vreme masakrirali zarobljene četnike Pavla Đurišića. Posle poslednjeg sastanka, Pavelić je pristao na Đukićeve zahteve. Ovo je Pavelić potvrdio u svojoj knjizi „Hrvatska država živi“ (1949).
Ipak, za nešto manje od tri nedelje je nastupio potpuni slom NDH, pa do realizacije Mihailovićevog zahteva za slobodnim prolazom nije došlo. Đukić, Brašić i Andrić su zajedno sa ustašama pobegli u inostranstvo. Đukićevi memoari su kasnije objavljeni u Buenos Ajresu 1955. pod naslovom „Iz šume u emigraciju - Dražine poruke Paveliću“. Posle rata je ostatak života proveo u izbeglištvu u Nemačkoj gde je i umro. Posmrti ostaci su mu preneti 19. oktobra 2002. u zavičaj i položeni u grobnici porte crkve Uspenja Presvete Bogorodice u Ražani.
U organizaciji Skupštine opštine Kosjerić i Srpskog olimpijskog komiteta svake godine održavaju se Olimpijski dani kao uspomena na lik i delo Svetomira Đukića. Memorijal se završava velikom atletskom trkom pod nazivom „Olimpijski trofej“ u kojoj učestvuju učenici srednjih i osnovnih škola a posle toga se održava trka na 4.000 m profesinalnih atletičara.
Porodica
urediNjegov sin je primarijus dr Dušan Đukić koji ga je pratio tokom Drugog svetskog rata i 2011. godine je bio predsednik Udruženja pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini.[5] Preminuo je 2020. godine i sahranjen je na Centralnom groblju u Beogradu.
Odlikovanja
urediDomaća odlikovanja
uredi| Odlikovanja Divizijskog generala Svetomir Đukića [b] | |||
|---|---|---|---|
|
|
|
|
- Orden belog orla 4. reda
- Orden Jugoslovenske krune 3. reda
- Orden belog orla sa mačevima 4. i 5. reda
- Zlatna medalja za hrabrost
- Srebrna medalja za hrabrost
- Medalja kralja Petra I
- Spomenica za oslobođeno Kosovo 1912.
- Spomen-krst 1913.
- Spomenica na Prvi svetski rat 1914—1918.
- Albanska spomenica
Inostrana odlikovanja
uredi- Orden Polonija Restituta 2. reda, Poljska
Napomene
uredi- ^ Selo Ražana je ukinuto i pripojeno naselju Mrčići (Kosjerić) SL. GL. SRS 25/79[1]
- ^ Spomenice i medalje nisu uključene.
Reference
uredi- ^ Republički zavod za statistiku: „Promene u sastavu i nazivima naselja za period 1948−2011.“, Beograd, 2011. pp. 122, pristup 30.7.2013
- ^ a b „Da li znate ko je otac srpskog olimpizma?”. RTS. 2021.
- ^ „Porodica traži rehabilitaciju Svetomira Đukića”. Novosti.rs. 30. 3. 2012.
- ^ ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 4, Pristupljeno 5. 4. 2013.
- ^ Srbija razgovara: pomirenje zvezde i kokarde („Politika“, 4. jul 2011), Pristupljeno 20. 4. 2013.
Literatura
uredi- Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9.
- Tomasevich, Jozo (2002). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-3615-2.
- Pavlowitch, Stevan K. (2008). Hitler's new disorder: the Second World War in Yugoslavia. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-70050-4.
