Википедија

Semberija

Semberija je ravničarska geografska oblast između Posavine, Podrinja, Srema, Mačve i majevičkog pobrđa.[1] Smještena je između rijeke Drine i Save.[1]

Semberija
Polja u Semberiji
Najveći gradoviBijeljina
Država Bosna i Hercegovina
RegionRepublika Srpska
Federacija Bosne i Hercegovine

Geografija uredi

Zemlja je jako plodna (nekada se ovdje nalazilo Panonsko more), klima je umjerenokontinentalna, a stanovništvo uglavnom srpsko. Najveći grad Semberije je Bijeljina, sa oko 110.000 stanovnika (po procjeni 2012. godine) u cijeloj opštini.

Sjeverna granica Semberije je rijeka Sava, istočna rijeka Drina, dok o tačnoj granici na zapad i jug postoji više različitih mišljenja.[1] Budući da se najveći dio Semberije administrativno nalazi u opštini Bijeljina, ustaljeno je mišljenje da Semberija obuhvata 60 naseljenih mjesta, odnosno prostor opštine.[1][2] Prema Vladimiru Ćoroviću i Vladislavu Skariću, Semberija se na jug prostire do Priboja, Maleševaca, Tobuta i Bogutova Sela, čime obuhvata dio opštine Lopare i opštine Ugljevik.[1] Oblast se po Jovanu Cvijiću na jugu prostire do rijeke Janje.[1] Na jugozapad i zapad se prostire do obronaka Majevice, odnosno do predjela gdje prestaje ravnica i počinju brdoviti predjeli.[1]

Ime uredi

 
Semberija noću.

Postoji nekoliko verzija o postanku imena „Semberija”. Nikada zvanično ova oblast nije tako nazivana, niti u turskom periodu niti kasnije. Dugo je smatrano da ime potiče od turske riječi „zemberedži”, kako su Turci nazivali janičare sa samostrijelom. Druga verzija kazuje da naziv Semberija vuče korijene od arbanaške riječi „sember” koja označava saveznika ili druga. Treće mišljenje govori da je Semberija dobila naziv u XVI vijeku kada dolazi do naseljavanja Vlaha. Navodno je ovaj kraj dobio ime po užoj vlaškoj grupi — sebrima. Posljednje i najvjerovatnije mišljenje tvrdi da je naziv Semberija mađarskog porijekla i potiče iz vremena kada je ovim prostorom povremeno vladala Ugarska. Mađarska riječ „Szembe” u prevodu znači preko puta, naspramno, prijeko. Ovo je i najlogičnija verzija ukoliko se ima u vidu da su stanovnici ovih krajeva nerijetko nazivani prečanima. Na mađarsko „sembe” dodat je nastavak „ija” i na taj način je dobila slovenski oblik.[3]

Istorija uredi

 
Srbija kneza Petra Gojnikovića i kneza Časlava Klonimirovića u 10. veku
 
Sremska zemlja Stefana Dragutina, 13—14. vijek
 
Srpska despotovina, 1455–1459.
 
Karađorđeva Srbija, 1809.
 
SAO Semberija, 1991.

Tokom rimske uprave, Semberija je bila u sastavu provincije Panonije. Krajem starog vijeka, područje Semberije dolazi pod vlast Ostrogota i Huna, da bi tokom srednjeg vijeka bilo u sastavu Langobardske države, Vizantije, Avarskog kaganata, Kneževine Srbije, Bugarskog carstva, Kraljevine Ugarske, Banovine Bosne, Sremske zemlje Stefana Dragutina, Kraljevine Bosne i Srpske despotovine.

Za vreme vladavine vladarskog roda Vlastimirovića Semberija je pripadala srpskoj državi. Tokom vizantijske uprave, u 11. vijeku, Semberija je bila u sastavu teme Sirmijum, a tokom ugarske uprave u sastavu Banovine Soli i, kasnije, u sastavu Srebreničke banovine.

U vrijeme osmanske uprave, područje Semberije nalazilo se u sastavu Bosanskog pašaluka i Zvorničkog sandžaka. Tokom perioda austrijske uprave (1718–1739), bilo je u sastavu austrijske Sjeverne Bosne. U vrijeme Prvog srpskog ustanka, Semberija ulazi u sastav Karađorđeve Srbije. Nakon toga, ponovo se uspostavlja osmanska uprava, koju 1878. zamjenjuje austrougarska. U vrijeme austrougarske uprave, Semberija je bila dio kondominijuma Bosna i Hercegovina.

Na kraju Prvog svjetskog rata, 1918. godine, Semberija postaje dio Države Slovenaca, Hrvata i Srba, a potom dio Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca. Od 1918. do 1922. područje Semberije bilo je dio pokrajine Bosne i Hercegovine i Tuzlanskog okruga, od 1922. do 1929. dio Tuzlanske oblasti, a od 1929. do 1941. dio Drinske banovine. Između 1941. i 1945. bilo je pod okupacijom Nezavisne Države Hrvatske, da bi potom ušlo u sastav nove socijalističke Bosne i Hercegovine, jedne od republika nove socijalističke Jugoslavije.

U vrijeme raspada Jugoslavije, proglašena je septembra 1991. Srpska autonomna oblast Sjeveroistočna Bosna (SAO Sjeveroistočna Bosna), čiji je glavni grad bila Bijeljina. U novembru iste godine oblast je promijenila ime u SAO Semberija, a u decembru u SAO Semberija i Majevica. Godine 1992. oblast je ušla u sastav Srpske Republike Bosne i Hercegovine, kasnije nazvane Republika Srpska.

Kultura uredi

Tradicionalni instrumenti su frula i dvojnice.[2] Narodna kola u Semberiji se razlikuju po broju koraka i nose nazive: dvojac, trojac, četvorak i šestorak.[2] Postoje i narodna kola koja se igraju samo o praznicima Petrovdanu, Đurđevdanu i Lazarevoj suboti (Lazarice).[2] U Bijeljini se nalazi Muzej Semberije.

Narodna nošnja uredi

Narodna nošnja u Semberiji je spoj posavske i dinarske narodne nošnje.[2] Ženska narodna nošnja sastoji se od:[2]

  • Bijeli skuti
  • Kecelja
  • Ukrašeni jelek
  • Košulja od beza sa širokim rukavima
  • Višebojna tkanica
  • Marama
  • Pleteni opanci i obojci
  • Nazubci
  • Dokoljenice
  • Dukati (nakit)

Muška narodna nošnja sastoji se od:[2]

  • Široke bijele pantalone
  • Košulja od beza
  • Vunene čarape
  • Kožni crni opanci
  • Jelek
  • Šubara

Stanovništvo uredi

U Semberiji, odnosno u 60 naseljenih mjesta na prostoru Semberije, prema procjeni iz 2012. živi oko 120.000 stanovnika.[2] Stanovnici se nazivaju Semberci.[2] U prošlosti je u upotrebio bio i naziv „Ravanjci”.[1] Semberiju je naselio i jedan broj izbjeglih sa prostora bivše Jugoslavije, odnosno Hercegovine, Banije, Like, Korduna, Slavonije, Ozrena i drugih oblasti.[2]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b v g d đ e ž Semberija (etnološka monografija), Radmila Kajmaković (1974)
  2. ^ a b v g d đ e ž z i „Vez: Bijeljina”. Radio-televizija Republike Srpske. 24. 3. 2012. Pristupljeno 24. 3. 2012. [mrtva veza]
  3. ^ Kajmaković 1974, str. 7-8.

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Семберија&oldid=26642813”