Soko grad (Pliva)

Soko grad ili Sokol je srednjovekovna utvrda u dolini Plive u blizini Šipova, Republika Srpska. Bila je središte Plivske župe u doba srednjovekovne Bosne. Smešten je na steni iznad reke Sokočnice koja se u Šipovu uliva u Plivu.

Ostaci Soko grada

Soko grad, Kuripešićeva gravira iz 1530. godine

Prošlost

Soko grad je verovatno nastao krajem prve polovine XIII veka, kada su se u tadašnjoj banovini Bosni počele graditi prve jače tvrđave. Ugarski kralj Lajoš I Anžujski je prilikom svog napada na Bosnu pokušao da u julu 1363. godine zauzme Soko grad, ali ga je u tome sprečila junačka odbrana grada i on se nakon tri dana borbe povukao. Na čelu odbrane stajao je vojvoda Vukac, koji je zbog tih zasluga dobio od bana Tvrtka Plivsku župu sa sve Soko gradom. Mađari su ponovo pokušali da zauzmu grad 1405. godine, ali su opet bili poraženi. Poslednji despot Srbije i kralj Bosne Stefan Tomašević je kratko vreme proveo u tvrđavi tokom agonije u kojoj se srušila kraljevina Bosna, nakon čega konačno ulazi u sastav kraljevine Ugarske. Tokom borbi Turaka i Mađara u drugoj polovini XV i početkom XVI veka Soko grad se nalazio u sastavu ugarske Jajačke banovine, sve do 1521. godine kada ga Turci konačno zauzimaju. Soko Grad je služio Otomanskoj imperiji do 1833. godine, kada ga je napustila vojna posada.

Izgled utvrde

Tlocrt Soko grada

Razvoj utvrde

Soko grad je u početku činila samo tzv. utvrđena kula (A) sa malim dvorištem. Grad je kasnije proširen na današnji Gornji grad, kome je kasnije pridodat Donji grad, nakon čega su bedemi i kule ojačavani i prilagođavani upotrebi vatrenog oružja. Kao jedan od poslednjih stepena u razvoju utvrde je izgradnja kule na drugoj strani kanjona Sokočnice, koja je štitila Soko od artiljerijskih napada sa zapada. Na bedemima utvrde se mogu primetiti tri sloja gradnje i razvoja grada, koji karakterišu državu u čijem sastavu se tvrđava nalazila:

• 1. Banovina i kraljevina Bosna (od nastanka do 1463. godine)
• 2. Ugarska (od 1463. do 1521. godine)
• 3. Osmansko carstvo (od 1521. do 1833. godine)

Soko grad danas

Tvrđava je danas u ruševinama, ali njen položaj kojim se nadgledala dolina Plive i dan danas privlači turiste željne uživanja u predivnom pogledu. Zahvaljujući naporima planinara PD Vitorog prostor Gornjeg grada očišćen je od šiblja u koje je bio obrastao, a u njemu su postavljene i klupe za odmor.

Spoljašnje veze

Mediji vezani za članak Soko grad na Vikimedijinoj ostavi