Stanislav Sremčević
Stanislav Sremčević Crni (Guncati, kod Knića, 1910 — Beograd, 16. februar 1943) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| stanislav sremčević | |||
|---|---|---|---|
 Stanislav Sremčević Crni | |||
| Lični podaci | |||
| Datum rođenja | 1910. | ||
| Mesto rođenja | Guncati, kod Knića, Kraljevina Srbija | ||
| Datum smrti | 16. februar 1943. (32/33 god.) | ||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija | ||
| Profesija | metalski radnik | ||
| Delovanje | |||
| Član KPJ od | 1934. | ||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||
| Heroj | |||
| Narodni heroj od | 5. jula 1951. | ||
| Odlikovanja |
| ||
Biografija uredi
Rođen je 1910. u selu Guncatima, kod Knića. Poticao je iz siromašne zemljoradničke porodice. Nakon završene osnovne škole, otišao je na izučavanje zanata. Kao mladi radnik priključio se tokom 1920-ih revolucioanrnom radničkom pokretu. Posebno se isticao aktivnošću u sindikalnom pokretu, pa je 1934. primljen u članstvo tada ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Na Pokrajinskoj konferenciji KPJ za Srbiju, održanoj maja 1940, izabran je za člana Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju.[1]
Nakon okupacije Jugoslavije, 1941. odlukom Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju određen je za sekretara Okružnog povereništva KPJ za Aranđelovac, koje je potom preraslo u Okružni komitet. Na ovoj dužnosti, zajedno sa drugim članovima Okružnog komiteta, radio je na organizovanju ustanka u ovom delu Šumadije i potom formiranja Prvog šumadijskog partizanskog odreda. Posebno je bio angažovan na formiranju Kolubarske partizanske čete, koja se nalazila u sastavu odreda.[1]
Nakon Prve neprijateljske ofanzive i sloma ustanka u Srbiji, u jesen i zimu 1941, ostao je na terenu Aranđelovca i pokušavao da obnovi partijske organizacije na teritoriji Okružnog komiteta. U proleće 1942. uspeo je da obnovi partizanski odred, formiranjem Šumadijskog partizanskog odreda.[1]
Odlukom PK KPJ za Srbiju septembra 1942. upućen je na partijski rad u Beograd, gde je trebalo da preuzme dužnost sekretara Mesnog komiteta. Kako do tada nije partijski delovao u Beogradu, bio je nepoznat agentima Specijalne policije, pa se očekivalo da će mu to pomoći u ilegalnom radu. Po dolasku u Beograd, sačekalaga je Đuka Dinić i smestila, zajedno s Đurom Gajićem, u ilegalni stan u ulici kneza Pavla (danas Mladena Stojanovića) na Dedinju, gde je povremeno dolazio Mirko Tomić, takođe član Pokrajinskog komiteta. Kako su svi došli sa terena, stalno su nosili oražje i s ponosom isticali da će, ako naiđe policija, pucati i da se neće kriti po skloništima.[1][2]
U policijskoj provali u beogradsku partijsku organizaciju, agenti Specijalne policije uspeli su najpre da 16. januara 1943. uhapse Janka Lisjaka, sekretara Mesnog komiteta, a sutradan je u sukobu sa policijom poginuo Mirko Tomić. Hapšenjem Milice Dačić, koja je zajedno sa Gajićem i Sremčevićem, živela u istom stanu, oni su morali da napuste stan i pređu na Pašino brdo. Specijalna policija je sredinom februara 1943. uhapsila Mirka Stojanovića, koji je na salušanju otkrio da 16. februara u Negotinskoj ulici treba da se sastane sa Gajićem. Agenti Specijalne policije su potom blokirali ulicu i napravili zasedu.[3]
Na sastanak sa Stojanovićem, Gajić je došao u pratnji Sremčevića. Policijski agenti su pokušali da ih uhapse, ali su oni uspeli da ih na vreme uoče i pruže otpor. U pucnjavi koja je trajala nekoliko minuta stadali su Gajić i Sremčević, a teže je ranjen policijski agent Radoslav Ponorac. Iako su imali lažne isprave, Sremčević na ime Ljubomira Stojanovića, a Gajić na Milorada Zdravkovića, policija je brzo uspela da ih identifikuje.[4]
Ukazom Predsedništva AVNOJ-a posthumno je 6. jula 1945. odlikovan Ordenom zasluga za narod prvog reda.[5] Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije 5. jula 1951. proglašen je za narodnog heroja.[1]
Negotinska ulica na Zvezdari, u kojoj je poginuo u sukobu sa policijom, od 1946. nosi njegovo ime.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d Narodni heroji 2 1982, str. 626.
- ^ Beograd 1984, str. 427.
- ^ Beograd 1984, str. 428.
- ^ Beograd 1984, str. 429.
- ^ „Službeni list DFJ 90/45” (PDF). slvesnik.com.mk. 20. 11. 1945. str. 974.
Literatura uredi
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48703239
- Beograd u ratu i revoluciji 1941—1945. Beograd: Istorijski arhiv Beograda. 1984. COBISS.SR 37352711
