Tibor Varadi
Tibor Varadi (mađ. Tibor Várady, Petrovgrad, 25. maj 1939) srpski je pravnik[1], penzionisani profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu, profesor emeritus Centralnoevropskog univerziteta u Budimpešti i Univerziteta Emori u Atlanti.[2] Bio je ministar pravde SR Jugoslavije u Vladi Milana Panića 1992. godine.
| Tibor Varadi | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Portret Varadija sa stranice SANU | |||||||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||||||
| Ime pri rođenju | Tibor Varadi | ||||||||||||||||||
| Datum rođenja | 25. maj 1939. | ||||||||||||||||||
| Mesto rođenja | Petrovgrad, Kraljevina Jugoslavija | ||||||||||||||||||
| Univerzitet | Univerzitet Harvard | ||||||||||||||||||
| Profesija | doktor pravnih nauka | ||||||||||||||||||
| Porodica | |||||||||||||||||||
| Porodica | Imre Varadi (deda) | ||||||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||||||
| Politička stranka | Udruženje za jugoslovensku demokratsku inicijativu (1989–1992) | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Biografija uredi
Poreklo i obrazovanje uredi
Rođen je 25. maja 1939. godine u Petrovgradu, u porodici uglednih advokata mađarskog porekla. Otac i deda Imre Varadi su u gradu imali advokatsku kancelariju od 1893. godine. Deda je bio i senator Kraljevine Jugoslavije. Kao dete je naučio srpski, mađarski i nemački jezik, koji su se gotovo simultano govorili u gradu, a zatim je naučio i francuski jezik. Tokom 1943. godine, dobio je mlađu sestru.
Osnovne studije na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu je završio 1962. godine. Dobio je Fulbrajtovu stipendiju za studije prava na Univerzitetu Harvard i tako je postao prvi istočnoevropski student na ovom univerzitetu od kraja Drugog svetskog rata.[3] Tu je stekao titulu magistra pravnih nauka 1967. godine, a zatim dobija stipendiju Univerzitetu Harvard za nastavak studija, te je ovde i doktorirao 1970. godine.[2]
Akademska karijera uredi
Od diplomiranja 1962. do 1963. godine je bio advokatski pripravnik u Zrenjaninu. Te godine je postao asistent na Pravnom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu, gde je postepeno napredovao do zvanja redovnog profesora[2] i to ostao do penzionisanja 1993. godine.
Držao je predavanja na Univerzitetu Kalifornije u Berkliju, Univerzitet Florida, Univerzitetu Kornel, Univerzitetu Emori) i na Centralnoevropskom univerzitetu u Budimpešti. Na Univerzitetu Emori i Centralnoevropskom univerzitetu ima zvanje profesora emeritusa.
Za dopisnog člana Vojvođanske akademije nauka i umetnosti je izabran 3. decembra 1987. godine. Potom je 29. maja 1991. godine izabran za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti, a za redovnog člana 30. oktobra 2003. godine. U SANU obavlja dužnost predsednika Odbora za proučavanje nacionalnih manjina i ljudskih prava i predsednika Odbora za proučavanje života i običaja Roma, kao i člana Akademijskog odbora za saradnju sa našim naučnicima i umetnicima u inostranstvu.[2]
Uredništvo stručnih časopisa uredi
Bio je urednik časopisa Új Symposion (1969-1971), glavni i odgovorni urednik časopisa LÉTÜNK (1990-1999) i član uredništva Arhiva za pravne i društvene nauke. Takođe, bio je član redakcije Jugoslovenske revije za međunarodno pravo, stalni korespondent pravnog časopisa Netherlands International Law Review (1985-2005); član liste glavnih saradnika pravnog časopisa Revue de l’Arbitrage (1983-1994) i član uredništva Croatian Yearbook of International Commercial Arbitration (1998-).[4][2]
Članstvo u stručnim udruženjima uredi
Član je ILA (Svetsko udruženje za međunarodno pravo) (1970‒); član Société de la Legislation compare (1980‒); predsednik Panela Asser College Europe (1996‒2001); član International Academy of Comparative Law (2006‒); član American Bar Association (2006‒); član Society of European Contract Law (2006‒); član Društva književnika Vojvodine (1975‒).[2]
Politička karijera uredi
Varadi je bio jedan od osnivača Udruženja za jugoslovensku demokratsku inicijativu, čiji su članovi još bili Branko Horvat,Nebojša Popov, Žarko Puhovski, Bogdan Bogdanović, Milan Kangrga, Lev Kreft, Škelcen Malići, Vesna Pešić, Koča Popović, Milorad Pupovac, Ljubiša Ristić, Božidar Gajo Sekulić, Rudi Supek, Ljubomir Tadić, Dubravka Ugrešić, Predrag Vranicki i Nenad Zakošek. Kao kandidat ovog udruženja na parlamentarnim izborima 1990. godine, izabran je za narodnog poslanika Narodne skupštine Republike Srbije, a ujedno je bio i jedini poslanik sa ove izborne liste.
Od 14. jula do 29. decembra 1992. godine, Varadi je bio ministar pravde Savezne Republike Jugoslavije u Vladi Milana Panića. Ranije se nije poznavao sa Panićem, već ga je za ministarsko mesto preporučila činjenica da ima doktorat sa Harvarda.
Međunarodni sud pravde u Hagu uredi
Od 2001. do 2004. godine je bio glavni pravni savetnik pri Ministarstvu inostranih poslova Savezne Republike Jugoslavije. Između 2001. i 2008. godine, bio je zastupnik SR Jugoslavije (SCG, odnosno Srbije) pred Međunarodnim sudom pravde u Hagu
Priznanja i nagrade uredi
- Nagrada „Stražilovo”, za knjigu eseja Mit i moda, 1979.[2]
- Nagrada „Vitez poziva”, 2007.[5]
- Nagrada grada Zrenjanina, 2016.[6]
- Nagrada „Kornel Senteleki”, za doprinos književnosti Mađara u Vojvodini, 2018.[7]
- Nagrada Mađarske akademije nauka Laureatus Academiae, 2019.[2]
- Nagrada „Karolj Sirmai”, 2022.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Tibor Varadi”. Društvo književnika Vojvodine. Pristupljeno 5. 2. 2024.
- ^ a b v g d đ e ž „VARADI TIBOR”. Ogranak SANU u Novom Sadu. Pristupljeno 5. 2. 2024.
- ^ „Životni intervju - Tibor Varadi: Kako su nacionalisti pobedili intelektualce”. Nedeljnik. 513. 10. novembar 2021.
- ^ „Tibor Varadi”. Srpska akademija nauka i umetnosti.
- ^ „Dodeljene nagrade "Vitez Poziva"”. Blic.rs. Pristupljeno 6. 3. 2023.
- ^ „Krestić i Varadi među dobitnicima Nagrada grada Zrenjanina”. JMU Radio-televizija Vojvodine. Pristupljeno 6. 3. 2023.
- ^ „Tibor Varadi dobitnik nagrade „Kornel Senteleki“”. Pristupljeno 6. 3. 2023.
