Википедија

Togo

држава у западној Африци

Togo (fr. Togo), ili zvanično Togoleška Republika (fr. République Togolaise), država je u zapadnoj Africi.[3] Na jugu izlazi 56 km dugom obalom na Gvinejski zaliv, deo Atlantskog okeana, a graniči na zapadu sa Ganom, na severu sa Burkinom Faso i na istoku sa Beninom.[4] Jedna je od najnerazvijenijih zemalja i prostire se na jug do Gvinejskog zaliva, gde se nalazi njen glavni grad Lome.[4] To je mala tropska zemlja, koja pokriva 56.785 square kilometres (22.000 square miles) i ima populaciju od približno 8 miliona,[5] i širinu manju od 115 km (71 mi) između Gane i njenog istočnog suseda Benina.[6]

Togoleška Republika
République togolaise  (francuski)
Krilatica: Рад, слобода, отаџбина
(fr. Travail, Liberté, Patrie)[1]
Položaj Togoa
Glavni gradLome
Službeni jezikfrancuski
Vladavina
PredsednikFor Nasingbe
Predsednik VladeKomi Selom Klasu
Oblik državeUnitarna jednopartijska predsednička republika
Istorija
NezavisnostOd Francuske
27. aprila 1960.
Geografija
Površina‍
 — ukupno56.785 km2 (123)
 — voda (%)4.2
Stanovništvo‍
 — 2017.[2]7.965.055 (99)
 — gustina140,27 st./km2
Ekonomija
ValutaCFA franak
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC UTC
Internet domen‍.tg‍
Pozivni broj+228

Različite grupe ljudi naselile su granice današnjeg Togoa između 11. i 16. veka. Između 16. i 18. veka, priobalni region je prvenstveno služio kao evropska ispostava za trgovinu robljem, čime je Togo i okolni region dobili naziv „Obala robova“. Godine 1884, Nemačka je proglasila region koji uključuje protektorat pod nazivom Togoland. Posle Prvog svetskog rata, vlast nad Togom je preneta na Francusku. Togo je stekao nezavisnost od Francuske 1960. godine.[2][7] Godine 1967, Gnasingbe Ejadema je predvodio uspešan vojni udar, nakon čega je postao predsednik antikomunističke, jednopartijske države. Godine 1993, Ejadema se suočio sa višestranačkim izborima poremećenim nepravilnostima i tri puta je osvojio predsedničku funkciju. U vreme svoje smrti, Ejadema je bio „lider sa najdužim stažom u modernoj afričkoj istoriji“, pošto je bio predsednik 38 godina.[8] Njegov sin For Gnasingbe je 2005. godine izabran za predsednika.

Togo je tropska, subsaharska država[4] čija ekonomija uglavnom zavisi od poljoprivrede.[7] Službeni jezik je francuski,[7] ali se govore i drugi jezici, posebno oni iz porodice Gbe. Udeo od 47,8% stanovništva se pridržava hrišćanstva, što ga čini najzastupljenijom religijom u zemlji.[9] Togo je član Ujedinjenih nacija, Afričke unije, Organizacije islamske saradnje, Južnoatlantske zone mira i saradnje, Frankofonije, Komonvelta i Ekonomske zajednice zapadnoafričkih država.

Geografija

uredi
Glavni članak: Geografija Togoa

Togo sadrži tri kopnena ekoregiona: šume istočne Gvineje, mozaik gvinejske šume i savane i zapadnosudanske savane.[10] Obalu Togoa karakterišu močvare i mangrove. Zemlja je imala srednju ocenu indeksa integriteta šumskog pejzaža 2019. od 5,88/10, što je svrstava na 92. mesto u svetu od 172 zemlje.[11]

Položaj

uredi

Države sa kojima se Togo graniči su: Burkina Faso, Gana i Benin. Površina države iznosi 56.785 km².

Geologija i reljef

uredi

Zemlja se prostire u smeru sever-jug u dužini od oko 550 km, sa širinom od 40 do 130 km. Zbog izduženog oblika Togo zahvata više geografskih zona koje se nastavljaju iz susednih zemalja: na krajnjem jugu nalazi se obalna nizija sa plitkim lagunama, na severu i jugu reljef je ravan ili valovit (severnu ravnicu pokriva savana), dok se u središtu i na krajnjem severozapadu teren izdiže (najviša tačka Agoj, 986 m)

Vode

uredi

Vode zauzimaju oko 4,2% površine. Najveće jezero je Togoleško jezero. Najduža reka je Mono (467 km).

Flora i fauna

uredi

Klima

uredi
 
Karta Togoa

Istorija

uredi
Glavni članak: Istorija Togoa

O istoriji Toga pre dodira sa Evropljanima malo je poznato. U 18. veku obalu današnjeg Toga kontrolisala je Danska, ali krajem 19. veka u velikom talasu evropske kolonizacije ovo područje je zauzela Nemačka. Nemački Togo uključivao je i istočni deo današnje Gane. Nakon Prvog svetskog rata koloniju su podelile Ujedinjeno Kraljevstvo kojoj je pripao zapadni deo i Francuska koja je dobila istok sa većinom putne infrastrukture koju su izgradili Nemci.

Kad su se 1950-ih afričke zemlje počele pripremati za dekolonizaciju, postavilo se pitanje sudbine podeljenog Toga. Britanski Togo se na plebiscitu 1956. izjasnio za priključenje britanskoj Zlatnoj obali i dve kolonije su stvorile nezavisnu Ganu. U francuskom delu je 1960. proglašen samostalni Togo. Godine 1963. u državnom udaru je svrgnut i ubijen prvi predsednik Sulvanus Olimpio, a 1967. u novom udaru je na vlast došao načelnik glavnog stožera oružanih snaga, potpukovnik (kasnije general) Etijen Ejadema.

Ejadema se kombinacijom klijentelizma i represije održao na vlasti sve do smrti u februaru 2005. po čemu je rekorder među afričkim vođama. Godine 1974. proveo je afrikanizaciju svih ličnih imena u zemlji, promenivši sopstveno u Gnasingbe. Tokom 1970-ih stanje togoanske privrede se poboljšalo zahvaljujući prihodima od fosfata, ali kad su početkom 80-ih cene fosfata na svetskom tržištu pale Togo je zahvatila duboka ekonomska kriza. Ejadema je uspeo preživeti talas demokratizacije u Africi 1990-ih i pobediti na izborima tri puta koje su međunarodni posmatrači raznoliko ocenili. Na mestu predsednika nasledio ga je sin Faure Gnasingbe.

Stanovništvo

uredi
Glavni članak: Demografija Togoa
 
Demografija Togoa

Stanovništvo Togoa sastoji se od oko 20 etničkih grupa. Dve najveće su narod Iv koji živi na jugu i Kabje sa severa.[2] Ova dva naroda su u nedavnoj togoanskog istoriji često bila politički sukobljena (dugogodišnji predsednik Ejadema pripadao je narodu Kabje i mnogi su ga optuživali za favorizovanje severnog dela zemlje). Jezici Evea i Kabjea služe i za međusobno sporazumevanje manjih grupa. Francuski je jezik uprave i višeg obrazovanja.

Verski, više od polovine stanovnika pripada domaćim religijama. Hrišćana je nešto manje od 30%, a muslimana oko 20%.

Administrativna podela

uredi

Privreda

uredi
Glavni članak: Privreda Togoa
 
Ambasada Togoa u Vašingtonu

Togoanska privreda temelji se na komercijalnoj i nekomercijalnoj poljoprivredi, rudarstvu i trgovini. Najvažnije izvozne kulture su pamuk, kafa i kakao. Izvoze se i fosfati.

BDP je za 2004. procenjen na 1.600 USD po stanovniku (mereno po PPP-u).

Reference

uredi
  1. ^ „Constitution of Togo”. 2002. Arhivirano iz originala 14. 02. 2012. g. Pristupljeno 20. 11. 2011. 
  2. ^ a b v „Togo”. CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 31. 08. 2020. g. Pristupljeno 26. 10. 2017. 
  3. ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 11. 04. 2014. 
  4. ^ a b v „Republic of Togo”. Islamic Development Bank (na jeziku: engleski). Pristupljeno 26. 1. 2021. 
  5. ^ „Togo country profile”. BBC News. 24. 2. 2020. Pristupljeno 27. 1. 2021. 
  6. ^ „World Population Prospects: The 2017 Revision”. ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Pristupljeno 10. 9. 2017. 
  7. ^ a b v „Togo (Partner) – International Cultural Youth Exchange”. International cultural youth exchange. Pristupljeno 27. 1. 2021. 
  8. ^ "Obituary: Gnassingbe Eyadema". (5 February 2005). BBC News. Retrieved 22 May 2007.
  9. ^ „Togo”, The World Factbook (na jeziku: engleski), Central Intelligence Agency, 2023-01-11, Pristupljeno 2023-01-13 
  10. ^ Dinerstein, Eric; et al. (2017). „An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm”. BioScience. 67 (6): 534—545. ISSN 0006-3568. PMC 5451287  . PMID 28608869. doi:10.1093/biosci/bix014  . 
  11. ^ Grantham, H. S.; et al. (2020). „Anthropogenic modification of forests means only 40% of remaining forests have high ecosystem integrity - Supplementary Material”. Nature Communications. 11 (1): 5978. Bibcode:2020NatCo..11.5978G. ISSN 2041-1723. doi:10.1038/s41467-020-19493-3  . 

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Того&oldid=27905339”