Википедија

Fauna Škotske

Fauna Škotske je obično tipična za severozapadni evropski deo palearktičkog carstva, iako je nekoliko većih sisara u zemlji u istoriji lovljeno do istrebljenja, a ljudska aktivnost je takođe dovela do uvođenja različitih vrsta divljih životinja. Raznovrsna umerena okruženja Škotske podržavaju 62 vrste divljih sisara, uključujući populaciju divljih mačaka, značajan broj sivih i lučkih tuljana i najseverniju koloniju dobrih delfina na svetu.[1][2][3]

Siva foka (Halichoerus grypus) koja hrani mladunče, ostrvo Skaj

Mnoge vrste ptica, uključujući crvenog i crnog tetreba žive ovde, dok zemlja čak ima i međunarodno značajne lokacije za gnezda za morske ptice, kao što je bluna .[4] Suri orao je postao nacionalna ikona,[5] a Belorepan i Orao ribar su vrste orlova koje su ponovo ponovo kolonizovali zemlju. Škotski klest je jedina endemska vrsta kičmenjaka u Velikoj Britaniji.[6][7][8]

Škotska mora su među biološki najproduktivnijim na svetu; procenjuje se da ukupan broj škotskih morskih vrsta prelazi 40 000.[9] Darvinovi nasipi su važno područje dubokih morskih hladnih voda koralnih grebena otkrivenih 1998. U unutrašnjosti u škotskim rekama živi skoro 400 genetski različitih populacija atlantskog lososa .[10] Od 42 vrste riba koje se nalaze u slatkim vodama zemlje, polovina je stigla prirodnom kolonizacijom, a polovina ljudskim unošenjem.

Samo šest vrsta vodozemaca i četiri vrste kopnenih gmizavaca poreklom su iz Škotske, ali tamo žive mnoge vrste beskičmenjaka koje su inače retke u Ujedinjenom Kraljevstvu (UK).[11] Procenjuje se da u Škotskoj živi 14.000 vrsta insekata, uključujući retke pčele i leptire zaštićene akcionim planovima za zaštitu. Agencije za zaštitu u Velikoj Britaniji zabrinute su da klimatske promene, posebno njihovi potencijalni efekti na planinske visoravni i morski život, ugrožavaju veći deo faune Škotske.[12]

Staništa

uredi
 
Šuma belog bora, Di

Škotski pejzaži doprinose uživanju u prirodnim lepotama, uključujući listopadne i četinarske šume, močvare, planine, estuarine, mnoge reke, okean i tundru.[13] Oko 14% Škotske je šumovito, uglavnom na šumskim plantažama, ali pre nego što su ljudi očistili zemlju postojalo je mnogo više predela kaledonske i širokolisne šume.[14] Iako znatno smanjeni, mogu se naći značajni ostaci šuma autohtonog škotskog belog bora .[15] Kejtnes i Sadrlend imaju jedno od najvećih i najnetaknutijih područja močvara u svetu, koje podržava prepoznatljivu zajednicu divljih životinja.[16][17] Sedamdeset i pet procenata škotske zemlje klasifikovano je kao poljoprivredno (uključujući i neko močvarno područje), dok urbana područja čine oko 3%. Obala je 11 803 km dugačka, a broj ostrva sa kopnenom vegetacijom je blizu 800, oko 600 ih leži uz zapadnu obalu. Škotska ima više od 90% zapremine i 70% ukupne površine slatke vode u Ujedinjenom Kraljevstvu. Postoji više od 30 000 slatkovodnih jezera i 6.600 rečnih sistema.[13]

Pod pokroviteljstvom Direktive o staništima Evropske unije, 244 lokaliteta u Škotskoj, koja pokrivaju više od 8,750 kvadratnih kilometara, je Evropska komisija prihvatila kao posebna područja zaštite (SAC).[18][19] Škotska mora su među biološki najproduktivnijim na svetu i sadrže 40.000 ili više vrsta. Dvadeset i četiri područja su morska nalazišta, a još devet obalnih sa morskim i ne-morskim elementima.[20] Ovi morski elementi prostiru se na površini od oko 350 kvadratnih kilometara. Darvinove humke, koje se prostiru na oko 100 kvadratnih kilometara, smatraju se prvim priobalnim područjem.[19][21]

Sisari

uredi

Škotska je tokom pleistocenskih glacijacija bila u potpunosti prekrivena ledom.[22] Kako se postglacijalno vreme zagrevalo i led povlačio, sisari su migrirali kroz pejzaž. Međutim, otvaranje Lamanša (sa porastom nivoa mora) sprečilo je dalje migracije, pa kontinentalna Britanija ima samo dve trećine vrsta koje su stigle do Skandinavije. Hebridska ostrva na zapadnoj obali Škotske imaju samo polovinu britanskih ostrva.[23] Šezdeset dve vrste divljih sisara žive u Škotskoj i oko nje, uključujući 13 vrsta koje se nalaze u priobalnim vodama.[3] Smatra se da populacije trećine vrsta kopnenih sisara propadaju usled faktora koji uključuju zagađenje životne sredine, fragmentaciju staništa, promene u poljoprivrednim praksama, posebno prekomernu ispašu i konkurenciju od unesenih vrsta.[24] Nijedna vrsta sisara nije jedinstvena za Škotsku, iako je poljski miš sv. Kilde, Apodemus sylvaticus hirtensi, endemska podvrsta šumskog miša koja dostiže dvostruko veću veličinu od svojih rođaka s kopna [25] i orknejske voluharice ili rezarca Microtus arvalis orcadensis koji se nalazi samo u arhipelagu Orknijskih ostrva, podvrsta je poljske voluharice. Postoji verovanje da su je možda uveli rani naseljenici pre oko 4.000 godina.[26] Postoje razne zapažene pripitomljene škotske rase sisara, uključujući škotsko goveče, šetlandskog ponija, i škotskog terijera.

Mesojedi

uredi
 
Evropska divlja mačka (Felis silvestris)

Škotska nema prisustvo velikih mesojeda, a od manjih su prisutne kune, divlje mačke, lasice i foke.

Rasprostranjenost kuna u Škotskoj je slična ostatku Velike Britanije, osim što nema tvorova, a kune zlatice su više zastupljene nego u ostatku ostrva,[27] mada je genetska čistoća zlatica ugrožena prisustvom američkih kuna u severnoj Engleskoj.[28] U okviru Hebridskog projekta „Kuna” i Škotske inicijative „Kuna”, sa nadom da se napravi zona slobodna od kuna u velikoj oblasti od Vester Rosa do Tejsajda, pokrenut je program istrebljenja populacije podivljalih američkih kuna, koje su donete u Britaniju 1950-ih godina za uzgajanje krzna.[29][30]

U Škotskoj živi populacija od 400 do 1,200 škotskih divljih mačaka (Felis silvestris), koja je jedina na Britanskim ostrvima[31] i koja je, zbog nedostatka zakona o zaštiti, pod pretnjom nestanka.[32][33] Godine 2013, objavljeno je da će se na ostrvu Karna napraviti zaštićeno područje i oplodna stanica za zaštitu divljih mačaka.[34]

Takođe, u Škotskoj je prisutna podvrsta riđe lisice Vulpes vulpes vulpes, koja je veća od češće prisutne podvrste V. v. crucigera, i koja ima dva posebna oblika.[35]

Što se tiče fōka, osim povremenih zalutalih jedinki, u Škotskoj su prisutne samo prave foke, od kojih su dve vrste, sive i obične foke, prisutne u svetski značajnim brojevima. Populacija škotskih sivih foka je 2002. godine procenjena na 120.600 odraslih jedinki, što je 36% svetske populacije i preko 90% britanske populacije. Običnih foka ima oko 29.700, što čini 90% britanske i 36% evropske populacije.[36]

Reference

uredi
  1. ^ Thompson, P.M.; Corkrey, R.; Lusseau, D.; Lusseau, S.M.; Quick, N.; Durban, J.W.; Parsons, K.M. & Hammond, P.S. (2006). „An assessment of the current condition of the Moray Firth bottlenose dolphin population”. Scottish Natural Heritage Commissioned Report. Perth (175). 
  2. ^ Matthews 1968, str. 254
  3. ^ a b „Mammals”. Scottish Natural Heritage. Arhivirano iz originala 30. 12. 2006. g. Pristupljeno 1. 1. 2007. 
  4. ^ Fraser Darling and Boyd (1969) pp. 7, 98–102.
  5. ^ Benvie 1994, str. 12
  6. ^ In the past, this claim has been made on behalf of other species such as the red grouse (now considered to be a sub-species of willow ptarmigan) and Irish stoat (Mustela erminea hibernica), also now considered to be a sub-species of stoat. Loxia scotica 's position as a true species is a matter of debate but the current consensus is that it does have this status (see for example Miles and Jackman (1991) pp. 21–30 and Benvie (2004) p. 55.) The position of the freshwater fish the vendace Coregonus vandesius is disputed, with many authorities considering it to be a synonym of Coregonus albula.
  7. ^ Adams, William Mark (2003) Future Nature. British Association of Nature Conservationists p. 30. Retrieved 14 July 2009. This source lists the UK's endemic species as being "14 lichens, 14 bryophytes, 1 fern, 21 higher plants, 16 invertebrates and 1 vertebrate (the Scottish crossbill)."
  8. ^ Perhaps because endemic vertebrates are all but absent from the UK neither SNH nor JNCC appear to provide a definitive "list" but it is clear that the Scottish crossbill is the only endemic bird, (Gooders (1994) p. 273. and "Scottish Crossbill: Loxia Scotica" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. februar 2011) (pdf) JNCC. Retrieved 7 July 2009) and that there are no endemic freshwater fish (Maitland, P. and Lyle A.A. (1996) "Threatened freshwater fishes of Great Britain" in Kirchofer, A. and Hefti, D. (1996) Conservation of Endangered Freshwater Fish in Europe. Basel. Birkhauser.) or mammals ("The British Mammals list" Arhivirano 28 jul 2011 na sajtu Wayback Machine ppne.co.uk. Retrieved 7 July 2009) in Britain. There are too few amphibians and reptiles native to the UK for there to be any doubt that no endemic species exist. The position is implied, although not stated by SNH in their Information and Advisory Note Number 49 "Priority species in Scotland: animals" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. novembar 2016) Retrieved 7 July 2009. See also Myers, Norman (2003) "Conservation of Biodiversity: How are We Doing?" Arhivirano 16 jul 2011 na sajtu Wayback Machine (pdf) The Environmentalist 23 pp. 9–15. Retrieved 7 July 2009. This publication confirms there is only one "endemic non-fish vertebrate species" in the British Isles, although it fails to identify the species concerned.
  9. ^ „Inshore Fisheries in Scotland”. The Scottish Government. Arhivirano iz originala 07. 06. 2011. g. Pristupljeno 24. 8. 2008. 
  10. ^ „Protecting and Promoting Scotland's Freshwater Fish and Fisheries”. Scottish Executive. Arhivirano iz originala 29. 08. 2009. g. Pristupljeno 13. 1. 2007. 
  11. ^ Miles & Jackman 1991, str. 48
  12. ^ See for example Johnston, I. (29 November 2006) "Sea change as plankton head north'". Edinburgh. The Scotsman. This report quotes James Lovelock's concern that global warming will "kill billions" of people over the coming century.
  13. ^ a b „Scottish wildlife habitats”. Scottish Natural Heritage. Arhivirano iz originala 22. 12. 2006. g. Pristupljeno 2. 1. 2007. 
  14. ^ Although no one denies that past forests were much larger, they disagree about the timing and causes of the reduction. Many writers, from the 16th century author Hector Boece to the 20th century naturalist Frank Fraser Darling, believed that the woods were much more extensive in Roman times than today. However, it is now thought that deforestation of the Southern Uplands, caused by climate and by people, was well underway when the legions arrived. See Smout (2007) pp. 20–32.
  15. ^ Preston, C.D.; Pearman, D.A.; Dines, T.D. (2002). New Atlas of the British and Irish Flora. Oxford University Press. ISBN 0-19-851067-5. 
  16. ^ (Izveštaj).  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
  17. ^ „North Highland: Peatlands of Caithness & Sutherland”. Scottish Natural Heritage. Arhivirano iz originala 28. 11. 2005. g. Pristupljeno 2. 1. 2007. 
  18. ^ "SACs in Scotland" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. oktobar 2008) Joint Nature Conservation Committee. Retrieved 29 September 2018.
  19. ^ a b „Trends: The Seas around Scotland”. Scottish Natural Heritage. Arhivirano iz originala 4. 8. 2004. g. Pristupljeno 19. 1. 2007.  Quoting the Scottish Office. (1998). People and nature. A new approach to SSSI designations in Scotland. The Scottish Office, Edinburgh. Retrieved 2 January 2007.
  20. ^ „Knowledge of the Marine Environment” (PDF). Scottish Natural Heritage. Arhivirano iz originala (pdf) 9. 7. 2007. g. Pristupljeno 1. 8. 2007. 
  21. ^ "Offshore" in this context means not incorporating any land.
  22. ^ Save for the Atlantic outlier of St Kilda. Maclean (1972) p. 20.
  23. ^ Murray 1973, str. 72
  24. ^ „National Heritage Trends” (PDF). Scottish Natural Heritage. Arhivirano iz originala (pdf) 15. 12. 2007. g. Pristupljeno 1. 1. 2007. 
  25. ^ Benvie 2004, str. 645
  26. ^ „Orkney vole” (PDF). Scottish Natural Heritage. Arhivirano iz originala (pdf) 26. 10. 2007. g. Pristupljeno 1. 1. 2007. 
  27. ^ Corbet and Ovenden (1984) pp. 180–86.
  28. ^ Benvie 2004, str. 48
  29. ^ Haworth, Jenny (3 February 2009) "National cull may exterminate UK mink". Edinburgh. The Scotsman.
  30. ^ Ross, John (12 May 2011) "Wildlife Groups agree £1m plan to wipe out American mink nuisance". Edinburgh. The Scotsman.
  31. ^ „Scotland's Cat; 400 and counting ...”. Scottish Wildcat Association. Arhivirano iz originala 17. 09. 2012. g. Pristupljeno 1. 1. 2007. 
  32. ^ Benvie 2004, str. 18
  33. ^ Hull 2007, str. 184–89
  34. ^ "Remote island plan to help save Scottish wildcats from extinction". (23 September 2013) Glasgow. The Herald. Retrieved 25 September 2013.
  35. ^ Matthews 1968, str. 231–32
  36. ^ „Seals” (PDF). Scottish Natural Heritage. Arhivirano iz originala (PDF) 13. 12. 2007. g. Pristupljeno 1. 1. 2007. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Фауна_Шкотске&oldid=27034482”